Լուսին
From Wikipedia, the free encyclopedia
Լուսին, Երկիր մոլորակի միակ և Արեգակնային համակարգի մեծությամբ հինգերորդ բնական արբանյակ։ Ունենալով Երկրի տրամագծի 27%-ը և խտության 60%-ը՝ Լուսինն ունի Երկրի զանգվածի 1⁄81-ը։ Միջին հեռավորությունը Երկրի և Լուսնի կենտրոնների միջև կազմում է 384 467 կմ։ Գիշերները այն արտացոլում է Արեգակի լույսը երկրագնդի այն կիսագնդում, որտեղ չեն հասնում Արեգակի ճառագայթները։ Լուսինն իր խտությամբ երկրորդ արբանյակն է Յուպիտերի Իո արբանյակից հետո։
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Լուսին (այլ կիրառումներ)
Լուսին | |
---|---|
Լիալուսինը, ինչպես այն երևում է Երկրի Հյուսիսային կիսագնդից | |
Հիմնական տվյալներ | |
Հայտնաբերվել է | թ. |
Բացարձակ մեծություն (H) | −2,5-ից −12,9 −12,74 (միջին լիալուսին)[1] |
Տեսանելի չափ | 29,3 - 34,1 արկրոպե[1] |
Հեռավորությունը Երկրից | 384 399 կմ (0,00257 ա. մ.)[2] |
Արբանյակներ | չունի |
Ուղեծրային տվյալներ | |
Պերիհելին | 362 570 կմ (0,0024 ա. մ.) |
Ապոհելին | 405 410 կմ (0,0027 ա. մ.) |
Մեծ կիսաառանցք | 384 399 կմ (0,00257 ա. մ.)[2] |
Էքսցենտրիսիտետ | 0,0549[2] |
Սիդերիկ պարբերություն | 27,321582 օր (27 օր 7 ժ 43,1 ր[2]) |
Սինոդիկ պարբերություն | 29,530589 օր (29 օր 12 ժ 44 ր 2,9 վ) |
Ուղեծրային արագություն | 1,022 կմ/վ |
Թեքվածություն | 5,145° (խավարածրի հանդեպ[3]) 18,29° - 28,58° (Երկրի հասարակածի հանդեպ[2]) |
Ծագման անկյան երկայնություն | պակասում է մեկ պտույտի ընթացքում 18,6 տարի |
Պերիկենտրոնի արգումենտ | աճում է մեկ պտույտով ամեն 8,85 տարին մեկ |
Ֆիզիկական հատկանիշներ | |
Սեղմվածություն | 0,00125 |
Շառավիղ | 1737,10 կմ (0,273 Երկրինը)[1][2] |
Հասարակածային շառավիղ | 1738,14 կմ (0,273 Երկրինը)[1] |
Բևեռային շառավիղ | 1735,97 կմ (0,273 Երկրինը)[1] |
Մակերևույթի մակերես | 3,793×107 կմ² (0,074 Երկրինը) |
Ծավալ | 2,1958×1010 կմ3 (0,020 Երկրինը) |
Զանգված | 7,3477×1022 կգ (0,0123 Երկրինը)[2] |
Միջին խտություն | 3,3464 գ/սմ3[2] |
Հասարակածային մակերևութային ձգողություն | 1,622 մ/վ2 (0,1654 g) |
Հասարակածային պտույտի արագություն | 4,627 մ/վ |
2-րդ տիեզերական արագություն | 2,38 կմ/վ |
Պտույտի պարբերություն | Սինքրոն |
Առանցքի թեքում | 1,5424° (խավարածրի հանդեպ) 6,687° (ուղեծրի հարթության հանդեպ)[3] |
Ալբեդո | 0,136[4] |
Մթնոլորտային տվյալներ | |
Քիմիական կազմ | Ar, He, Na, K, H, Rn: ճնշումը՝ 10−7 Պա (օր) 10−10 Պա (գիշեր) |
Մթնոլորտի ջերմաստիճան | - 53 °C (220 Կ) (միջինը) |
Լուսինը Երկրի հետ սինքրոն պտույտի մեջ է՝ մշտապես շրջված լինելով դեպի մոլորակը միևնույն կողմով։ Այն Արեգակից հետո ամենապայծառ մարմինն է երկնքում, չնայած այն հանգամանքին, որ նրա մակերևույթը իրականում շատ մուգ է և արտացոլման գործակցով մոտ է ածխին։
Երկնքում Լուսնի հայտնությունը և լուսնային փուլերի պարբերականությունը հնագույն ժամանակներից կարևոր մշակութային ազդեցություն են ունեցել։ Լուսնի գրավիտացիոն ազդեցությունը առաջացնում է օվկիանոսի մակընթացությունները և երկրային օրվա տևողության երկարացում։
Լուսնի ընթացիկ ուղեծրի հեռավորությունը մոտ երեսուն անգամ մեծ է Երկրի տրամագծից, որի պատճառով Լուսինը երկնքում նույն չափի է երևում ինչ Արևը և թույլ է տալիս մոտավորապես ամբողջությամբ այն ծածկել։ Չափերի այդ տեսողական համընկնումը ակնհայտ զուգադիպություն է։ Երկրի պատմության ավելի վաղ ժամանակաշրջանում Լուսինը ավելի մոտ էր Երկրին և ուներ ավելի մեծ տեսանելի չափեր, քան Արեգակը։
Լուսինը ձևավորվել է մոտ 4,5 միլիարդ տարի առաջ՝ Երկրի ձևավորումից անմիջապես հետո։ Չնայած նախկինում Լուսնի ձևավորման մի քանի վարկած կար, ներկայումս ամենատարածված բացատրությունն այն է, որ Լուսինը ձևավորվել է Երկրի և Մարսի փոխազդեցության պատճառով առաջացած մնացորդներից։ Լուսինը միակ երկնային մարմինն է, ուր մարդ արարածը ոտք է դրել։ Սովետական Միության Լուսնային ծրագիրը առաջինն էր, որ 1959 թվականին անօդաչու տիեզերանավ ուղարկեց դեպի Լուսին։ Միացյալ նահանգների ՆԱՍԱ-ի Ապոլո ծրագիրը առ այսօր միակ մարդու կողմից իրականացված գիտարշավն է այլ դեպի երկնային մարմին։ Այս ծրագրի շրջանակներում Լուսնից բերվել է ավելին քան 380 կգ լուսնային ապար, որը օգտագործվեց Լուսնի երկրաբանական ծագումը, նրա ներքին կառուցվածքի ձևավորումը և երկրաբանական ձևավորման հետագա պատմությունը բացահայտելու համար։
1972 թվականի Ապոլո 17-ի արշավանքից հետո Լուսին այցելել են միայն անօդաչու տիեզերանավերը։ 2004 թ. սկսած Ճապոնիան, Չինաստանը, Հնդկաստանը, Միացյալ Նահանգները և Եվրոպական տիեզերական գործակալությունը յուրաքանչյուրը բաց է թողել իր ուղեծրակայանները։ Այս տիեզերանավերը նպաստել են լուսնային ջրի հայտնագործմանը։ Ապագայում նախատեսված են լուսնի վրա նոր հետազոտություններ ներառյալ կառավարությունների և մասնավոր հատվածի ջանքերով։ Լուսինը մնում է Տիեզերքի պայմանագրի ներքո՝ բոլոր ազգերի համար ազատ խաղաղ նպատակներով հետազոտելու։