بالاترین سوالات
زمانبندی
چت
دیدگاه
استان یزد
یکی از استانهای ایران از ویکیپدیا، دانشنامه آزاد
Remove ads
استان یزد یکی از استانهای مرکزی ایران است که مرکز آن شهر یزد میباشد. یزد در مرکز ایران قرار گرفته و از پیرامون با استانهای اصفهان، خراسان جنوبی، کرمان و فارس همسایه است. این استان نزدیک به ۷۶٬۴۶۹ کیلومتر مربع گستردگی داشته و به تنهایی ۴٫۵٪ از کل گستره ایران را در بر میگیرد و این استان هشتمین استان پهناور است. یزد در سرشماری سال ۱۳۹۵، با جمعیتی بیش از ۱،۱۳۸،۰۰۰ بیست و چهارمین استان پرجمعیت در ایران است.[۶] مهمترین شهرهای این استان پس از کلانشهر یزد که مرکز استان نیز می باشد، شهرهای میبد، اردکان هستند. استان یزد از شمال با استان اصفهان، از شرق با استان خراسان جنوبی، از جنوب با استان کرمان و از غرب با استان فارس همسایه است. یزد با توجه به آب و هوای گرم و خشک و شرایط مناسب همواره جز سه استان برتر تولید پسته در ایران بوده است. استان یزد، یکی از استان های با ظرفیت بالا در ایران است. ازجمله مهم ترین ظرفیتها و زمینه های مستعدد استان میتوان به کشاورزی و باغداری، صنعتی، گردشگری، تاریخی، فرهنگی، مذهبی و علمی اشاره کرد. استان یزد یکی از علم پرورترین استانهای کشور می باشد به گونهای که ۹۹٫۹ درصد جمعیت استان یزد از سواد پایه بهرهمند هستند و یزد در این زمینه جایگاه نخست را ویژه خود کرده است.[۷] در سال ۱۴۰۱ برای بیست و نهمین سال پیاپی یزدیها جایگاه نخست پذیرش در کنکور سراسری را بخود اختصاص دادند[۸] زیرساختهای علمی و آموزشی استان مناسب و قدرتمند میباشد و تعداد مراکز علمی در استان بسیار بالا میباشد. از مهمترین دانشگاههای استان میتوان به دانشگاه یزد، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد و دانشگاه میبد اشاره کرد.
 |
استانهای یزد، کرمان، هرمزگان، سیستانوبلوچستان و خراسان جنوبی با بحران جدیتری در زمینه خشکسالی روبرو هستند.[۹]
Remove ads
مردم شناسی
خلاصه
دیدگاه
جمعیت
جمعیت استان یزد برپایه آخرین سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱٬۱۳۸٬۵۳۳ نفر (۳۴۰٬۶۵۷ خانوار) بوده است. جمعیت این استان در سال ۱۴۰۰ برپایه برآورد رسمی مرکز ملی آمار ۱٬۲۵۲٬۰۰۰ نفر (۳۸۰٬۱۰۰ خانوار) محاسبه شده است.[۱۰]
دین و مذهب
مذهب بیشتر مردم استان (۹۹ درصد) تشیع میباشد. زرتشتیها و یهودیها نیز در این استان زندگی میکنند. پس از نیرومند شدن دولت صفویه در ایران و رواج مذهب شیعه، مراسم عزاداری و سینهزنی برای حسین بن علی ازجمله مهمترین مراسمهای رایج در ایران و بهویژه یزد گردید. یزد را به عنوان حسینیه ایران میشناسند. ۱۹۷۷ مسجد، ۶۵۱ تکیه و حسینه و ۱۲۴ اماکن متبرکه در یزد وجود دارد.[۱۱][۱۲][۱۳]
مسیحی (۳۶۰۰نفر)، کلیمی (۳۱نفر)، زرتشتی (۸۰۰ نفر) و دیگر ادیان (۱۲۲۲نفر) جز اقلیتهای مذهبی یزد هستند.[۱۴]
نسبت ادیان به شکل زیر است:
زبان و اقوام
- نظرسنجی سال ۱۳۸۹
در پژوهشی که به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۱۳۸۹ انجام شد و برپایه یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونهگیری شد در این استان به قرار زیر بود:
از گذشته روابط بازرگانی و خویشاوندی قدرتمند با شهرها و استانهای پیرامون بهدلیل مرکزیت داشتن اداری، آموزشی و سیاسی یزد در مرکز ایران وجود داشته است. در این استان نزدیک به یکصد هزار سیستانی و بلوچ ساکن هستند و سهم بسزایی در آبادی و رشد این استان داشتهاند.
در زمان پهلوی نخست گروهی پرشمار از کُردهای ایل گلباغی از شمال استان کُردستان به شهر یزد و شهرهای اصفهان و کاشان و نایین کوچانده شدند که امروزه بیشتر از عناصر دگرگونیافته در جمعیت این شهرها بهشمار میآیند.[۱۶][۱۷]
Remove ads
پیشینه
خلاصه
دیدگاه
بنا به نوشته ابن بلخی در برگ ۱۲۲ فارسنامه منطقه یزد با مرکزیت شهرک کثه بخشی از فارس بود بنابر نوشته اعتمادالسلطنه در المّثر و الآثار در دوران قاجار ایران به چهارایالت کرمان، فارس، خراسان و آذربایجان تقسیم می شد. در نخستین قانون تقسیمات کشوری ولایت یزد یکی از ۱۲ ولایت ایران بود. در دومین قانون تقسیمات کشوری مصوب سال ۱۳۱۶، شهرستان یزد و شهرضا با مرکزیت دارالسلطنه اصفهان استان دهم را تشکیل میدادند که نامیدن استانها به شماره تا سال ۱۳۳۹ ادامه داشت تا اینکه استان دهم بنام استان اصفهان شد. در سال ۱۳۴۸ نخستین گامها برای جدایی یزد از اصفهان با تبدیل به فرمانداری کل برداشته شد.[۱۸] در سال ۱۳۵۲ با مصوبه هییت وزیران یزد و چهارمحال و بختیاری از اصفهان جدا و به استان ارتقاء پیدا کردند. در سال ۱۳۵۹ دهستانهای مروست و هرات از شهرستان شهربابک استان کرمان جدا شدند. هرات و مروست در تمام دورۀ پهلوی بخشی از کرمان بودند. اسکارفن نیدر مایر که در ۱۹۱۵ از منطقه بازدید کرده در زمان قاجار هم نایب الحکومهای از کرمان در آنجا از سوی نصرت السلطنه والی کرمان حضورداشت( زیرآفتاب سوزان ایران ۳۳۳). در سال ۱۳۶۶ بخش ابرکوه از شهرستان آباده استان فارس جدا و به شهرستان تفت پیوست. در سال ۱۳۷۳ بخش ابرکوه به شهرستان ارتقاء یافت. در فصول بهار و تابستان، آب و هوای بیشتر مناطق استان، گرم و خشک و در فصول زمستان و پاییز سرد و کمابیش مرطوب است. یزد نخستین شهر ایران است که در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.[۱۹][۲۰]
در برخی از منابع، بنای نخستین برخی از شهرهای استان را به سلیمان پیامبر، ضحاک، اسکندر مقدونی و ابراهیم پیامبر نسبت دادهاند. آثاری چون دستافزارهای بهدستآمده از درههای شیرکوه، نگارههای کوه ارنان و سفالهای منقوش قلعهٔ میبد نشاندهندهٔ تمرکز مدنیت یزد در گذشته در چهار منطقهٔ استان هستند: بافق و فهرج، یزد، رستاق، میبد و اردکان.[۲۱][۲۲]
Remove ads
کشاورزی
خلاصه
دیدگاه
