Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ, հաճախ անվանվում է Միացյալ Նահանգներ, կամ պարզապես Ամերիկա (անգլ.՝ United States of America), դաշնային սահմանադրական հանրապետություն Հյուսիսային Ամերիկայում, որը բաղկացած է որոշակի ինքնավարություն ունեցող 50 նահանգներից, որոնք իրականում կիսանկախ պետություններ են (ինչը արտահայտված է նրանց պաշտոնական անունների մեջ․ օրինակ՝ Կալիֆոռնիան կոչվում է Կալիֆոռնիա Հանրապետություն և դա այժմ էլ գրված է նրա դրոշի վրա), և դաշնային նշանակության Կոլումբիա շրջանից[10][11]։ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները հյուսիսում սահմանակցում է Կանադային[12], հարավում՝ Մեքսիկային, ինչպես նաև՝ ծովային սահման ունի Ռուսաստանի հետ[13]։ Ամերիկյան երկու նահանգներ ցամաքային սահման չունեն երկրի հիմնական տարածքի հետ։ Դրանք են՝ Ալյասկան՝ Հյուսիսային Ամերիկայի հյուսիսարևմտյան հատվածում, և Հավայան կղզիները՝ Խաղաղ օվկիանոսում

Quick facts: Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ, Կարգավիճակ, Ներա... ▼

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ
ԱՄՆ դրոշ Զինանշան
Կարգավիճակ	ինքնիշխան պետություն, սահմանադրական հանրապետություն, դեմոկրատական հանրապետություն, դաշնային հանրապետություն, գերտերություն և երկիր
Ներառում է	Ալաբամա[1], Արկանզաս[1], Կալիֆոռնիա[1], Կոլորադո[1], Կոնեկտիկուտ[1], Ֆլորիդա[1], Ջորջիա[1], Հավայի[1], Այդահո[1], Իլինոյս[1], Ինդիանա[1], Այովա[1], Կանզաս[1], Կենտուկի[1], Լուիզիանա[1], Մեն[1], Մերիլենդ[1], Մասաչուսեթս[1], Միչիգան[1], Մինեսոտա[1], Միսսիսիպի[1], Միսսուրի[1], Մոնտանա[1], Նեբրասկա[1], Նևադա[1], Նյու Հեմփշիր[1], Նյու Ջերսի[1], Նյու Մեքսիկո[1], Նյու Յորք[1], Հյուսիսային Կարոլինա[1], Հյուսիսային Դակոտա[1], Օհայո[1], Օկլահոմա[1], Օրեգոն[1], Փենսիլվանիա[1], Ռոդ Այլենդ[1], Հարավային Կարոլինա[1], Հարավային Դակոթա[1], Թենեսի[1], Տեխաս[1], Յուտա[1], Վերմոնտ[1], Վիրջինիա[1], Վաշինգտոն[1], Արևմտյան Վիրջինիա[1], Վիսկոնսին[1], Վայոմինգ[1], Ամերիկյան Սամոա[2][3][1], Կոլումբիայի շրջան[1], Գուամ[1], Հյուսիսային Մարիանյան կղզիներ[1], Պուերտո Ռիկո[1], Ամերիկյան Վիրջինյան կղզիներ[1], Ալյասկա[4][1], Արիզոնա[1] և Դելավեր[1]
Պետական լեզու	անգլերեն[5][6][7]
Մայրաքաղաք	Վաշինգտոն, Կոլումբիայի շրջան
Պետական կարգ	Նախագահական համակարգ և դաշնային հանրապետություն
Օրենսդիր մարմին	ԱՄՆ-ի կոնգրես
Երկրի ղեկավար	Ջոզեֆ Բայդեն
Կառավարության ղեկավար	Ջոզեֆ Բայդեն
Ազգաբնակչություն	▲332 278 200 մարդ (2021)[8]
Հիմն	ԱՄՆ-ի օրհներգ
Կարգախոս	In God We Trust
Հիմնադրված է	մայիսի 12, 1784 թ.
Արժույթ	ԱՄՆ դոլար
Կենտրոնական բանկ	Դաշնային պահուստների համակարգ
Ազգային տոն	ԱՄՆ անկախության օր, Նոր տարվա օր, Մարտին Լյութեր Քինգի օր, Վաշինգտոնի ծնունդ, Հօշատակի օր, Աշխատանքի օր, Կոլումբոսի օր, Վետերանների օր և Երախտագիտության օր
Ժամային գոտի	UTC-6, UTC-7, UTC-8, UTC-9, UTC-12, UTC-11, UTC−4, UTC+10, UTC+12, UTC-5, Samoa Time Zone?, ADT?, CDT?, AKDT?, MDT? և ChST?
Հեռախոսային կոդ	+1
Ինտերնետ-դոմեն	.us
Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս	0,921[9]
usa.gov​(անգլ.)

