مسد
صد و یازدهمین سورهٔ قرآن با ۵ آیه / From Wikipedia, the free encyclopedia
مَسَد صد و یازدهمین سوره از قرآن بنا بر ترتیب مصحف عثمانی است که به نامهای سوره تبت و سوره ابیلهب نیز شناخته میشود. این سوره پنج آیه دارد و در سال سوم یا چهارم بعثت بیان شدهاست و در مکی بودن این سوره، اختلافی نیست.
مَسَد | |||||
---|---|---|---|---|---|
دستهبندی | مکی | ||||
اطلاعات آماری | |||||
ترتیب در قرآن | ۶ | ||||
جزء | ۳۰ | ||||
حزب | ۶۰ | ||||
شمار آیهها | ۵ | ||||
شمار واژهها | ۲۰ | ||||
شمار حرفها | ۷۷ یا ۷۹ | ||||
متن سوره | |||||
|
|
||||
بر اساس ترتیب نزول مشخصشده توسط محمدهادی معرفت، که بر مبنای روایت ابنعباس تدوین شده، سورهٔ مسد ششمین سورهٔ نازلشده بر محمد است، که پس از سوره حمد و پیش از سوره تکویر نازل شدهاست. مفسران در اینکه سوره مسد دقیقاً در چه زمانی نازل شدهاست، اختلاف دارند؛ برخی نزول این سوره را در ماجرای نزول آیه انذار و دستور به محمد برای آشکار کردن دعوت به نبوت خویش دانستهاند و برخی زمان نزول آیه را، پس از دعوت محمد از بنیهاشم و در طی یک سخنرانی در کوه صفا دانستهاند. اکثر تاریخنگاران متنِ موجود در این سوره را جز متون قدیمیتر از مجموعهٔ قرآن میدانند.
نام این سوره به معنای طنابی است که از لیف خرما بافته شده باشد. برخی مصاحف با استفاده از اولین کلمه سوره، نام سوره را تبت (به معنای زیانکار باد) گزارش کردهاند. بنا بر دیدگاه مفسران مسلمان به جهت تهدید و توبیخ عبدالعزی بن عبدالمطلب، عموی محمد پیامبر اسلام، و همسرش امجمیل نازل شدهاست. به گزارش مورخان مسلمان، عبدالعزی که در سوره از وی به ابولهب یاد شدهاست به همراه همسرش نسبت به اسلام و نبوت محمد مخالفت شدیدی از خود نشان داد. آنها برای دشمنی با محمد، از هیچ کاری دریغ نداشتند و به آزار وی پرداختند. همین دشمنیهای شدید سبب شد تا او و همسرش، با کنایه در قرآن مورد اشاره قرار گیرند. اما قرآن پژوهان مدرن در خصوص شخص مورد نظر در این سوره مردد هستند و برخی آن را نفرین یک شخص دوزخی بهطور عام (پدر آتش) و به یک فرد خاص، تلقی کردهاند.
سوره با عبارت تبت آغاز شده که نوعی نفرین محسوب میگردد و لحنی توبیخی را بیانگر است. تفاسیر در اینکه معنای کلمه «ید» در آیه، دستان واقعی ابولهب است یا اینکه منظور تعبیری از قدرت و توانایی وی میباشد، اختلاف دارند و هر یک احتمالاتی را مطرح کردهاند. همچنین تفاسیر در اینکه منظور از «مال» در آیه دوم، اموال و ثروتهای واقعی ابولهب است یا آنکه منظور فرزندان وی بودهاست نیز، احتمالات مختلفی را بیان داشتهاند. از دیگر مواردی که در بین مفسرین، اختلاف نظراتی را پیش آوردهاست، علت تعبیر قرآن از همسر ابولهب به هیزمکش است. بر اساس آنچه تاریخ نقل میکند ام جمیل فردی ثروتمند بوده که هرگز به کارهایی چون هیزمکشی نپرداختهاست؛ بنابراین مفسرین تأویل و تفسیرهایی را برای این آیه مطرح کردهاند. همچنین مفسرین در واژه «مسد» نیز اختلاف کردهاند که آیا منظور از آن، لیف خرما بوده یا آنکه منظور زنجیرهای آتشین جهنمی است.