Եղիշե առաքյալի վանք
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Եղիշե առաքյալի վանք (նաև՝ Ջրվշտիկ), հայկական առաքելական վանական համալիր Արցախի Հանրապետության Մարտակերտի շրջանում՝ Տոնաշեն գյուղից հյուսիս, հայ-ադրբեջանական շփման գծի մոտ, Մռավ լեռան անտառապատ լանջին։ Հիմնադրվել է 5-րդ դարում[1][2]։
Եղիշե առաքյալի վանք | |
---|---|
Հիմնական տվյալներ | |
Տեսակ | Վանական համալիր |
Երկիր | Արցախ |
Տեղագրություն | Տոնաշեն, Մարտակերտի շրջան, |
Դավանանք | Հայ առաքելական |
Թեմ | Արցախի թեմ |
Օծման թվական | 5-րդ դար |
Հիմնական ամսաթվերը | 13-րդ դար |
Ներկա վիճակ | Կիսավեր |
Ժառանգության կարգավիճակ | Այո (պետական հուշարձան) |
Ճարտարապետական ոճ | Հայկական |
Հիմնադրված | 5-րդ դար |
Շինանյութ | Անմշակ քար |
Yeghishe Arakyal Monastery Վիքիպահեստում |
Վանական համալիրի տեղում նախաքրիստոնեական ժամանակաշրջանում գործել է հեթանոսական սրբավայր, որը կրել է Միհր Ներսեհեա կամ Ներսմեհա անուններով[1][2][3]։
Եղիշե առաքյալի վանքը հիմնադրվել է 5-րդ դարում Արևելից կողմանք Հայոց պետության արքա Վաչագանի կողմից։ Այստեղ են ամփոփվել Սուրբ Եղիշեի մասունքները։ Վանքի տարածքում է գտնվում Վաչագան Բարեպաշտ թագավորի դամբարանը, 18-րդ դարի Ջրաբերդի իշխան Մելիք Ադամի հանգստարանը[2]։
Ենթադրվում է, որ վանական համալիրը Եղիշե առաքյալի վանք անվանումը ստացել է, երբ Հոռեկա վանքից այստեղ են տեղափոխվել քրիստոնեական կարևոր դեմքերից մեկի՝ Եղիշե առաքյալի մասունքները։ Ջրվշտիկ անունը վանքը ստացել է հարավային կողմում գտնվող խոր ձորի համանուն ջրվեժից[1][2]։
Վանական համալիրը բաղկացած է եկեղեցուց, գավթից, յոթ մատուռներից, գերեզմանատնից և օժանդակ այլ շինություններից[2]։
Եկեղեցին 10x5,8 մ մակերեսով կառույց է։ Իրենից ներկայացնում է թաղածածկ դահլիճի հորինվածքով կառույց, հարավային և արևմտյան կողմերում ունի դռներ։ Տարբեր դարերում ենթարկվել է վերանորոգումների[2]։
Գավիթը իր ճարտարապետական կառուցվածքով ներդաշնակ է եկեղեցուն և ունի գրեթե քառակուսի հատակագիծ։ Դահլիճի երկու սյուներն իրենց վրա պահում են կամարակապ ծածկը։ Գավիթի դռան բարավորի վրայի արձանագրության համաձայն այն կառուցվել է 1284 թվականին[2]։
Եկեղեցու երկու կողմերում միմյանցից հավասար հեռավորության վրա գտնվում է անտաշ, տեղական քարով կառուցված 7 մատուռ։ Հյուսիսային կողմում կառուցված է 3, հարավային կողմում՝ 4 մատուռ։ Տարբեր ժամանակաշրջաններում վերանորոգվել են։ Իրենցից հիմնականում ներկայացնում են դամբարաններ, որտեղ ամփոփված են Վաչագան Բարեպաշտ թագավորը, Ջրաբերդի մելիք Ադամը, Մելիքսեթ եպիսկոպոսը[2]։
Հինավուրց գերեզմանատունը տարածված է եկեղեցու և գավիթի շուրջը[2]։
Վանական համալիրը հարուստ է վիմական արձանագրություններով[4]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.