بالاترین سوالات
زمانبندی
چت
دیدگاه

سنگ‌نوشته اورخون

از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد

سنگ‌نوشته اورخونmap
Remove ads

سنگ نوشته اورخون سنگ نبشته ای در مغولستان (مناطقی که قسمتی ترک نشین و مغول دارد)و به دو زبان چینی و ترکی باستان است.[۱] این کتیبه قدیمی‌ترین نوشته به زبان ترکی باستان است.برای زبان ترکی ابتدا خط قومی خاصی (ترکی باستان، اورخون) به کار می‌رفت، اما در دوره‌های بعد ترکان با فرهنگ‌های گوناگون اقوام همسایه آشنا شدند و با آن‌ها مناسباتی برقرار کردند و از زبان‌ها و خط‌هایشان استفاده کردند. ترکان از قرن دوم، در ادوار و مکان‌های مختلف تحت تأثیر دین‌ها و فرهنگ‌هایی که پذیرفته‌اند یا در جوار آن‌ها قرار گرفته‌اند، زبان خود را با خط‌های متفاوتی کتابت کرده‌اند.

Thumb
Thumb
کپی کتیبه بیلگه خاقان در دانشگاه غازی در آنکارا
Thumb
کتیبه تونیوکوک

هر یک از این خطوط دوره رواج متمایزی داشته‌است؛ برخی عمر کوتاه داشته‌اند، بعضی به حیات خود ادامه داده ولی به صورت محلی باقی‌مانده‌اند، بعضی نیز از محیط خود فراتر رفته و از لحاظ مدنی و فرهنگی گسترش یافته‌اند.[۲][۳][۴] این کتیبه‌ها با آنچه امروزه الفبای اورخون نامیده می‌شود در دو بنای تاریخی واقع در دشت اورخون در مغولستان امروزی میان سال‌های۳۳۳ تا ۳۳۵ میلادی به احترام دو شاهزاده گوک‌ترک یعنی کول تیگین و برادرش بیلگه خاقان یک سیاستمدار و یک فرمانده نظامی نگاشته شده‌اند.[۵] سه یادبود کوچکتر نیز در اطراف این سنگ نبشته‌ها نیز کشف شده‌است. از میان سنگ نوشته‌های دشت اورخون مهم‌ترین ان کتیبه کول تگین است.[۶]

Thumb
مکان دره اورخون در کشور مغولستان.

این کتیبه‌ها توسط نیکولای یادرینتسف در سال ۱۸۸۹ میلادی کشف شد و توسط واژه‌شناس دانمارکی ویلهلم توماسن در سال ۱۸۹۳ رمز گشایی شد.[۵]این سنگ نبشته‌ها بسیار به بناهای تاریخی که از دوران گوک‌ترکان در طی دوره دودمان تانگ در چین بجای مانده‌است شباهت دارد.

رؤسای قبایل ترکان اوغوز، مردم قبایل، خوب بشنوید. اگر خداوند نابود نکند یا زمین نبلعد، چه کسی می‌تواند قبایل ترک و قانونشان را نابود کند؟ (متنی از سنگ‌نبشته‌های اورخون)
Remove ads

نگارخانه

Thumb
سردیس کول‌تکین، پادشاه گوک ترک

جستارهای وابسته

منابع

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads