بالاترین سوالات
زمانبندی
چت
دیدگاه
مجمع تشخیص مصلحت نظام
شورای حل اختلاف مجلس و شورای نگهبان در ایران از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد
Remove ads
مجمع تشخیص مصلحت نظام از نهادهای اصلی نظام جمهوری اسلامی ایران است که مهم‌ترین مسئولیت آن، حل اختلاف میان مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان است. تعداد اعضای این مجمع ۴۶ نفر ثابت و ۱ نفر مهمان متناسب با موضوع جلسه است که اعضای ثابت هر ۵ سال یکبار و با حکم رهبر جمهوری اسلامی انتخاب می‌شوند.[۱]
ریاست این مجمع از ابتدای تأسیس رسمی، بر عهده سیدعلی خامنه‌ای در مقام رئیس جمهور وقت بود. پس از آن، به مدت ۲۷ سال اکبر هاشمی رفسنجانی ریاست آن را برعهده داشت و شرط همزمانی ریاست مجمع با ریاست جمهوری بعد از پایان دوره دولت هاشمی عملاً برداشته شد و هاشمی از سال ۷۶ به بعد نیز تا زمان حیات عهده‌دار ریاست مجمع ماند. پس از مرگ او، محمدعلی موحدی کرمانی به مدت ۶ ماه رئیس موقت[۲] و در ۲۳ مرداد ۹۶ سید محمود هاشمی شاهرودی رئیس این مجمع شد[۳] که وی نیز در ۳ دی ماه ۱۳۹۷ درگذشت.[۴][۵][۶] اکنون صادق لاریجانی ریاست این نهاد را برعهده دارد. پیش از این مقر مجمع در کاخ مرمر تهران بود. هم‌اینک مقر مجمع در ساختمان پیشین مجلس شورای اسلامی است.[۷] محل برگزاری جلسات در سالن اجتماعات ساختمان مجلس قدیم و دفتر رئیس و دبیر مجمع نیز در این ساختمان است.
Remove ads
تاریخچه
خلاصه
دیدگاه
در اوایل انقلاب اسلامی و در پی بروز اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان برای تصویب مصوبات مجلس و لزوم تطابق آن‌ها با شرع اسلام، ریاست وقت مجلس شورای اسلامی در پنجم مهر ۱۳۶۰ طی نامه‌ای از سید روح‌الله خمینی درخواست کرد که راه حلی ارائه دهد. وی طی نامه‌ای به مجلس اجازه داد تا موارد مصلحتی را با اکثریت اعضا نمایندگان و قید موقت به تصویب برسانند.[۸] اما با وقوع اختلافات بیشتر در این زمینه باقی بودن مشکلات سرانجام پس از مکاتباتی بین مقامات عالی‌رتبه و ذیربط وقت کشور، درخواستی در بهمن ماه ۱۳۶۲ به امضاء رئیس‌جمهور وقت، رئیس وقت مجلس شورای اسلامی، رئیس وقت دیوان عالی کشور، نخست‌وزیر وقت و سید احمد خمینی به سید روح‌الله خمینی برای چاره‌جویی در این باره ارسال گردید. سید روح‌الله خمینی در تاریخ ۱۷ بهمن ۱۳۶۶ هجری خورشیدی با صدور فرمانی، مجمع تشخیص مصلحت نظام را برای رسیدگی به این قبیل امور تأسیس نمود.[۹]
این مجمع که در آغاز تأسیس، صرفاً به‌منظور تشخیص مصلحت در موارد اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان تأسیس گردیده‌بود، وقتی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۸ مورد بازنگری قرار گرفت پس از بحث‌های مشروح دربارهٔ جایگاه مجمع تشخیص مصلحت، وظایف یازده‌گانه‌ای مستند به اصول ۱۱۲، ۱۱۱، ۱۱۰ و ۱۷۷ برعهده‌اش قرار گرفت، تا به عنوان حلقه تکمیلی در حاکمیت نظام جمهوری اسلامی و در شرایط مختلف ایفای نقش نماید.[۱۰]
Remove ads
وظایف
خلاصه
دیدگاه
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ۸ وظیفه برای این مجمع در نظر گرفته شده است. ۴ وظیفه عمومی و مستمر و ۴ وظیفه در موقعیت‌ها و شرایط خاص و مقطعی.[۱۱]
چهار وظیفه عمومی:
- تشخیص مصلحت میان نظرات مجلس و شورای نگهبان
- تهیه و پیشنهاد پیش‌نویس سیاست‌های کلی نظام (جمهوری اسلامی) در اجرای بند ۱ اصل ۱۱۰ قانون اساسی
- حل معضلات نظام با ارجاع از سوی مقام رهبری
- اعلام نظر در مورد استفساریه‌های مربوط به مجمع تشخیص مصلحت نظام
چهار وظیفه مقطعی:
- مشاوره در اموری که رهبر ایران در اجرای اصل ۱۱۲ قانون اساسی به مجمع ارجاع می‌کند.
- در صورت فوت یا استعفا مقام رهبری یا عزل توسط مجلس خبرگان رهبری، تشکیل یک شورای ۳ نفره جهت رسیدگی امور تحت اختیار رهبر.
- تصویب مصوبات شورای رهبری ایران در صورت عزل، استعفا یا فوت رهبر وقت. (در زمان وجود رهبر، این بررسی بر عهده شخص وی است)
- مشارکت در شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بر اساس اصل ۱۷۷ قانون اساسی.
در خاطرات ۱ آذر ۱۳۷۷ هاشمی رفسنجانی، از ابلاغ مأموریت جدید توسط آقای خامنه‌ای به مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر داده است. هاشمی می‌نویسد: «شب میهمان رهبری بودم. دربارهٔ مسئله‌ای صحبت کردیم که اخیراً رهبری به مجمع تشخیص مصلحت نظام، درخصوص تشکیل شورای ویژه‌ای برای تصمیم‌گیری در مورد مسایل فوق سرّی خارج از مقررات، به عنوان معضل، ارسال کرده‌اند و گفتند، خودشان آن را معضل نمی‌دانند و با اصرار آقای سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور، ارجاع داده‌اند. قرار شد، پیگیری کنم.»[۱۲]
Remove ads
سازوکار
از تاریخ ۲۶ مرداد ۱۳۹۲ برای بررسی مصوبه‌هایی که برخلاف شرع و قانون اساسی است و در مواردی که اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان باشد، جلسه‌های مجمع با دو سوم اعضا رسمیت پیدا می‌کند و با دو سوم اعضا هم مصوبات به تصویب می‌رسد. پیش از این حضور نیم + ۱ لازم بود.[۱۳]
رئیسان مجمع
.jpg)
.jpg)
_(crop_of_Sadeq_Larijani).jpg)
Remove ads
دبیران مجمع
- حسن حبیبی (۱۳۷۶)
- محسن رضایی (۱۳۷۶–۱۴۰۰)
- محمدباقر ذوالقدر (۱۴۰۰-اکنون)
اعضا
خلاصه
دیدگاه
مجمع تشخیص مصلحت نظام از زمان تشکیل آن در ۱۷ بهمن ۱۳۶۶ تا اکنون ۹ دوره را پشت سر گذاشته است. نخستین دوره به‌مدت ۲ سال، ادوار دوم و سوم به‌مدت ۳ سال و از آن پس هر دوره ۵ سال را دربرگرفته است.
اعضای کنونی
Remove ads
بودجه
بر اساس تکلیف قانونی بودجه، دولت هر سال مبالغی را به مجمع تشخیص اختصاص می‌دهد که این رقم برای سال ۹۳ معادل ۲۵ میلیارد تومان و سال ۹۴ نزدیک ۳۰ میلیارد تومان بوده است. همچنین سال ۱۳۹۷ معادل ۸۶ میلیارد تومان و سال ۱۳۹۸ معادل ۶۹ میلیارد تومان (کاهشی) بوده است.[۱۴]
نهادهای زیرمجموعه
- دبیرخانه مجمع مسئولیت پشتیبانی ستادی و کارشناسی مجمع را بر عهده دارد. دبیری مجمع بر عهده محمدباقر ذوالقدر است.
- هیئت عالی نظارت مسئولیت نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام را بر عهده دارد. ریاست بر این هیئت بر عهده رئیس مجمع است.
- پژوهشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی:
- کمیسیون‌های تخصصی دائمی:
- کمیسیون علمی، فرهنگی و اجتماعی
- کمیسیون سیاسی، دفاعی و امنیتی
- کمیسیون زیربنایی و تولیدی
- کمیسیون اقتصاد کلان، بازرگانی و اداری
- کمیسیون حقوقی و قضائی[۱۵]
- دیگر کمیسیون‌ها:
- کمیسیون نظارت
- کمیسیون علمی راهبردی چشم‌انداز
- کمیسیون چشم‌انداز و نخبگان
- کمیسیون مطالعات اسلامی
- کمیسیون موارد خاص
- کمیسیون مشترک دفتر رهبری و مجمع
- کمیسیون کارآفرینی و کسب و کار
- کمیته خاص محیط زیست
- کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر
- کمیته خاص بانوان و جوانان
Remove ads
منابع
پیوند به بیرون
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads