Դիդյե Կելո

Դիդյո Պատրիկ Կելո (ֆր.՝ Didier Patrick Queloz, ֆրանսերեն արտասանութամբ՝ ​didje kəlo), փետրվարի 23, 1966(1966-02-23), Լոզան, Շվեյցարիա^[10][11]) շվեյցարացի աստղագետ, Քեմբրիջի համալսարանի Բնական փիլիսոփայության Ջեքսոնյան պրոֆեսոր է^[12], Քեմբրիջ Թրինիթի քոլեջի գիտաշխատող, ինչպես նաև Ժնևի համալսարանի պրոֆեսոր^[13]։ Միշել Մայորի հետ 1995 թվականին նա հայտնաբերել է 51 Pegasi b՝ առաջին արտարեգակնային մոլորակը (Էկզոմոլորակ), որը պտտվում է 51 Pegasi՝ առաջին արեգակնային տիպի աստղի շուրջ^[14]։ Այդ հայտնաբերման համար Կելոն 2019 թվականին Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակը կիսել են Միշել Մայորի և Ջիմ Փիբլսի հետ^[15][16]։ 2021 թվականին Դիդյե Կելոն դարձել է Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոցի Կյանքի ծագման և տարածվածության կենտրոնի հիմնադիր տնօրեն^[17]։

Դիդյե Կելո ֆր.՝ Didier Queloz
Ծնվել է	փետրվարի 23, 1966(1966-02-23) (58 տարեկան) Լոզան, Շվեյցարիա
Քաղաքացիություն	Շվեյցարիա
Մասնագիտություն	աստղագետ, աստղաֆիզիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Քեմբրիջի համալսարան, Ժնևի համալսարան, Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոց և Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոց[1]
Գործունեության ոլորտ	աստղագիտություն
Անդամակցություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն[2], Միջազգային աստղագիտական միություն և Պապական գիտությունների ակադեմիա[3]
Ալմա մատեր	Ժնևի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն[4]
Գիտական ղեկավար	Միշել Մայոր
Եղել է գիտական ղեկավար	Amaury Triaud?
Պարգևներ	Ֆիզիկայի Վոլֆի մրցանակ [5] BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Awards [6][7] Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ [2] Clarivate Citation Laureate [8] և honorary doctor of the Aix-Marseille University? [9]
Didier Queloz Վիքիպահեստում

Կրթություն և կարիերա

Կելոnն սովորել է Ժնևի համալսարանում, որտեղ 1990 թվականին ստացել է ֆիզիկայի մագիստրոսի կոչում, 1992 թվականին բարձրագույն ուսուցման մագիստրոսի կոչում աստղագիտության և աստղաֆիզիկայի գծով, իսկ դոկտորի կոչում ստացել է 1995 թվականին՝ դոկտորական խորհրդատուն եղել է շվեյցարացի աստղաֆիզիկոս Միշել Մայորը^[18]։

The Daily Telegraph-ը հայտնել է, որ Կելոն ասել է, որ «թեև ինքը հավատացյալ չէ, բայց «գիտությունը շատ բան է ժառանգել կրոններից»^[19]։

Դիդյե Կելոն ունի ավելի քան 400 գիտական հրապարակումներ, որոնց հղվել է ավելի քան 50․000 մարդ։ Նրա Հիրշի ինդեքսը (H-index) 115 է^[20]։

1995 թվականին Միշել Մայորի հետ միասին հայտնաբերել է 51 Pegasi b՝ առաջին արտարեգակնային մոլորակը (Էկզոմոլորակ), որը պտտվում է 51 Pegasi՝ առաջին արեգակնային տիպի աստղի շուր[17]։ Այդ հայտնաբերման համար Մայորը և Կելոն 2019 թվականին ստացել են Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ^[21][22]։

