قراول‌خانه

قراول به معنی نگاهبان، مستحفظ، پاسدار و دیده‌بانی که در برج و باروی اطراف شهر و جاده‌ها به مراقبت می‌پردازد یا سربازی که در محلی کشیک و نگهبانی می‌دهد، آمده است. همچنین در معنای فوجی که از پیش برود، مقدمه، طلایع، طلایه‌دار و جلودار سپاه نیز به‌کار رفته است. به مکانی که این نگاهبانان در آن قرار می‌گرفتند و به مراقبت می‌پرداختند، قراول‌خانه گفته می‌شد.

قراولخانهٔ کلکه در دورهٔ قاجار

پیشینه

در ایران قاجاری، به راهنمایی میرزاتقی‌خان امیرکبیر که صدارت ناصرالدین‌شاه را در اوایـل سـلطنت او برعهـده داشـت، در شـهرها قراول‌خانه تاسیس شد که نگهبانان این قراول‌خانه‌ها را قراول می‌گفتند. وظیفه قـراول‌هـا حفظ نظم و قانون شهر در شبانه‌روز بود. قراولان، گاه به کمک پلیس سوار نظمیه، شورش‌های شهرها را مهار می‌کردند. در سال ۱۲۶۷ق. به دستور ناصرالدین‌شاه قراول‌خانه‌هایی از اصفهان تا مقصودبیک در راه فارس و هم از اصفهان تا کاشان احداث شد. همچنین قراول‌خانه‌هایی مستحکم برای استقرار نگهبانان، عابران و کاروان‌ها در معابر تراکمه دشت گرگان و استرآباد ساخته شد. در همین سال، برج‌ها و قراول‌خانه‌هـای آقدربند به مباشرت عباسقلی‌خان بیگلربیگی تجدید بنا شد. او قلعه‌ها و قراول‌خانه‌های بسیاری در معابر ترکمان‌های اترک که به داخل کشور یورش آورده و به غارتگری می‌پرداختند، احداث کرد تا از ورود آنها جلوگیری شود.

در همان سال ۱۲۶۷ق. از احداث قراول‌خانه‌هـا در شهرهای بزرگ، ایجاد و احداث چاپارخانه‌ها و یام‌خانه‌ها در سراسر کشور، احداث و ایجاد قلاع جهت آسایش کاروان‌ها و عابران از دزفول تا بروجرد، احداث رباط‌هایی در مسیر راه دزفول به خرم‌آباد، احداث پانزده باب چاپارخانه در خط چاپاری ایالت فارس و در سال ۱۳۰۳ق. از بنا و احداث مَحکمه و قراول‌خانه در سمت اجارود نمین، سخن به میان آمده است.^[۱]

جستارهای وابسته

• سربازخانه