از ویکیپدیا، دانشنامه آزاد
مفصل خاجیتهیگاهی یا ساکروایلیاک (به انگلیسی: Sacroiliac joint) مفصلی است که از اتصال سطح مفصلی استخوان خاجی که در سطح طرفی آن واقع شده با سطح مفصلی استخوان تهیگاهی (ایلیوم) از استخوان بینام (هیپ) به وجود میآید. هر استخوان خاجی دارای دو سطح مفصلی جهت اتصال با استخوانهای بینام، دو زائده مفصلی فوقانی برای ارتباط با مهره پنجم کمری و یک رویه مفصلی[۱] بیضیشکل جهت ایجاد مفصل با دنبالچه است. بنابراین، دو مفصل خاجیتهیگاهی به واسطه یک استخوان خاجی با استخوانهای بینام چپ و راست ایجاد میگردد. سمفیز پوبیس و دو مفصل خاجی خاصرهای، مفاصل لگن را به وجود میآورند. حرکات مفاصل لگن کم بوده، ولی در زمان حاملگی و به هنگام زایمان، تحرک آنها به دلیل شلی رباطها که ناشی از تغییرات هورمونی است، افزایش مییابد.
مفاصل خاجیتهیگاهی (خاجیخاصرهای هم نامیده شدهاند) در انتقال وزن بدن به کمربند لگنی (بینام چپ و راست) نقش دارند، بهطوریکه نیروی وزن در نهایت از طریق کمربند لگنی به اندامهای زیرین منتقل میشود.
مفاصل خاجیتهیگاهی از نوع مفاصل غیرمتحرک هستند. حرکت در سطح این مفصل ناچیز است و با افزایش سن به صفر میرسد.[۲] ثلث قدامی این مفاصل به شکل لاله گوش بوده دارای پرده زلالهای (سینوویال) است. دو سوم خلفی زبر و خشن است و فاقد پرده زلالهای است و یک مفصل لیفی میسازند. در جلوی این مفاصل رباطهای بسیار محکمی دو استخوان خاجی و تهیگاه را به یکدیگر مرتبط میکنند که در استحکام این مفصل نقش اساسی را بازی میکنند. در صدمات بسیار شدید این ناحیه، تا زمانی که این رباطها پاره نشده باشند، لگن ثبات و استحکام خود را از دست نمیدهد.[۳]
مفصل خاجیتهیگاهی شامل دو نوع مفصل است:[۴]
سطوح مفصلی استخوانهای خاجی و تهیگاهی از دو قسمت جلویی و پشتی (قدامی و خلفی) تشکیل میگردد. به سطوح جلویی که شبیه لاله گوش است، سطح گوشی[۵] میگویند. سطوح گوشی در تشکیل مفصل زلالهای شرکت میکنند. سطوح پشتی زبر بوده و چون از طریق بافت لیفی (فیبروز) در تشکیل مفصل خاجی خاصرهای مشارکت میکنند، مفصل لیفی ایجاد میگردد.
عملکرد مفاصل لگن (دو مفصل خاجیتهیگاهی و سیمفیزیس پوبیس) به یکدیگر وابستهاست، بهطوریکه اختلال در عمل هر یک از این مفاصل، میتواند باعث بروز مشکل در دیگری گردد. از طرفی، در فعالیتهای روزمره مفاصل لگن در یک ارتباط نزدیک با مفاصل بین مهرهای پشتی کمری (بیشتر درارتباط با مهرههای چهارم و پنجم با یکدیگر و مهره پنجم با استخوان خاجی) و مفاصل بینام (هیپ) هستند و بدین ترتیب مجموعه کمری-لگنی-رانی[۶] را به عنوان یک واحد مکانیکی ایجاد میکنند.
بهطورکلی، رباطهایی که بیشتر با استخوان خاجی (ساکروم) و مفصل خاجیتهیگاهی (ساکروایلیاک) ارتباط دارند، عبارتند از:[۷]
یکی دیگر از رباطهای مفصل خاجیتهیگاهی، رباط خاجیتهیگاهی میاناستخوانی است که این رباط نسبت به رباط خاجیتهیگاهی پسین در عمق قرار دارد.
اگرچه مفصل خاجیتهیگاهی به علت دارا بودن رباطهای مختلف تحرک کمی دارد، ولی آسیب مفصل و عناصر اطراف آن، یک عامل کمردرد محسوب میشود. اختلال در عملکرد مفصل خاجیتهیگاهی ممکن است در ارتباط با موارد زیر باشد:
درمان مشکلات مفصل خاجیتهیگاهی ممکن است درارتباط با موارد زیر باشد:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.