تولید و ارائه نرم افزارهای کاربردی از ویکیپدیا، دانشنامه آزاد
مهندسی نرمافزار[۱] (به انگلیسی: Software engineering) یعنی استفاده از اصول مهندسی بجا و مناسب برای توسعه و ارائه محصول نرمافزاری با کیفیت که قابل اطمینان و باصرفه بوده و بر روی ماشینهای واقعی بهطور کارآمدی عمل کند.
مهندسی نرمافزار یک روش سیستماتیک، منظم و دقیق برای توسعه و ارائه محصولی نرمافزاری با کیفیت است.
مهندسی نرمافزار اغلب شامل فرایند خطی تحلیل، طراحی، پیادهسازی و آزمون است؛ که با بهکارگیری روشهای فنی و علمی از علوم مهندسی موجب توسعه نرمافزاری با کیفیت مطلوب در طول یک فرایند انتخابی مناسب پروژه میشود.
کاربردهای مهندسی نرمافزار دارای ارزشهای اجتماعی و اقتصادی هستند، زیرا بهرهوری مردم را بالا برده، چند و چون زندگی آنان را بهتر میکنند. مردم با بهرهگیری از نرمافزار، توانایی انجام کارهایی را دارند که پیش از آن برای آنان شدنی نبود. نمونههایی از این دست نرمافزارها عبارتاند از: سامانههای توکار، نرمافزار اداری، بازیهای رایانهای و اینترنت.
فناوریها و خدمات مهندسی نرمافزار به کاربران برای بهبود بهرهوری و کیفیت یاری میرساند. نمونههایی از زمینههای بهبود: پایگاه دادهها، زبانها، کتابخانهها، الگوها، فرایندها و ابزار.
مهندسی نرمافزار عبارت است از کاربرد مهندسی برای طراحی نرمافزار، توسعه، پیادهسازی و نگهداری از نرمافزار در یک روش سیستماتیک.[۲][۳][۴]
تعاریف رسمی مهندسی نرمافزار عبارتند از:
در مهندسی نرم افزار، معمولا سه محیط توسعه، تست و محصول تعریف میشود. محیط توسعه، محیطی است که در آن اپلیکیشنها و سرویسهای نرمافزاری، تولید شده و توسعه مییابند. در محیط تست، برنامه نویسان و متخصصین حوزه تضمین کیفیت، کارایی، عملکرد و قابلیت اطمینان محصول را قبل از ورود محصول به بازار میسنجند. در محیط محصول نیز، اپلیکیشنها و سرویسهای نرمافزاری برای استفاده در اختیار کاربران قرار میگیرند.[۱۰]
مهمترین شاخص در مهندسی نرمافزار، توسعه (طراحی و پیادهسازی) نرمافزار با کیفیت متناسب با «نیازهای مشتری» است.
اصطلاح مهندسی نرمافزار پس از سال ۱۹۶۸ میلادی شناخته شد. این اصطلاح طی نشست «مهندسی نرمافزار ناتو ۱۹۶۸» (که در گارمیش-پارتنکیرشن، آلمان برگزار شد) توسط ریاست نشست فریدریش ال باوئر معرفی شد و از آن پس بهطور گسترده مورد استفاده قرار گرفت.
اصطلاح مهندسی نرمافزار عموماً به معانی مختلفی بهکار میرود:
مهندسی نرمافزار به مفهوم توسعه و بازبینی یک سامانه نرمافزاری مربوط میباشد. این رشته علمی با شناسایی، تعریف، فهمیدن و بازبینی خصوصیات مورد نیاز نرمافزار حاصل سر و کار دارد. این خصوصیات نرمافزاری ممکن است شامل پاسخگویی به نیازها، اطمینانپذیری، قابلیت نگهداری، در دسترس بودن، آزمونپذیری، استفاده آسان، قابلیت حمل و سایر ویژگیها باشد.
مهندسی نرمافزار ضمن اشاره به خصوصیات فوق، مشخصات معین طراحی و فنی را آماده میکند که اگر بهدرستی پیادهسازی شود، نرمافزاری را تولید خواهد کرد که میتواند بررسی شود که آیا این نیازمندیها را تأمین میکند یا خیر.
مهندسی نرمافزار همچنین با خصوصیات پروسه توسعه نرمافزاری در ارتباط است. در این رابطه، با خصوصیاتی مانند هزینه توسعه نرمافزار، طول مدت توسعه نرمافزار و ریسکهای توسعه نرمافزار درگیر است.
