عصب‌شناسی

عصب‌شناسی یا نورولوژی (به انگلیسی: Neurology) دانش مطالعهٔ ساختار، کارکرد و بیماری‌های دستگاه عصبی جانداران است. موضوع عصب‌شناسی بررسی دستگاه عصبی جانداران در سطوح گوناگون از سلولی و مولکولی تا آناتومی، علوم رفتاری، و آسیب‌شناسی پزشکی است. واژهٔ عصب‌شناسی برگردان واژهٔ انگلیسی Neurology (نورولوژی) است ولی موارد به‌کارگیری این واژه در فارسی و انگلیسی متفاوت است. عصب‌شناسی در فارسی برابر واژهٔ Neuroscience انگلیسی است. به جای واژهٔ عصب‌شناسی از اصطلاحِ علوم عصبی نیز بهره‌گیری می‌شود.

عصب‌شناسی

شبکه‌ای از دندریت‌ها از یاخته‌های عصبی در اسبک مغز (هیپوکامپ یا هیپوکامپ)
دستگاه	سی‌تی اسکن، ام‌آرآی، پونکسیون کمری
بیماری‌های مهم	رادیکولوپاتی، پلی‌نوریت، دید برفکی، سکته مغزی، زوال عقل، حمله‌های صرعی و صرع، بیماری آلزایمر، اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی
آزمایش‌های مهم	دستگاه عصبی (یا سیستم عصبی)
متخصص	عصب‌شناس

زیرشاخه‌های عصب‌شناسی

این دانش یکی از زیرشاخه‌های زیست‌شناسی است و از علوم پایهٔ پزشکی به‌شمار می‌آید. عصب‌شناسی خود به زیرشاخه‌هایی تقسیم می‌شود که بیشتر آن‌ها در فارسی نام استاندارد و یکسانی ندارند:

• عصب‌شناسی بالینی، عصب‌پزشکی یا همان نورولوژی (Neurology): شاخه‌ای از دانش پزشکی است که به بیماری‌های عصبی و روش درمان دارویی آن‌ها می‌پردازد.
• عصب‌شناسی رفتاری (Behavioral neurology): به بررسی فرایندهای عصبیِ منجر به رفتارهای گوناگون در موجود زنده می‌پردازد.
• روان‌پزشکی عصبی (Neuropsychiatry): شاخه‌ای از پزشکی است که به مطالعه ارتباط روان‌پزشکی با عصب‌شناسی می‌پردازد. این رشته در تلاش برای درک و نسبت دادن رفتار به برهم‌کنش عوامل عصب‌شناسی و روان‌شناسی اجتماعی می‌باشد.^[۱] در روان‌پزشکی عصبی، ذهن «به عنوان یک ویژگی و موجودیت برآمده از مغز» در نظر گرفته می‌شود^[۲] درحالی که در سایر تخصص‌های رفتاری و عصبی ممکن است این دو را به عنوان موجودیتهای جداگانه در نظر بگیرند. روان‌پزشکی عصبی دیرینه‌تر از رشته‌های کنونی روان‌پزشکی و عصب‌شناسی است که پیشتر آموزش مشترکی داشتند.^[۳]
• روان‌شناسی عصبی (Neuropsychology): ترکیبی از دانش روان‌شناسی و عصب‌شناسی است که با تکیه بر فرایندهای عصبی به دنبال پاسخ پرسش‌های دانش روان‌شناسی می‌گردد.
• آناتومی عصبی (Neuroanatomy): بررسی ماکروسکوپی شکل اندامهای عصبی همانند مغز و نخاع را بر دوش دارد.
• عصب‌شناسی شناختی (Neurocognition): شناخت (cognition) رویکردی در دانش روان‌شناسی است و عصب‌شناسی شناختی به مسائل این رویکرد از دریچهٔ فرایندهای عصبی می‌نگرد.
• فیزیولوژی عصبی (Neurophysiology): به چگونگی کارکرد دستگاه‌های عصبی می‌پردازد.
• آسیب‌شناسی عصبی (Neuropathology): به مطالعه بیماری‌های بافت دستگاه عصبی می‌پردازد که بیشتر این مطالعات در چارچوب بافت‌برداری با جراحی‌های کوچک یا با کالبدگشایی کل بدن صورت می‌گیرد.
• جراحی مغز و اعصاب (Neurosurgery): یک رشتهٔ تخصصی و فوق تخصصی پزشکی است در رابطه با پیشگیری، تشخیص، درمان و توانبخشی اختلالاتی که بر هر بخش از دستگاه عصبی شامل مغز، نخاع، اعصاب پیرامونی و دستگاه عروق مغزی خارج از جمجمه تأثیرگذار است.^[۴][۵][۶]
• علوم اعصاب (Neuroscience): دانش مطالعهٔ دستگاه عصبی و زیرشاخه‌ای چندرشته‌ای از زیست‌شناسی است که با بهره‌گیری از فیزیولوژی، آناتومی، زیست‌شناسی تکاملی و زیست‌شناسی سلولی و مولکولی، مدل‌سازی ریاضی و روان‌شناسی به درک ویژگی‌های نورون‌ها و مدارهای عصبی می‌پردازد. یک دانش میان رشته‌ای است و در واقع با دیگر رشته‌های دانش مانند روان‌شناسی، شیمی، رایانه، مهندسی، زبان‌شناسی، ریاضی، پزشکی، فیزیک و فلسفه همکاری دارد.

جُستارهای وابسته

• علوم محاسباتی اعصاب
• فیزیولوژی عصبی بالینی (Clinical neurophysiology)
• جایزه کاولی

منابع

1. Sachdev, Perminder S. (May 2005). "Whither Neuropsychiatry?". The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences (به انگلیسی). 17 (2): 140–141. doi:10.1176/jnp.17.2.140. ISSN 0895-0172. PMID 15939966.
2. Sachdev, Perminder S.; Mohan, Adith (2013). "Neuropsychiatry: Where Are We And Where Do We Go From Here?". Mens Sana Monographs. 11 (1): 4–15. doi:10.4103/0973-1229.109282. ISSN 0973-1229. PMC 3653233. PMID 23678234.
3. Yudofsky, S.C.; Hales, E.H. (2002). "Neuropsychiatry and the Future of Psychiatry and Neurology". American Journal of Psychiatry. 159 (8): 1261–1264. doi:10.1176/appi.ajp.159.8.1261. PMID 12153815.
4. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۲.
5. «AANS - Patient Information». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۲.
6. «جراحی مغز». ۱۱ مه ۲۰۱۹.