غیبت کبرا
دوران طولانی اختفای امام دوازدهم شیعیان / From Wikipedia, the free encyclopedia
در باور شیعیان دوازده امامی غیبت کبرا (به عربی: الغيبة الكبرى) دومین غیبت حجت بن الحسن بعد از غیبت اول او یعنی غیبت صغرا است که برخلاف آن امام شخص معینی را به نیابت نگماشتهاست. در این غیبت که از سال ۳۲۹ (قمری) و پس از غیبت صغرا آغاز شدهاست و تا آخر الزمان ادامه خواهد داشت، امام از نظرها پنهان است، اما موجودات از فیض وجودش بهرهمندند و دعایش شامل حال آنهاست. در پایان این دوران به خواست خدا ظهور کرده، برای برقراری و برپایی حکومت عدل جهانی قیام میکند و ظلم را ریشه کن میسازد و ضعیفان را از دست ظالمان نجات میدهد.[1]
بر اساس این باور، پیش از غیبت کبری و در دوران غیبت صغری که ۶۹ سال قمری طول کشید حجت بن الحسن به وسیلهٔ چهار نمایندهٔ مخصوص با شیعیان در ارتباط بود[2][3] تا اینکه چهارمین و آخرین نماینده او پیش از مرگش نامهای را برای شیعیان روخوانی کرد که در آن تأکید شده بود که ازین پس و تا آخر دنیا حجت بن الحسن هیچ نمایندهای در میان مردم نخواهد داشت و هر کس خلاف این گفته را ادعا کند دروغگویی بیش نیست. شیخ صدوق این نامه را در کتابش با عنوان کمالالدین و تمامالنعمة ثبت کردهاست.[2]
به عقیده شیعه هیچ دوره و زمانی خالی از امام نیست؛ و اثبات این حرف را به وسیلهٔ آیهای از قرآن بیان میکنند که «زمین هیچگاه از حجت الهی خالی نمیماند» حجت بن الحسن به دلیل خطری که زندگی اش را تهدید میکرد به امر خداوند از دیده گان امت غایب شدهاست و او زمانی خواهد آمد که زمین پر از ظلم گشته، نه این که همه مردم ظالم بشوند، که اگر اینطور باشد همه از ظلم خوششان میآید و نیازی به منجی ندارند، بلکه گروهی ستمگر بر همه مردم یا بیشتر آنها ظلم خواهند کرد و مظلومان از خداوند طلب نجات خواهند کرد در نتیجه خداوند متعال بنده و حجت خویش را بسوی آنها خواهد فرستاد تا آنها را به وسیلهٔ خودشان و به وسیلهٔ معجزات الهی از دست ظالمان نجات دهند.[4] مفهوم غیبت اما اول بار توسط کیسانیه مطرح شد که معتقد بودند محمد بن حنفیه نمردهاست بلکه در غیبت به سر میبرد.[5] به عقیده منتقدان با ناپدید شدن هر یک از رهبران شیعه که دیگر به جمع شیعیان برنگشتند به تدریج عقیده به حجت بن الحسن در میان آنها شکل گرفته و شاخ و برگ پیدا کرد.[6] به نظر ویلفرد مادلونگ اما دکترین غیبت به وسیلهٔ امامان پیش از حجت بن الحسن به خوبی پیشبینی و ثبت شدهاست.[7]