Թարխուն,Տարղոն (լատին․՝ Artemísia dracúnculus), աստղածաղկազգիների (բարդածաղկավորներ) ընտանիքի միամյա կամ բազմամյա խոտաբույս։ Տարածված տերևաբանջար, որն օգտագործվում է բացառապես թարմ վիճակում որպես կանաչի, իսկ կերակուրների մեջ գրեթե չի օգտագործվում։
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Թարխուն (այլ կիրառումներ)
Թարխուն | |
Թարխուն | |
Դասակարգում | |
Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
Կարգ | Աստղածաղկավորներ (Asterales) |
Ընտանիք | Աստղածաղկազգիներ (Asteraceae) |
Ենթաընտանիք | Աստղածաղկայիններ (Asteroideae) |
Տրիբա | Anthemideae |
Ենթատրիբա | Artemisiinae |
Ցեղ | Օշինդր (Artemisia) |
Տեսակ | Թարխուն (A. dracunculus) |
Միջազգային անվանում | |
Artemisia dracunculus |
Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունը կանգուն է, բարձրությունը՝ 60-80 սմ, տերևները հերթադիր են, նեղ-նշտարաձև։ Ծաղկաբույլը զամբյուղ է, ծաղիկները՝ մանր, սպիտակ։ Ծաղկում է հուլիս-սեպտեմբերին։
Կիրառություն և նշանակություն
Թարխունը ունի սուր, դուրեկան համ ու հոտ, օգտագործում են սննդի մեջ՝ որպես համեմունք։ Պարունակում է եթերայուղեր, վիտամին C, կարոտին (A-նախավիտամին), հանքային աղեր։ Կարգավորում է նյութափոխանակությունը, ախորժաբեր է։ Բազմանում է վեգետատիվ ճանապարհով և սերմերով։ Որոշ չափով թարխունն օգտագործվում է թթուների մեջ։ Թարխունի ծաղկած բույսերն օգտագործվում են լիկյորներ պատրաստելու համար։
Տարածում
Հայաստանում մշակվում է ամենուր՝ տնամերձ տարածություններում, ջերմոցներում։ Վայրի տեսքով աճում է Արևելյան Եվրոպայում, Կենտրոնական Ասիայում, Մոնղոլիայում, Պակիստանում և Հնդկաստանում, Հյուսիսային Ամերիկայում աճում է կենտրոնական Մեքսիկայից մինչև Կանադա և Ալյասկա։ Աճում է լեռնային գոտիներում։
Բուսական հումք
Արմատային համակարգը պարունակում է կարոտին (մինչև 15 %), ասկորբինաթթու (0,19 %)։ Պարունակում է եթերային յուղեր, կանաչ մասում կազմում է 0,1—0,4 % իսկ չմշակվածներինը՝ 0,25—0,8 %:
Մշակույթյան և բժշկության մեջ օգտագործում են կանաչ մասը, որը հավաքում են մինչև բույսի ծաղկելը։
Դասակարգում
Տաքսոնոմիա
12 ընտանիք (համաձայնAPG II Համակարգի) | ևս 200 մինչև 400 տեսակ | |||||||||||||||
Կարգ Աստղածաղկավորներ | դաս Օշինդր | f1 | ||||||||||||||
Բաժին Ծաղկավոր բույսեր կամ Ծածկասերմեր | ընտանիք Աստղածաղկազգիներ | տեսակ Թարխուն |
||||||||||||||
ավելի քան 44 կարգի ծաղկավոր բույսեր (համաձայնAPG II Համակարգի) |
մոտ 900-100 տեսակ | f2 | ||||||||||||||
Հոմանիշներ
- Artemisia glauca Pall. ex Willd.
- Artemisia glauca var. dracunculina Fernald
- Artemisia redowskyi Ledeb.[1]
Ըստ 2010 թվականի տվյալների The Plant List[2], հոմանիշներ են նաև՝
- Achillea dracunculus Hort. ex Steud.
- Achillea changaica Krasch.
- Artemisia dracunculus Pursh, nom. illeg.
- Artemisia inodora Willd.
- Draconia dracunculus (L.) Soják
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.