शीर्ष प्रश्न
समयरेखा
चैट
परिप्रेक्ष्य

श्रुति (संगीत)

भारत के संगीत में प्रयुक्त शब्द विकिपीडिया से, मुक्त विश्वकोश

Remove ads

shruti hindustani music हिन्दुस्तानी शास्त्रीय संगीत वह छोटे से छोटा नाद जो कानो को स्पष्ट सुनाई दे , व समझा जा सके , श्रुति कहलाता है।

          प्राचीन ग्रंथो में श्रुति की परिभाषा ' श्रूयतेति श्रुति ' दी गई है । संस्कृत में श्रृ का अर्थ है सुनना। अर्थात जो कानो से सुनी जा सके वह श्रुति है । श्रुति की संख्या २२ है । इन्ही से 7  स्वरों की उत्पति होती है।

बाईस श्रुतिया -

तीव्रा

कुमुदती

मंदा

छंदोवती

दयावती

रंजनी

रक्तिका

रौद्री

क्रोधा

वार्जिका

प्रसारिणी

प्रीति

मार्जनी

क्षिति

रक्ता

संदीपनी

आलापिनी

मंदति

रोहिणी

रम्या

उग्रा

क्षोभीणी रणद्भिराघट्टनया नभस्वतः पृथग्विभिन्नश्रुतिमण्डलैः स्वरैः ।स्फुटीभवद् ग्रामविशेषमूर्छनामवेक्ष्यमानं महतीं मुहुर्मुहुः ः शिशुपालवधम् प्रथम सर्ग । श्रुतिमण्डल - ध्वनिसमूह जिनसे षड्ज ऋषभ गान्धार मध्यम पंचम धैवत और निषाद स रि ग म प ध नि ये सात स्वर उत्पन्न होते हैं।

Remove ads
Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads