![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3e/Human_embryonic_stem_cell_colony_phase.jpg/640px-Human_embryonic_stem_cell_colony_phase.jpg&w=640&q=50)
سلول بنیادی
یاختههای تمایزنیافته که میتوانند به سایر یاختهها تمایز یابند / From Wikipedia, the free encyclopedia
سلول بنیادی یا یاختهٔ بنیادی (Stem cell) یاختهای با توانایی تقسیم بالا است که هنوز تقسیم نشدهاست. یاختههای حاصل از تقسیم بُنیاختهها (از راه میتوز) یاخته بنیادی بیشتری میسازند و میتوانند به گونههای مختلف یاختههای دیگر تمایز سلولی و تمایز یابند و ممکن است در روند تمایز، برخی یاختهها مانند یاختههای عصبی، توانایی تقسیمشدن را از دست بدهند. یاختههای بنیادی در جانداران چند یاختهای یافت میشوند. در پستانداران دو گونهٔ گسترده از یاختههای بنیادی وجود دارد: یاختههای بنیادی جنینی (Embryonic Stem Cell) و یاختههای بنیادی بالغ (Adult Stemcell)، که در بافتهای مختلف یافت میشوند. در جانداران بالغ، یاختههای بنیادی و نیایاختهها بهعنوان یک سامانهٔ تعمیر برای بدن و بازسازی بافتهای بالغ عمل میکنند. از بُنیاختهها میتوان در ساخت یاختهها و نهایتاً بافتهای مختلف نیز استفاده کرد. امروزه کاربرد این یاختهها جهت ترمیم بافتهای آسیبدیده در حال گسترش است. یاختههای بنیادی را بر اساس میزان توانایی آنها در ساخت بافتهای مختلف، به «همه (تمام) توان» (totipotent)، «پرتوان» (pluripotent)، «چندتوان» (multipotent) و «تکتوان» (unipotent) تقسیم میکنند.
PAGENAME | |
---|---|
![]() یک کلنی از یاختههای بنیادی جنینی انسان بر روی لایه ای از یاختههای حمایت کننده (فیبروبلاست جنینی موش) | |
جزئیات | |
شناسهها | |
لاتین | cellula precursoria |
MeSH | D013234 |
TH | H1.00.01.0.00028، H2.00.01.0.00001 |
FMA | 63368 |
فناوری یاختههای بنیادی علاوه بر بهکارگیری این یاختهها جهت درمان بیماریها و ترمیم و نوسازی بافتها، در سالهای گذشته روی ساخت این یاختهها نیز متمرکز شدهاست. جایزهٔ نوبل پزشکی در سال ۲۰۱۲ بهخاطر کشف روشی برای بازسازی یاختههای بنیادی از یاختههای تمایز یافته، مشترکاً به جان بی. گوردون (John B. Gurdon) و شینیا یاماناکا (Shinya Yamanaka) اعطا شد. منابع اصلی یاختههای بنیادی در انسان، شامل: مغز استخوان، بند ناف، پالپ دندان، بعضی بافتهای چربی و جفت هستند.
کاربردها و فنون یاختههای بنیادی، در زیستفناوری و مطالعات پایهٔ آن، در زیستشناسی سلولی بررسی میگردد.