From Wikipedia, the free encyclopedia
سامانه زهکشی یا سیستم زهکشی در دانش ژئومورفولوژی به الگوی شکل گرفته توسط جریانهای آب، رودخانهها و دریاچهها در یک حوضه آبریز گفته میشود. توپوگرافی منطقه و سست یا سخت بودن سنگها از عوامل تعیینکننده الگوی زهکشی بهشمار میروند.
معمولترین الگوی زهکشی، الگوی شاخه درختی و داربستی است. نوع الگوی زهکشی ممکن است، شکل حوضه را نیز تعیین کند، به عنوان مثال شبکه زهکشی شاخه درختی، اغلب حوضههای قلب شکل یا پر شکل را تشکیل میدهد.[1]
نوعی زهکشی است که وقتی یک پی رود تعدادی رودهای فرعی دریافت میکند که به نوبه خود توسط شاخههای فرعی کوچکتر تغذیه میشوند. در زمینهای همگون، هموار یا با شیب ملایم، بهویژه در زمینهایی که واحدهای سنگی و رسوبی بهطور افقی قرار گرفتهاند، معمولاً شبکه زهکشی از نوع درختی شکل است.
زمانی که ساختار داخل زمین، یعنی طرز قرارگیری لایهها و کج شدگی آنها دارای خصوصیات موازی است، الگوی جریان آبها نیز از این ویژگی ساختار زمین تبعیت میکند، بنابراین شبکه زهکشی تشکیل شده بر روی سطح زمین بیشتر از نوع زهکشی موازی خواهد بود. بر روی دامنههای پر شیب و اشکال طویل نیز میتوان چنین الگویی مشاهده کرد.
الگوی زهکشی داربستی اغلب بر روی سنگهای رسوبی چین خورده و بر روی لایههای کج شده تشکیل میگردد که چنین واحدهایی دارای فرورفتگیهایی عمیق یا سطوحی با ذرههای موازی هستند. حوضههای زهکشی دارای ان الگو، معمولاً باریک و مستطیلی شکل هستند. در این نوع الگو، شاخابهای فرعی به صورت عمود و با زاویه ۹۰ درجه به آبراهه اصلی متصل میشوند.[2]
منطقه ای که شامل تعداد زیادی از شکستگیهای مستطیل شکل است، به تبعیت از این ویژگی، الگوی شبکه زهکشی آن نیز مستطیلی است. در این نوع الگو، آبراههها تحت زاویه ای ۹۰ درجه همدیگر را قطع میکنند. این الگو نیز تقریباً مشابه با الگوی داربستی است اما جهتگیری آبراههها در این نوع، متفاوت از نوع داربستی است.
آبهایی که از گنبدهای آتشفشانی منشأ میگیرند و به صورت واگرا به اطراف جاری گردند، الگوی زهکشی شعاعی را تشکیل میدهند. معمولاً گنبدهای آتشفشانی یا تودههای برجسته متشکل از مواد فرسایش پذیر، میتوانند منجر به تشکیل چنین الگویی گردند.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.