آیه مودت
آیهای در سوره شوری در وصف اهل بیت محمد / From Wikipedia, the free encyclopedia
آیهٔ مودت بخشی از آیه ۲۳ سوره شوری (چهل و دومین سوره قرآن) است که شیعیان آن را دال بر فضیلت اهلبیت پیامبر اسلام میدانند و بر اساس آن، مودت و دوستی اهلبیت را پاداش رسالت محمد فرض کردهاند. «آل حم»، «آیه قربی» و «آیه مودت ذویالقربی» از دیگر نامهای غیر مشهور این آیه هستند.
مشخصات قرآنی | |
---|---|
نام آیه | آیه مودت |
نام سوره | شوری |
شماره آیه | ۲۳ |
محل نزول | مدینه/مکه (اختلافی) |
شأن نزول | دارد |
شماره جزء | ۲۵ |
شماره حزب | ۴۹ |
اختلاف در | شأن نزول |
اطلاعات دیگر | |
شماره کلمه | ۲۹ |
شماره حرف | ۱۴۶ |
حروف مقطعه | ندارد |
موضوع محوری آیه ۲۳ شوری، مودت و دوستی با نزدیکان محمد است که به دستور خدا از زبان پیامبرش به عنوان مزد نبوت او معرفی میشود. همچنین آیه مودت با برابر دانستن مزد رسالت و مودت قربی بیانگر علو جایگاه و ارزشمندی مصادیق قربی در نزد خداوند است. بخش پایانی آیه ۲۳ شوری نیز وعده خدا به مومنینی است که به کسب حسنه — مودت قربی — میپردازند و مژده افزایش نیکیها و مغفرت گناهانشان در سایه کسب حسنه از جانب خدا در عبارت انتهای آیه مطرح شدهاست.
اختلاف نظرهایی دربارهٔ محل و علت نزول آیه مودت میان مفسران اهلسنت و شیعه گزارش شدهاست. به اعتقاد قرطبی، آلوسی و ثعالبی از مفسرین سنی مذهب، آیه مذکور همچون سایر آیات دیگر این سوره در مکه بر محمد فرود آمد. ولی نظر طبرسی مفسر شیعی و ابن عطیه اندلسی، فخر رازی، طبرانی و دروزه از مفسران اهل سنت بر مدنی بودن چهار آیه از سوره شوری (یعنی آیه مودت و آیات بعدش) است.
ابنعباس در روایتی که به ماجرای شان نزول آیه اشاره دارد، گزارش میکند که عدهای از مسلمانان مدینه با آوردن اموال خود به نزد محمد خواستار تشکر و قدردانی از او بودند که آیه مودت نازل شد و محمد از مسلمانان خواست که در ازای هدایت و پیامبری خویش، نزدیکان او را دوست بدارند. گزارش این روایت در آثار مفسران اهل سنت مانند فخر رازی، ابن عطیه اندلسی، قرطبی و طبرسی شیعی مذهب آمدهاست.
مصادیق مختلفی از کلمه قربی در منابع تفسیری اهل سنت و شیعه معرفی شدهاست که بخش مهمی از اختلاف تفسیری مسلمانان در مورد آیه مودت محسوب میشود. اکثر اهل سنت در توضیح قربی قریش، ارحام خودِ مسلمانان یا تقرب به خدا را بیان کردهاند. افرادی همچون ابن تیمیه، ابن کثیر، ابن حجر عسقلانی، طبری، فخر رازی از مفسرانِ معتقد به این گونه تفسیرها از کلمه قربی هستند. اما مفسران شیعه بر طبق روایات، قربی را علی، فاطمه زهرا، حسن مجتبی و حسین معرفی کردهاند و معتقدند مودت این افراد در درجهای از اهمیت قرار دارد که با رسالت هم ارزش میباشد و وجوب مودت به جهت تداوم هدایت برای مردم و در امتداد ولایت الهیه پیامبر است.