آبنوس (چوب)

آبنوس درختی استوایی است که در آفریقا، و نیز در ماداگاسکار، هند، ژاپن، جزایر فیلیپین، آمریکای شمالی و جنوبی می‌روید و سیاه‌ترین آبنوس، یعنی گونهٔ مرغوب آن، از سیلان و جزایر هند شرقی به دست می‌آید. انواع آبنوس گاه تا ارتفاع ۱۵ متر نیز رشد می‌کند. پوست این درخت خاکستری تیره، مغز آن معمولاً سیاه‌رنگ و قسمت خارجی چوب، سفید، خاکستری یا میخکی روشن است. گونه‌های مختلف آبنوس شامل آبنوس بومی مناطق جنوبی هند و سری‌لانکا، آبنوس آفریقایی متعلق به مناطق بومی غربی آفریقا، و آبنوس ماکاسار بومی مناطق اندونزی که به چوب‌های چند رنگ و انبوه درختانش شهرت دارد.

از چوب آبنوس برای ساخت مبلمان، عصا، پیپ و قطعات لوازم موسیقی استفاده میشود. امروزه از چوب ابنوس یه عنوان تزیین آکواریوم و تراریوم نیز استفاده می‌شود.

چوب آبنوس پیشینه‌ای طولانی در استفاده دارد و نمونه‌های تراشیدهٔ آن در آرامگاه‌های مصر باستان یافت شده است.^[۳]

در پایان سدهٔ شانزدهم، در آنتورپ کابینت‌های ظریف برای تجارت اشرافی از آبنوس ساخته می‌شد. سختی متراکم این چوب باعث می‌شد که برای قالب‌سازی‌های دقیق پیرامون صفحه‌های تصویری ظریف با کنده‌کاری بسیار کم‌برجسته (نیم‌برجسته) مناسب باشد، که معمولاً موضوعات تمثیلی یا صحنه‌هایی از تاریخ کلاسیک یا مسیحی را نشان می‌داد. اندکی بعد، چنین کابینت‌هایی در پاریس نیز ساخته شد و سازندگان آن‌ها به نام ابنیست‌ها شناخته شدند؛ واژه‌ای که هنوز در زبان فرانسه برای «کابینت‌ساز» به‌کار می‌رود.

کاربردهای امروزی آبنوس عمدتاً محدود به وسایل کوچک است، مانند صلیبها، بدنهٔ اصلی برخی سازهای موسیقی همچون کلارینت، ابوا یا پیکولو و قطعات سازها، شامل کلاویه‌های سیاه پیانو، ارگ و هارپسیکورد؛ دستهٔ ساز در ویولن، ویولا، ماندولین، گیتار، کنترباس و ویولنسل؛ خرک‌ها؛ گوشی کوک؛ سینه‌گیر و پاشنهٔ آرشه‌ها. بسیاری از مضراب‌ها یا پیک‌های گیتار نیز از آبنوس ساخته می‌شوند.

به‌طور سنتی، مهره‌های سیاه شطرنج از آبنوس ساخته می‌شدند و برای مهره‌های سفید از شمشاد یا عاج استفاده می‌کردند. قرقره‌های کوچک مخصوص بافندگی توری در منطقهٔ «ایست میدلندز» نیز غالباً از آبنوس ساخته می‌شوند و زمانی که با سیم برنجی یا نقره‌ای تزئین شوند جلوه‌ای خاص دارند. برخی قبضه‌های گران‌قیمت سلاح کمری و سر تفنگ‌های تفنگ‌ها همچنان از آبنوس ساخته می‌شوند، همانند انتهای چوب بیلیاردها.

به دلیل برداشت‌های غیرپایدار، بسیاری از گونه‌های تولیدکنندهٔ آبنوس اکنون در معرض تهدید به‌شمار می‌روند. به‌ویژه در آفریقا، بیشتر آبنوس بومی به‌طور غیرقانونی قطع شده است.

آبنوس معمولاً به‌عنوان یکی از گران‌ترین چوب‌های جهان یاد می‌شود، همراه با آبنوس آفریقایی، چوب صندل، عاج صورتی و عود.^[۴]^[۵]

آبنوس (چوب)

گونه

کاربرد

حفاظت

نگارخانه

منابع

Wikiwand - on