بهدلیل خشکی آب و هوا و اندک بودن میزان بارندگی میان استانهای ایران کمترین منبع آب کشاورزی در یزد است. بیشتر فرآورده کشاورزی این استان به ترتیب در شهرستانهای خاتم و ابرکوه تولید میشود. فرآوردههایی همچون گندم، ذرت، زردآلو، انار، بادام، پسته، انگور و ... در این شهرستانها تولید میشود و بیشتر با شهرستانهای شمال فارس دادوستد کشاورزی خود را انجام میدهند. در سالهای اخیر با توجه به بازده بالای فرآوردههای گلخانهای و همچنین مبارزه با کمآبی در منطقه هرات گلخانههای زیادی شکل گرفتهاند که تولیدات گوناگونی همچون خیار، گوجه فرنگی، آلوئه ورا و فلفل دلمهای را روانه بازار کرده است. یکی از موفقترین کشتهای گلخانهای شهر هرات میوه استوایی پاپایا بوده است که برای نخستین بار در ایران به گونه گلخانهای عمل آورده شده است. از دیگر فرآوردههای کشاورزی استان یزد میتوان به خرما اشاره کرد که در شهرستان بافق تولید میشود. افزونبر شهرستانهای نامبرده در شهرستان بهاباد کشت زعفران و در شهرستانهای اشکذر و یزد کشت گلخانهای رواج دارد. منطقه قاسمآباد در جنوب شهر یزد از قدیم محل کاشت محصولات صیفی و سبزیجات بوده است. همچنین کاشت برنج بهطور محدودی در مناطقی از شهرستان مهریز و طبس رواج دارد که سطح زیر کشت آن تقریباً ۶۰ هکتار است. بدیهی است بهدلیل کمآبی کشت دیم در استان یزد رواج ندارد بهاستثناء کشت گیاهان دارویی در دامنههای شیرکوه بهصورت دیم. از دیگر مناطق کشاورزی استان یزد را میتوان شهرستانهای تفت و اردکان و میبد را نام برد، در این شهرستانها بیشتر محصولات باغی مانند انار به عمل میآید. بهعلت کمآبی این استان بیشتر جنبه صنعتی دارد.
صنایع و منابع تأمین انرژی
خلاصه
دیدگاه
استان یزد را بهدلیل ذخایر معدنی «بهشت معادن» مینامند. این استان دومین استان معدنی ایران پس از کرمان است. از ۶۰ نوع ماده معدنی کشور ۵۰ گونه آن بهطور قطع در یزد موجود است. هرچند فعلاً تنها ۳۰ گونه آن قابل استخراج است.[۲۳] معدن سرب و روی مهدیآباد یکی از این معادن است که بزرگترین معدن از نوع خود در جهان محسوب میشود.
صنعت بافندگی یزد از شهرت زیادی برخوردار است. صنعت شیرینیسازی در استان یزد از قدمتی دیرینه برخوردار است و محصولات آن صاحب شهرتی شدهاند که از مرزهای ایران فراتر رفته است. مهمترین شیرینیجات یزدی با نامهای قطاب، پشمک و باقلوا شهرت دارند.
بیشترین تولیدات واحدهای صنعتی شهر را منسوجات، کاشی و سرامیک و فرش ماشینی تشکیل میدهد. واحدهای صنعتی استان یزد عمدتاً در شهرکهای صنعتی یزد و میبد و اردکان متمرکز شدهاند. همچنین یزد دارای معادن زیادی است که مهمترین آنها معدن سنگ آهن چادرملو و چغارت بافق و معدن سرب و روی کوشک بافق، فسفات آسفوردی بافق هستند. معادن غنی اورانیوم نیز در اواخر دهه ۸۰ در منطقه ساغند اردکان کشف شده است. [نیازمند منبع]
در استان یزد که کمآبترین استان ایران است، ۱۷ کارخانهٔ فولاد فعال وجود دارد که عبارتاند از: فولاد یزد (فولاد احرامیان یزد)، فولاد بافق یزد، فولاد الماس یزد، فولاد حدید یزد، ذوب و نورد فولاد شیرکوه، صنایع نورد میلاد یزد، مجتمع فولاد اردکان، فولاد سرمد ابرکوه، فولاد آلیاژی ایران، ذوب، فلزات یزد، فولادسازان کیوان یزد، گروه صنعتی ذوب فلزات یزد، فولاد ایزد خواست جنوب، آهن و فولاد غدیر ایرانیان، شرکت معدنی و صنعتی، چادرملو، فولاد آلیاژی یزد، آهن و فولاد ارفع. این کارخانهها انواع محصولات آهنی و فولادی مانند میلگرد، تیرآهن، ورق، نبشی و ناودانی، قوطی پروفیل و شمش تولید میکنند.[۲۴]
برق استان یزد توسط شرکت برق منطقهای یزد که از سال ۱۳۶۸ تأسیس گردیده است تأمین میشود. این شرکت با فروش بیش از ۵۲ درصد از فروش کل خود در سال به مشترکین صنعتی (بالغ بر ۳ میلیارد کیلووات ساعت انرژی در سال ۸۵) سهم مهمی از صنعت استان را تشکیل میدهد.
پیک برق استان در سال ۹۱ حدود ۹۳۰ مگاوات بوده که حدود ۵۵ درصد از این میزان مربوط به صنایع فولاد است. در اواخر بهار ۱۳۹۲، توان نامی نیروگاههای نصبشده در این استان ۱۴۲۰ مگاوات اعلام شده است. ازجمله منابع تأمین انرژی در این استان میتوان به نیروگاه سیکل ترکیبی شیرکوه، نیروگاه خورشیدی کوشک بافق، نیروگاه سیکل ترکیبی چادرملو، نیروگاه زنبق یزد و نیروگاه خورشیدی یزد اشاره نمود.[۲۵]
Remove ads
تاریخ و فرهنگ
استان یزد از سرزمینهای تاریخی و بزرگ است که در میان ایالتهای قدیمی ازجمله پارس، اصفهان، کرمان و خراسان قرار داشته است. آبادی نشینی در این منطقه از قدمت طولانی برخوردار میباشد. این سرزمین از گذرگاههای مهم در دورههای تاریخی محسوب میشده است. این ناحیه در دوره هخامنشیان از راههای معتبر موسسههای راهداری، مراکز پستی و چاپاری برخوردار بوده است. راهداری در یزد از زمان قدیم چنان اهمیتی داشت که خاندان آل مظفر از منصب راهداری ناحیه میبد به پادشاهی رسیدند. این استان از درگیریها و جنگهای تاریخ کشور ایران تا حدودی ایمنی داشته است. سختگذر بودن راهها به همراه محدودیت منابع آبی مانع عمده تسخیر این منطقه توسط بعضی از حکومتهای بزرگ و کوچک پیرامون این منطقه در طول تاریخ بوده است. وجود آثاری از مهر و آناهیتا، ایساتیس و هخامنشی و زندان اسکندر و برج و بارو و کهن درهای بزرگ و عظیم و پناهگاههای متعدد و موبدان و سران ساسانی و ابنیه و یادگارهای بعد از اسلام نظیر مساجد و امامزادهها و مزارها نشانگر فرهنگ و تمدن قبل و بعد از دوره اسلامی بوده است.
Remove ads
اماکن دیدنی استان یزد
خلاصه
دیدگاه
شهرستان ابرکوهشهرستان اردکانشهرستان اشکذرشهرستان بافق |
شهرستان بهابادشهرستان تفتشهرستان خاتمشهرستان مروستشهرستان مهریز
|
شهرستان میبدشهرستان یزد
|
Remove ads
تقسیمات استانی
استان یزد در سال ۱۳۵۲ از استان اصفهان جدا شد. استان یزد دارای ۱۲ شهرستان، ۲۲ بخش، ۴۶ دهستان و ۲۱ شهر به توضیح زیر است:
Remove ads
جستارهای وابسته
منابع
پیوند به بیرون
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads