کِچوآ (Qhichwa, Qiĉwa, Quechua) نام خانواده‌ای از زبان‌های بومی سرخ‌پوستان آمریکای جنوبی است که بیشتر در رشته‌کوه‌های آند رواج دارد. کچوآ، پرگویشورترین زبان سرخ‌پوستی در قاره آمریکا است و شمار گویشوران آن از ۶ تا ۱۳ میلیون نفر برآورد می‌شود.
| کچوا | |
|---|---|
| Kechua / Runa Simi | |
| اقوام: | کچوا |
| پراکنش: | مرکز کوه‌های آند شامل آرژانتین، بولیوی، کلمبیا، اکوادور، پرو و شیلی. |
| تبار: | یکی از خانواده‌های زبانی جهان |
| زیرگروه‌ها: |
کچوا ۱
کچوا ۲
|
| ایزو ۱–۶۳۹ | qu |
| ایزو ۵–۶۳۹ | qwe |
| گلاتولوگ | quec1387[1] |
.svg) نقشه پراکندگی کنونی زبان‌های کچوا | |
برخی از کچوآ-زبانان به این گروه زبانی اصطلاحاً «رونا سمی» (زبان مردم) می‌گویند. زبان‌های کچوآ از جنوب کلمبیا تا آرژانتین رواج دارند اما بیشتر گویشوران آن در پرو (۷/۷ میلیون نفر)، بولیوی (۲٫۹ میلیون) و اکوادور (۱٫۵ میلیون) هستند و کچوا در این سه کشور از وضعیت رسمی برخوردار است. تقریباً ۲۵٪ پرویی‌ها به یک زبان کچوآ صحبت می‌کنند.[2][3]
کچوآ در سده‌های ۱۵ و ۱۶ میلادی زبان اصلی امپراتوری اینکا بود و هم‌اینک نیز زبان میانجی آند مرکزی به‌شمار می‌آید. کچوآ با خط لاتین نوشته می‌شود. به خاطر نفوذ روزافزون زبان‌های اسپانیایی و پرتغالی، همواره از گستره و کاربرد کچوآ کاسته شده و می‌شود.
طبقه‌بندی
| نیاکچوا |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نمونه زبان
| فارسی | گویش آیاکوچو | گویش کوزکو | گویش جنوبی کجوآ |
|---|---|---|---|
| آشامیدن | upyay | uhyay | upyay |
| سریع | utqa | usqha | utqha |
| کار کردن | llamkay | llank'ay | llamk'ay |
| ما | ñuqanchik | nuqanchis | ñuqanchik |
| (پسوند افزاینده) | -chka- | -sha- | -chka- |
| روز | punchaw | p'unchay | p'unchaw |
منابع
پیوند به بیرون
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
