وامواژه
واژهای که از یک زبان دیگر به زبانی وارد شده باشد / From Wikipedia, the free encyclopedia
وامواژه[1] یا واژهٔ دخیل یا واژهٔ عاریتی به واژهای گفته میشود که از یک زبان یا گویش دیگر به زبانی وارد شده باشد. به فرایند وارد کردن عناصر واژگانی از زبانهای دیگر نیز وامگیری گفته میشود.[2]
بهطور کلی فرایند وامگیری به دو طریق صورت میپذیرد:
۱. وامگیری مستقیم
۲. وامگیری غیرمستقیم
در وامگیری مستقیم، وامواژه بهطور مستقیم از زبان مبدأ گرفته میشود؛ مانند جت، بمب، پرینتر، که بهطور مستقیم از زبان انگلیسی گرفته شدهاست؛ یا آدمیرال و الکل که زبان انگلیسی از زبان عربی قرض گرفتهاست. در وامگیری غیرمستقیم، وامواژه با واسطه از زبان (یا زبانهای) دیگری، غیر از زبان مبدأ، قرض گرفته میشود؛ برای مثال، واژهٔ الکل در قرن ۱۳ میلادی از زبان عربی وارد زبان لاتین شد و از این زبان وارد زبان انگلیسی شد؛ یا واژهٔ فیلسوف که از زبان یونانی به زبان عربی راه یافت و از این زبان وارد زبان فارسی شد.[3] البته بیشترین میزان وامگیری از زبانهای غربی در زبان فارسی متعلق به زبان فرانسه است زیرا تلفظ واژگان فرانسوی با فارسی انطباق زیادی دارد. تعداد این کلمهها به قدری است که غالباً بسیاری از فارسی زبانان نسل حاضر نمیدانند که این واژگان در اصل فرانسوی هستند. از جمله میتوان به کلمههایی نظیردوش (حمام))، کروات، لامپ، فامیل، کادو، شوفر، آسانسور، کودتا، رفوزه، پاساژ، ماساژ، مونتاژ، کتلت، املت، توالت، آژانس، اورژانس، مانتو، پالتو، مرسی، سانسور، دیکتاتور، آلبوم، آسفالت، سلول، مایو، گیشه، سرویس، فستیوال، سیمان، پدال، آمپول، سرنگ، پماد، کنتور اشاره کرد[4]
ورود واژههای بیگانه در هر زبانی معمولاً با ورود ابزارهای فنّی و فناوریهای نوین همراه است، مانند: تلفن، اینترنت، چت، سایت، آسانسور، سیمان، بمب، کامپیوتر و غیره. یا به دنبال کشفی در علوم است، مانند: میکروب، سلول، اکسیژن، کوآنتوم. یا مربوط به آداب و رسوم و نهادهای ناآشنایی است که در کشور زبان وامگیرنده مشابهی ندارد و اگر هم داشته باشد عیناً به آن مربوط نیست، بانک، پست، کابینه، رستوران، بوفه، تئاتر، بورس و غیره.