حمله پانیک
دوره ترس شدید / From Wikipedia, the free encyclopedia
وحشتزدگی یا حمله پانیک (به انگلیسی: Panic attack)؛ عبارت است از حملهٔ حاد شدید اضطراب همراه با احساس مرگ قریبالوقوع که فراوانی بروز آنها از چند حمله در یک روز تا یک مورد در سال، متفاوت است.[9] اختلال وحشتزدگی، نوعی وضعیت روانی از گروه اختلالات اضطرابی است که با هجوم ناگهانیِ وحشت به بیمار و ترس شخص از وقوع مجدد آنها مشخص میشود. این حملات که معمولاً بیش از چند دقیقه طول نمیکشند، با علایمی چون تپش قلب، عرقکردن، احساس تنگی نفس و فشردگی در سینه، احساس ازدستدادن تعادل یا گیجی همراه است. این علایم آنقدر گسترده هستند که افراد فکر میکنند دچار سکتهٔ قلبی شدهاند و میترسند که بمیرند.[10][11] با وجودی که خود بیمار فکر میکند که مرگ یا آسیب جسمی قریبالوقوع است، اما حملهٔ پانیک باعث عوارض جسمانی (همانند مرگ یا سکتهٔ قلبی) نمیشود؛ بنابراین حملهٔ پانیک، اگر هم روی دهد، مدت محدودی دارد.
وحشتزدگی (حملهٔ پانیک) | |
---|---|
نام دیگر | حمله هراس، حمله پَنیک، حمله عصبی اضطرابی، حمله ترس، پانیک اَتَک |
تخصص | روانپزشکی، روانشناسی، علوم اعصاب، مغز و اعصاب، نورولوژی، روانشناسی بالینی |
نشانهها | حالات شدیدی از ترس، تپش قلب، عرقکردن، لرزیدن، تنگی نفس، کرختی، خستگی و بی حوصلگی، احساس مرگ قریب الوقوع یا سکته قلبی، سندرم پای بیقرار، سندروم روده تحریک پذیر، آکاتیزیا و آژیتاسیون، اسپاسم، سراسیمگی، توهمات و هذیان گویی خفیف تا متوسط، سرخ شدن پوست و ایجاد کهیر، احساس از دست دادن کنترل خود و محیط، احساس دیوانه شدن، فکر مداوم به خودکشی برای رهایی از حملات، خودزنی و خودآزاری به منظور جلب توجه اطرافیان یا خستگی از شرایط نامساعد و...[1][2] |
عوارض | خودکشی[2] خودزنی |
دورهٔ معمول آغاز | بیشتر در اوایل نوجوانی تا پایان جوانی[2] |
دورهٔ بیماری | چند ثانیه تا چند ساعت[3] |
علت | اختلال ترس، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال اضطراب پس از سانحه، اختلال سوءمصرف مواد، اختلال افسردگی عمده، مشکلات دارویی[2][4] |
عوامل خطر | سیگار کشیدن، فشار روانی[2] |
روش تشخیص | پس از حذف دیگر دلایل ممکن و بیماریهای طبی و روانی دیگر[2] |
تشخیص افتراقی | پرکاری تیروئید، پرکاری پاراتیروئید، بیماری قلبی-عروقی، بیماری تنفسی، اختلال سوءمصرف مواد[2] |
پیشگیری | دوری از عوامل استرس زا، عدم مصرف هرگونه محرک به مدت طولانی و با مقادیر زیاد مانند تنباکو یا کافئین و… |
درمان | رواندرمانی، داروی شیمیایی (خط اول درمان)[5] |
پیشآگهی | معمولاً قابل پیشبینی و پیشگیری[6] |
فراوانی | ۳ درصد (قاره اروپا) ۱۱ درصد (ایالات متحده آمریکا)[2] ۷ درصد (ایران)[7] |
مرگها | صفر (در موارد بسیار نادر بیمار به صورت غیرمستقیم فوت کردهاست بهعنوان مثال یک نفر در سال ۲۰۱۱ میلادی که ۳۶ سال از اختلال پانیک رنج میبرد بر اثر شنیدن صدای انفجار در نزدیکی اش دچار حمله پانیک شدیدی شد و این حمله باعث حمله قلبی در این فرد شد![8] |
طبقهبندی و منابع بیرونی | |
حمله پانیک قاعدتاً میتواند از بستر بیماریهای دیگری نیز برای افراد اتفاق بیفتد که اکثر آن اختلالات نیز روحی-روانی هستند. بهعنوان مثال از شایعترین بیماریهایی که با حملات هراس نیز همراه است، گذرهراسی یا خودبیمارانگاری و نیز وسواس فکری-عملی و اختلال دوقطبی هستند. نتایج چند دوره از تحقیقات نشان دادهاند که اختلال پانیک در درازمدت میتواند منجر به صرع، ام اس، لوپوس، سکته مغزی و دیگر بیماری های عصبی شود و با تحلیل و آتروفی قشری مغز همراه است.[12][13]هرچند خطر خودکشی برای بیماران مبتلا به حملهٔ پانیک وجود دارد و هر چقدر ادامه یابد این خطر بسیار بیشتر میگردد. درمان پانیک عمدتاً مبتنی بر دارودرمانی و به نسبت رواندرمانی است. این اختلال از جمله بیماریهای روانی است که نیاز مهم به دارودرمانی دارد.[14] در حدود دهه ۱۹۲۰(میلادی) داروسازان و شیمیدانان هم زمان با گسترش فناوری های پزشکی و برچسب غلط زدن به عقاید خرافاتی و اشتباه در مورد بیماریهای روانی(بهعنوان مثال رفتن شیاطین به کالبد انسانها) که اختلال پانیک از جمله مهم ترینهای آنها بود[15] [16]، به اولین کشفیات جهت درمان این بیماری رسیدند. آنها با تبیین و تفسیر و ایجاد الگوواره های بیماری های روانی جهت تشخیص صحیح و سهولت در روند درمان، همچنین اولین داروهای روانپزشکی را وارد بازار کردند. در ابتدا باربیتورات ها، ضد افسردگی های سه حلقه ای و مهارکننده های مونوآمین اکسیداز و نیز برخی روش های درمانی گیاهی و ورزشی-تحریکی روانه دنیای اعصاب شدند. داروهای مذکور به دلیل عوارض جانبی خفیف تا نسبتا زیاد در اکثریت افراد به نوعی مقایسه درمان سرطان به روش شیمی درمانی محسوب شده بودند.[17] [18] تا سال ۱۹۹۸ (میلادی) گرچه هنوز در موارد مقاوم به درمان معمول اختلال پانیک داروهایی نظیر ایمی پرامین بهعنوان یک ضد افسردگی سه حلقه ای کم خطرتر نسبت به دیگر داروهای دسته خود همراه با یک باربیتورات ساده تجویز می شد اما پس از همان دهه و با آغاز قرن بیست و یکم دیگر تجویز این دسته داروها بسیار کمتر گشت. امروزه به صورت روتین و بسیار پرتجویز به جای سه حلقه ای ها از مهارکننده های بازجذب سروتونین و به جای باربیتوراتها از بنزودیازپین ها که به مراتب کم خطرتر هستند استفاده می شود.[19] [20] [21] نتایج پیمایش ملی سلامت روان در سال ۱۳۹۰ نشان میدهد که شیوع اختلال پانیک با یا بدون آگورافوبیا در ایران حدود ۹/۱ درصد است که در زنان بیشتر از مردان است.[22] معمولاً این اتفاق برای اکثر افراد چند مرتبه در طول زندگیشان رخ میدهد، ولی دلیلی بر اینکه آن افراد مبتلا به این بیماری هستند نیست. در صورتی که تعداد این مراتب زیاد شد زمانی است که فرد باید برای تست ابتلا به این اختلال نزد روانشناس برود.[23] همچنین حملهٔ پانیک به صورت بسیار اتفاقی و طوری رخ میدهند که عامل تحریککنندهٔ اصلی مشخص نیست. افراد مبتلا به این نوع اضطراب اغلب جوان هستند.
حملهٔ پانیک ممکن است با اختلالات دیگر و به خصوص بازارهراسی همراه باشد.[پانویس 1] مبتلایان به اختلال حملهٔ پانیک اغلب حملههای وحشتزدگی با زمینۀ موقعیتی نیز دارند. (یعنی، این حملهها بیشتر احتمال دارد که با قرار گرفتن در معرض یک عامل راه انداز موقعیتی ظاهر شوند، اما همیشه با آن همراه نیستند). حملههای وحشتزدگی وابسته به موقعیت (یعنی، آنهایی که تقریباً همیشه و بلافاصله با قرار گرفتن در معرض یک عامل راه انداز موقعیتی ظاهر میشوند) میتوانند روی دهند اما شیوع کمتری دارند.حملات پانیک می تواند به دلیل چندین اختلال از جمله اختلال هراس، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال مصرف مواد، افسردگی و مشکلات پزشکی رخ دهد. آنها می توانند تحریک شوند یا به طور غیرمنتظره رخ دهند. سیگار، کافئین و استرس روانی خطر ابتلا به حمله پانیک را افزایش می دهد. قبل از تشخیص، شرایطی که علائم مشابهی ایجاد می کنند باید رد شوند، مانند پرکاری تیروئید، پرکاری پاراتیروئید، بیماری قلبی، بیماری ریوی، مصرف دارو و دیسائوتونومی. درمان حملهٔ پانیک مبتنی بر دارودرمانی و درمان شناختی-رفتاری است؛ که اکثراً هم با موفقیت همراه است. همچنین پرهیز از برخی مواد غذایی و عوامل روانی دیگری که موجب تحریک و افزایش اضطراب بیمار میشود نیز به کاهش حملات کمک میکند. مصرف قهوه در تشدید و تکرار حمله تأثیر بسزایی دارد و همچنین مدت زمان حمله را نیز شدیدتر میکند.