Մրցանակներ և ճանաչում

• 2011 - BBVA հիմնադրամի «Գիտելիքի սահմաններ» մրցանակ^[23]
• 2013 -Թոմսոն Ռոյտերսի հղման մրցանակակիր (Ֆիզիկա)^[24]
• 2017 - Վոկֆի հիմնադրամի դափնեկիրներ (ֆիզիկա)|^[25]
• 2019 — Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ^[26]
• 2020 - Լոնդոնի արքայական ընկերություն^[27]

Ծանոթագրություններ

1. Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
2. https://royalsociety.org/news/2020/04/outstanding-scientists-elected-as-fellows-and-foreign-members-of-the-royal-society/
3. https://press.vatican.va/content/salastampa/it/bollettino/pubblico/2024/03/08/0198/00415.html
4. https://www.youtube.com/watch?v=EKcvtvy4DdE
5. http://www.wolffund.org.il/index.php?dir=site&page=winners&name=&prize=3016&year=2017&field=3008
6. Թվիթթեր(բազմ․) // X — (untranslated), 2006.
7. The Nobel Prize in Physics 2019 // nobelprize.org — Royal Swedish Academy of Sciences, 2019.
8. https://clarivate.com/citation-laureates
9. https://www.mcgill.ca/desautels/files/desautels/channels/attach/amu-dhc-2021-ok-digital.pdf
10. Vonarburg, Barbara (2015 թ․ ապրիլի 25). «Didier Queloz». PlanetS (ամերիկյան անգլերեն). National Centre of Competence in Research. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
11. Johnston, Hamish (2019 թ․ հոկտեմբերի 8). «James Peebles, Michel Mayor and Didier Queloz share Nobel Prize for Physics». Physics World (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
12. Cavendish Աստղաֆիզիկա. պրոֆեսոր Դիդիե Քելոզ www.astro.phy.cam.ac.uk, մուտք գործել է 2020 թվականի փետրվարի 3-ին
13. Cambridge Press Release: Professor Didier Queloz wins 2019 Nobel Prize in Physics for first discovery of an exoplanet www.cam.ac.uk, accessed 3 February 2020
14. Mayor, Michel; Queloz, Didier (1995 թ․ նոյեմբեր). «A Jupiter-mass companion to a solar-type star». Nature. 378 (6555): 355–59. Bibcode:1995Natur.378..355M. doi:10.1038/378355a0. S2CID 4339201.
15. /physics/2019/summary/ «Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ 2019». Nobel Media AB. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
16. Nobel Prize in Physics Awarded for Studies of Earth’s Place in the Universe
17. swissinfo.ch/ilj, Keystone-SDA/ETH Zurich/SWI. «Nobel winner Queloz to head new research centre in Zurich». SWI swissinfo.ch (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 21-ին.
18. Curriculum Vitae Didier Queloz - website of the University of Geneva
19. Bodkin, Henry (2019 թ․ հոկտեմբերի 8). «Cambridge University planet hunter says mankind could find alien life in 30 years as he wins Nobel prize». The Telegraph (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0307-1235. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
20. «Didier Queloz». Google Scholar (ամերիկյան անգլերեն).
21. Michel Mayor and Didier Queloz A Jupiter-mass companion to a solar-type star(անգլ.) // Nature. — 1995. — Т. 378. — № 6555. — С. 355—359. — doi:10.1038/378355a0 — Bibcode: 1995Natur.378..355M
22. «Finder of New Worlds — The New York Times». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
23. «BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Awards». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
24. «2013 Predictions | ScienceWatch { { !». Thomson Reuters |access-date=2016-09-26 |archive-date=2017-06-12 |archive-url=https://web.archive.org /web/20170612051626/http://sciencewatch.com/nobel/2013-predictions |deadurl=no}}
25. { ref-en}} עמוד הבית - קרן וולף
26. «Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ 2019 թ.» (անգլերեն). NobelPrize.org. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
27. «Didier Queloz». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ նոյեմբերի 12-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |մուտքի ամսաթիվ= ignored (օգնություն)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դիդյե Կելո» հոդվածին։