Gromolitografy

Gromolitografy is in druktechnyk bedoeld foar it meitsjen fan mearkleurige ôfdrukken. De metoade is foar it meastepart stal jûn troch Gudefroy Engelmann dy’t hjir yn 1837 in oktroai op krige. Yn de 19e iuw waarden wol mear kleuredrukmetoades stal jûn mar de gromolitografy wie it populêrst.

Skiednis fan de boekdrukkeunst
Blokdruk	200 f.Kr.
Losse letters	1040
Drukparse	1453
Ets	± 1515
Mezzotint	1642
Akwatint	1772
Litografy	1796
Gromolitografy	1837
Rotaasjeparse	1843
Stinsel	1869
Leadsetten	1884
Mimeograaf	1886
Kopiearapparaat	1907
Seefdruk	1910
Matrizedruk	1923
Kserografy	1938
Fotosetwurk	1949
Inket(snjit)printer	1951
Kleurstofsublimaasjedruk	1957
Matriks(nulle)printer	1968
Laser(ljocht)printer	1969
Termoprinter	± 1972
3D-printer	1984
Digitale printer	1993

Ofbylding op in sigaredoaze, begjin 20e iuw

Basistekening mei fjouwer referinsjekruzen

Gromolitografy fan de Brooklyn Bridge út 1883 troch Currier and Ives

Gromolitografy is in gemysk proses dat min ofte mear itselde wurket as gewoane litografy mei it ferskil dat foar alle kleuren dy’t brûkt wurde in aparte drukplaat brûkt wurdt. Dy platen wiene meast fan sink of kalkstien.

Allerearst waard in basistekening makke. Dêrnei waard deselde ôfbylding mei waakskryt op de drukplaten tekene mei dát ferskil dat allinnich it stik fan de tekening dat de oanbelangjende kleur hie, tekene waard. Dêrnei waarden de drukplaten bewurke mei Arabyske gom dêr’t in soere stof oan tafoege wie. Dêrtroch waard de drukplaat útbiten, útsein dat stik dêr’t de waaksen tekening op stie. Hjirnei wie de drukplaat klear. Dan koe it papier mei de ferskillend kleure drukplaten bedrukt wurde. Om de ôfbyldings sekuer passe te litten waarden de tekeningen foarsjoen fan referinsjekruzen.

Gromolito’s wiene der yn ferskillende kwaliteiten. Foar de djoerdere eksimplaren waarden bytiden mear as tweintich ferskillende kleuren brûkt. It wie in slim bewurklik proses dat ein tritiger jierren wat langer wat mear ferkrongen waard troch de offsetdruk. De yndustriële litografy of stiendruk ferdwûn definityf yn de sechstiger jierren fan de 20e iuw út de drukkerijen om it eksklusive domein fan de keunstner te wurden.

De gromolito as sammelobjekt

De wrâld fan printen útjûn yn gromolitografy is ûnbidich. Tûzenen gromo’s waarden oer de hiele wrâld útjûn. Se binne socht troch samlers. Yn Nederlân en België sammelje se in beskaat merk en samlers besykje dan ek harren samling sa folslein mooglik te meitsjen. De katalogy fan de ferskate merken foarmje in wichtige neislachboarne. Yn Frankryk sammelje se benammen tematysk. De ûnderwerpen hawwe in ferskaat sûnder ein; hjir inkelde tema’s: sykprinten, bern, topografy, bernespultsjes, poppen, planten en bisten, biljert en fuotbaljen. Ek yn de Feriene Steaten binne samlers fan gromo’s, dêr hat men it oer trade cards.