Թլկատին

Թլկատին, ավան (գյուղաքաղաք, գյուղ) Մեծ Հայքի Չորրորդ Հայք աշխարհի Անձիտ գավառում, իսկ ապա ավան Արևմտյան Հայաստանում, Խարբերդի վիլայեթի Խարբերդի գավառում^[1]։ Գտնվում էր Խարբերդ քաղաքից 10-12 կմ հարավ-արևմուտք՝ Արածանիի ձախակողմյան վտակ Ուլ գետի ափին։

Ավան
Թլկատին
Վարչական տարածք	Արևմտյան Հայաստան
Վիլայեթ	Խարբերդի վիլայեթԽարբերդի վիլայեթ
Գավառ	Խարբերդի գավառ
Այլ անվանումներ	Թիլկատի, Թլկատի, Թլկատիս, Թլղատի, Խոյլու, Խույլի, Խույլու
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Ազգային կազմ	Հայեր (մինչև Մեծ եղեռնը)
Կրոնական կազմ	Քրիստոնյա (մինչև Մեծ եղեռնը)
Ժամային գոտի	UTC+3
Թլկատին (Աշխարհ)

Անվան ստուգաբանություն

Գյուղի անվանումը ստուգաբանվում է որպես թիլ՝ բլուր և Կարին (անձնանուն) բառերի զուգորդմամբ։ Ըստ արևելագետ Ն. Մարտիրոսյանի անվանումն ունի ասորեստանյան ծագում և կապված է կատիշ բառի հետ, որը նշանակում է լեռնային քաջազգիներ։

Պատմություն

Գյուղի գոյությունը վերագրվում է հնագույն խեթա-ասորական ժամանակներին։ Ժամանակակից Թլկատինը վերաբնակեցվել է 1700 թվականին։ XIX դարի վերջերին և XX դարի սկզբերին գյուղը մեծ բնակավայր էր՝ գյուղաքաղաք և ավան։ Թլկատինի հայերը զանգվածաբար կոտորվեցին 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։ Բռնագաղթի ենթարկված՝ Դեյր Էզ-Զոր և Ուրֆա աքսորված հայերից փրկվել է ընդամենը 100 մարդ։

Բնակչություն

XX դարի վերջին ուներ 360 տուն՝ ավելի քան 3600 հայ բնակչով։

Տնտեսություն

Բնակչության հիմնական զբաղմունքը անասնապահություն, հողագործություն և արհեստներն էր։ Գյուղւոմ հատկապես մշակում էին խաշխաշ, որից ստացված օփիումը վաճառում էին շահավետ գներով։ Արհեստներից տարածված էր կաշեգործությունը։

Պատմամշակութային կառույցներ

Թլկատինն ուներ մի հին և Ս. Ստեփանոս անունով (կառուցված 1860 թ.) եկեղեցիներ։

Կրթություն

Բողոքական հայերն ունեին ժողովարան և վարժարան։ XX դարի սկզբներին ավանն ուներ 6 հայկական վարժարան։

Անվանի մարդիկ

Թլկատինում է ծնվել արևմտահայ գրող-գրաքննադատ Թլկատինցին՝ Հովհաննես Հարությունյանը (1860-1915)^[2]։

Տես նաև

• Խարբերդի նահանգի հայաբնակ բնակավայրեր

Ծանոթագրություններ

1. «Խարբերդի նահանգի Խարբերդի գավառ». Վերցված է 2015 ապրիլի 14-ին.
2. «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան», հտ 2, էջ 456

Աղբյուրներ

• «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
• Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 191)։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 101)։