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները ստեղծվել է բրիտանական տասներեք գաղութների միավորման հետևանքով՝ 1776 թվականի հուլիսի 4-ին[14]։ Այն կարելի է համարել Ամերիկայի ազգային-ազատագրական պայքարում տոնած հաղթանակի գլխավոր հետևանքներից մեկը[14]։ 1787 թվականին ընդունվեց ամերիկյան սահմանադրությունը[14], որն իր տեսակով առաջինն էր մարդկության պատմության մեջ։ Նույն տարում ԱՄՆ-ի առաջին նախագահ ընտրվեց ազատագրական շարժման ականավոր գործիչ Ջորջ Վաշինգտոնը։ 1865 թվականի դեկտեմբերի 18-ին Ամերիկայում վերացվեց ստրկությունը[14]։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները սկսեց անդամակցել Ազգերի լիգային և Միջազգային արդարադատության մշտական պալատին։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին հակահիտլերյան խմբավորմանն օժանդակելը բարձրացրեց ԱՄՆ-ի հեղինակությունը Եվրոպայում, իսկ ռազմական գործողությունների ավարտից հետո վերջինս դարձավ կապիտալիստական աշխարհի կորիզը։ 1945 թվականին ԱՄՆ-ն դարձավ առաջին միջուկային տերությունն աշխարհում։

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները ներկայումս զբաղեցնում է 9,826,675 կմ² տարածք (4-րդն աշխարհում)[15] և ունի 322 370 752 մարդ (ըստ 2015 թվականի նախահաշվարկի) բնակչություն (3-րդն աշխարհում)[16]։ Լայնամասշտաբ ներգաղթի պատճառով՝ այն աշխարհի ամենաբազմազգ պետություններից մեկն է։ Մայրաքաղաքը Վաշինգտոնն է՝ խոշորագույն քաղաքը՝ Նյու Յորքը։ Նյու Յորքից բացի, երկրի տարածքում կան 9 քաղաքներ ևս, որոնց բնակչությունը գերազանցում է մեկ միլիոնը[17]։ Դրանք են Լոս Անջելեսը, Չիկագոն, Հյուստոնը, Ֆինիքսը, Ֆիլադելֆիան, Սան Անտոնիոն, Սան Դիեգոն, Դալասը և Սան Խոսեն[17]։ Պետական լեզուն անգլերենն է[18], որն այստեղ տարածվել է գաղութային տարիներին։

Միացյալ Նահանգները ժամանակակից աշխարհի տնտեսական, քաղաքական և ռազմական ամենահզոր ուժն է։ Համախառն Ներքին Արդյունքի գրեթե 1/4 մասը ստեղծվում է ԱՄՆ-ում[19]։ Արդյունաբերության և գյուղատնտեսության արտադրանքի ծավալով և արտահանմամբ, արտաքին առևտրի շրջանառության ծավալով, կապիտալի արտահանմամբ, գիտատեխնիկական ներուժով և սպասարկման ոլորտի զարգացման մակարդակով աշխարհի առաջատար տերությունն է։ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների տնտեսությանը բնորոշ է արտադրության և կապիտալի համակենտրոնացման բարձր աստիճանը։ Աշխարհի բոլոր երկրներից առաջինը հետարդյունաբերական փուլ թևակոխած այս երկրում ծառայություններ մատուցող ճյուղերի բաժինը համախառն ներքին արդյունքում կազմում է մոտ 80 %, իսկ արտադրական ոլորտին բաժին է ընկնում ընդամենը 20 %։

Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները ներկայումս անդամակցում է ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհրդին, Հյուսիսատլանտյան դաշինքին, Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությանը, Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպությանը և այլ միջազգային կազմակերպությունների։