نرمافزار عموماً از محصولات و موقعیتهایی شناخته میشود که قابلیت اطمینان زیادی از آن انتظار میرود، حتی در شرایط طاقت فرسا، مانند نظارت و کنترل نیروگاههای انرژی هستهای، یا هدایت یک هواپیمای مسافربری در هوا، چنین برنامههایی شامل هزاران خط کد هستند، که از نظر پیچیدگی با پیچیدهترین ماشینهای نوین قابل مقایسه هستند. بهعنوان مثال، یک هواپیمای مسافربری چند میلیون قطعه فیزیکی دارد (و یک شاتل فضایی حدود ده میلیون بخش دارد)، در حالی که نرمافزارِ هدایت چنین هواپیمایی میتواند تا ۴ میلیون خط کد داشته باشد.
با توجه به گسترش روزافزون دنیای رایانه امروزه بیش از هر زمان دیگری نیاز به متخصصان رایانه احساس میشود. متأسفانه این رشته در ایران بازار کار خوبی ندارد طبق آمارها ۶۳٫۲۷ درصد از فارغالتحصیلان در سال ۹۰ مشغول به کار در سایر مشاغل هستند. اما برای مهندسان سختافزار هم امکان کار در شرکتهای تولیدکننده قطعات و دستگاهها و مراکز صنعتی – تولیدی بسیار فراهم است و از نظر سطح درآمدی هم با توجه به دانش و پشتکار شخصی در حد متوسط قرار دارند. بهطور کلی این رشته در ایران با استقبال چندانی رو به رو نیست؛ این نیز حاکی از نبود برخی از زیرساختها در ایران هست.
مهندسان نرمافزار طرفدار تکنولوژیها و روشهای عملی بسیار متفاوت و مختلفی هستند، که با هم ناسازگار هستند. این بحث در سالهای دهه ۶۰ میلادی شروع شد و ممکن است برای همیشه ادامه پیدا کند. مهندسان نرمافزار از تکنولوژیها و روشهای عملی بسیار متنوعی استفاده میکنند. کسانی که کار عملی میکنند از تکنولوژیهای متنوعی استفاده میکنند: کامپایلرها، منابع کد، پردازشگرهای متن. کسانی که کار عملی میکنند از روشهای عملی بسیار متنوعی استفاده میکنند تا تلاشهایشان را اجرا و هماهنگ کنند: برنامهنویسی در دستههای دونفری، بازبینی کد، و جلسات روزانه. هدف هر مهندس نرمافزار بایستی رسیدن به ایدههای جدید خارج از الگوهای طراحی شده قبلی باشد، که باید شفاف بوده و بهخوبی مستند شده باشد.
با وجود رشد فزاینده اقتصادی و قابلیت تولید فزایندهای که توسط نرمافزار ایجاد شده، هنوز هم بحث و جدلهای ماندگار دربارهٔ کیفیت نرمافزار ادامه دارند.
دیوید پارناس گفتهاست که مهندسی نرمافزار یک شکل از مهندسی است. استیو مککانل گفتهاست که هنوز اینطور نیست، ولی مهندسی نرمافزار باید یک شکل از مهندسی شود. دونالد کنوت گفتهاست که برنامهنویسی یک هنر است.
دیوان فعالیتهای آماری آمریکا مهندسان نرمافزار را به عنوان زیرگروهی از «متخصصان رایانه»، با فرصتهای شغلیای مانند «دانشمند رایانه»، «برنامهنویس» و «مدیر شبکه» دستهبندی کردهاست. BLS تمام مهندسان دیگر این شاخه علمی، که شامل مهندسان سختافزار رایانه نیز هست، را بهعنوان «مهندسان» دستهبندی میکند.
مهندسی نرمافزار را میتوان به ۱۵ زیر رشته تقسیم کرد:
در حوزه مهندسی نرمافزار امکان کسب مدارک حرفه ای از موسسه مهندسی نرمافزار در موضوعات مختلفی نظیر امنیت، بهبود فرایند و معماری نرمافزار میباشد.
تست نرمافزار یکی از بخشهای مهم و تأثیرگذار در مهندسی نرمافزار است. بالابردن کیفیت نرمافزارهای تولیدی بدون توجه به فرایند تست و تضمین کیفیت نرمافزار ممکن نخواهد بود. امروزه پیشگامان صنعت نرمافزار به این نتیجه رسیدند که توسعه و تست نرمافزار باید به صورت موازی با هم پیش روند. این امر سبب میشود که همراه با توسعه نرمافزار کیفی آن نیز تضمین شود. توجه به تست نرمافزار نکته متمایزکننده شرکتهای موفق آی تی و شرکتهای شکست خوردهاست.[۱۱]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.