Caisleán Cheatharlach
caisleán i gContae Cheatharlach From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Is fothrach de caisleán suite in aice leis an Bhearú i gContae Cheatharlach, Éire é Caisleán Cheatharlach.[1] Tógadh é idir 1207 agus 1213, agus is Séadchomhartha Náisiúnta é.[2]
Remove ads
Stair agus Ailtireacht
Is ón mbliain 1231 atá an taifead scríofa is luaithe den chaisleán seo ach ní ainmníonn sé a thógálaí. Glactar leis go forleathan gurbh é William Marshal a thóg an caisleán sa tréimhse ama idir 1207 agus 1213 a chaith sé in Éirinn.[3][4] Ba é an caisleán i gCeatharlach an chéad cheann dá shórt in Éirinn, túr daingean, áit a bhfuil túr ollmhór dronuilleogach timpeallaithe ag ceithre thúr ciorclach trí cheathrú níos lú ag coirnéil na dronuilleoige.[3][5] Mar sin féin, bhí amhras ann gur thacaigh an caisleán i gCeatharlach le feidhm thraidisiúnta an choimeáda, .i. chun fónamh mar dhídean mar rogha dheiridh. Ina áit sin d’imigh sé ón gcaighdeán comhaimseartha i Sasana agus i Mór-Roinn na hEorpa d’aon ghnó, .i. níl aon imbhalla túir, níl aon teach geata, ná aon halla mór neamhroinnte.[6] Tógadh caisleáin chosúla den tréimhse chéanna i Fearna, Cúil an tSúdaire, agus Tír Dhá Ghlas.[6]
Bhí an caisleán istigh 16 x 9.2 m (52 tr x 30 tr),[7] bhí trastomhas 4.6 m (15 tr), agus bhí na ballaí 2.7 m (9 tr) tiubh.[3] Bhí trí stór sa chaisleán istigh agus baineadh úsáid as adhmad do na stórtha uachtaracha. Chuir an balla fada thiar staighrí[8] agus dhá leithreas ar fáil. Léiríonn an dara ceann go raibh an spás roinnte.[9] Bhí an doras isteach ar an gcéad urlár ach tá sé briste amach anois.[8][10]
Tugadh an caisleán ar láimh don choróin i 1306, deonaíodh é i 1312 do Thomas Plantagenet, coigistíodh an choróin é i 1537 toisc go raibh na tiarnaí talún neamhláithreach, cheannaigh Iarla Thuamhumhan, Donnchadh Ó Briain é sa bhliain 1616, agus d’athraigh sé lámha go leor uaireanta go dtí gur ghlac Oilibhéar Cromail é i 1650 ach tugadh ar ais go dtí Iarla Thuamhumhan é ina dhiaidh sin. Scriosadh an caisleán go forleathan in 1814 mar iarracht níos mó spáis a chruthú chun é a thiontú ina thearmann gealaí le cabhair ó phléascáin.[4] Ní raibh ach aghaidh sheachtrach an bhalla thiar agus an dá thúr in aice láimhe le chaomhnú.[10][11]
Remove ads
Litríocht
- Leask (1941). "Irish Castles and Castellated Houses". Dundalk: W. Tempest, Dundalgan Press.
- McNeill (1997). "Castles in Ireland". London: Routledge. ISBN 0-415-16537-7.
Tagairtí
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads