Խաչակապ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Խաչակապ (ադրբ.՝ Quşçu, Կուշչի), նախկին հայկական գյուղ Ադրբեջանի Հանրապետության Դաշքեսանի շրջանում՝ Կոշկարչայ գետի հովտում, Դաշքեսանից (Քարհատ) 6,5 կմ հյուսիս։
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ղուշչու (այլ կիրառումներ)
Գյուղ | ||
---|---|---|
Խաչակապ ադրբ.՝ Quşçu | ||
Խաչակապ գյուղի Թարգմանչաց վանքը. 4-րդ դար | ||
Երկիր | Ադրբեջան | |
Շրջան | Դաշքեսանի շրջան | |
Համայնք | Դաշկեսանի շրջան և Ելիզավետպոլի գավառ | |
Բնակչություն | 400 մարդ (2011) | |
Ազգային կազմ | ադրբեջանցիներ | |
Կրոնական կազմ | շիա իսլամ | |
Ժամային գոտի | UTC+4, ամառը UTC+5 | |
|
Կուշչի (Ղուշչի) անվանումով ընդգրկված է եղել Արևելյան Հայաստանի Ելիզավետպոլի նահանգի Ելիզավետպոլի գավառում[1]։
Պատմական ակնարկ
Պատմականորեն այն տեղակայված է եղել Մեծ Հայքի Ուտիք նահանգի Գարդման գավառում։ Խաչակապ գյուղում եղել է հայկական մելիքություն։ 18-րդ դարում այստեղ իշխել է մելիք Մովսեսը։ Այդ մասին տեղեկություններ է հայտնում Րաֆֆին իր «Խամսայի մելիքություններ» գրքում։ 1936 թվականին գյուղի բազմադարյա հայկական անվանումը ադրբեջանական իշխանությունների կողմից փոխարինվել է Կուշչիի (Ղուշչի)։
Գյուղի հայ բնակչությունը բռնագաղթել է 1988-1989 թվականներին՝ Ադրբեջանի իշխանությունների վարած հակահայկական քաղաքականության շրջանակներում։ Բնակչության մի մասը հաստատվել է Լոռու մարզի Նոր Խաչակապ (նախկինում Սարալ) և Գեղարքունիքի մարզի Ջիլ գյուղերում։
Բնակչությունը
Գյուղի բնակչությունը զբաղվում էր կարտոֆիլի մշակությամբ, այգեգործությամբ և անասնապահությամբ։ Խորհրդային տարիներին գյուղում կար հայկական միջնակարգ դպրոց, կուլտուրայի տուն, երեք գրադարան, հիվանդանոց և մանկապարտեզ։
1970[2] | 1979[3] | 1989[4] | 2011 |
---|---|---|---|
365 | 878 | 329 | 400 |
Պատմական հուշարձաններ
Շրջակայքում եղել են բազմաթիվ խաչքարեր։ Այստեղ է գտնվում 4-րդ դարում կառուցված Թարգմանչաց վանքը։ Ըստ ավանդության՝ այստեղ Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից հայերեն է թարգմանվել Աստվածաշունչը։
Հետաքրքիր փաստեր
- 1989 թվականին գյուղի բնակիչ Իսահակ Բաղյանը, մեծ դժվարությամբ Տավուշի մարզի Բագրատաշեն գյուղ է տեղափոխել Թարգմանչաց վանքին պատկանող խաչքարերից երկուսը (XVII դար, 1608 թ.), որը գյուղի բնակիչների համար դարձել է յուրօրինակ սրբատեղի։
- 1888 թվականին մի խումբ խաչակապցիներ հիմնել են Շակաշենի (նախկին` Խանլար, այժմ՝ Գյոյգյոլ) Կուշչի-Արմավիր գյուղը, որն սկզբնական շրջանում ՝ մինչև 1936 թվականը նույնպես Խաչակապ էր կոչվում։ Այն գտնվում է Արցախի Հանրապետության Շահումյանի շրջանում և ներկայումս Ադրբեջանի վերահսկողության տակ է։
Հայտնի մարդիկ
Խաչակապում են ծնվել.
- Գրիգոր Բաղյան - ԽՍՀՄ հերոս, գեներալ-մայոր
- Սերգեյ Ադյան - ակադեմիկոս
Արտաքին հղումներ
Տեսանյութեր
- Խաչակապ գյուղի մասին սիրողական ֆիլմ։
- Խաչակապ գյուղի մասին սիրողական ֆիլմ․ 1998թ. (մաս 1), (մաս 2), (մաս 3), (մաս 4)։
- 4 դարյա խաչքարը փրկվել է ոչնչացումից․ ֆիլմ նվիրված Խաչակապ գյուղի հուշարձաններին։
Ծանոթագրություններ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.