Խաչակապ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Խաչակապ (ադրբ.՝ Quşçu, Կուշչի), նախկին հայկական գյուղ Ադրբեջանի Հանրապետության Դաշքեսանի շրջանում՝ Կոշկարչայ գետի հովտում, Դաշքեսանից (Քարհատ) 6,5 կմ հյուսիս։
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ղուշչու (այլ կիրառումներ)
| Գյուղ | ||
|---|---|---|
| Խաչակապ ադրբ.՝ Quşçu | ||
 Խաչակապ գյուղի Թարգմանչաց վանքը. 4-րդ դար | ||
| Երկիր |  Ադրբեջան | |
| Շրջան | Դաշքեսանի շրջան | |
| Համայնք | Դաշկեսանի շրջան և Ելիզավետպոլի գավառ | |
| Բնակչություն | 400 մարդ (2011) | |
| Ազգային կազմ | ադրբեջանցիներ | |
| Կրոնական կազմ | շիա իսլամ | |
| Ժամային գոտի | UTC+4, ամառը UTC+5 | |
| ||
Կուշչի (Ղուշչի) անվանումով ընդգրկված է եղել Արևելյան Հայաստանի Ելիզավետպոլի նահանգի Ելիզավետպոլի գավառում[1]։
Պատմականորեն այն տեղակայված է եղել Մեծ Հայքի Ուտիք նահանգի Գարդման գավառում։ Խաչակապ գյուղում եղել է հայկական մելիքություն։ 18-րդ դարում այստեղ իշխել է մելիք Մովսեսը։ Այդ մասին տեղեկություններ է հայտնում Րաֆֆին իր «Խամսայի մելիքություններ» գրքում։ 1936 թվականին գյուղի բազմադարյա հայկական անվանումը ադրբեջանական իշխանությունների կողմից փոխարինվել է Կուշչիի (Ղուշչի)։
Գյուղի հայ բնակչությունը բռնագաղթել է 1988-1989 թվականներին՝ Ադրբեջանի իշխանությունների վարած հակահայկական քաղաքականության շրջանակներում։ Բնակչության մի մասը հաստատվել է Լոռու մարզի Նոր Խաչակապ (նախկինում Սարալ) և Գեղարքունիքի մարզի Ջիլ գյուղերում։
Գյուղի բնակչությունը զբաղվում էր կարտոֆիլի մշակությամբ, այգեգործությամբ և անասնապահությամբ։ Խորհրդային տարիներին գյուղում կար հայկական միջնակարգ դպրոց, կուլտուրայի տուն, երեք գրադարան, հիվանդանոց և մանկապարտեզ։
| 1970[2] | 1979[3] | 1989[4] | 2011 |
|---|---|---|---|
| 365 | 878 | 329 | 400 |
Շրջակայքում եղել են բազմաթիվ խաչքարեր։ Այստեղ է գտնվում 4-րդ դարում կառուցված Թարգմանչաց վանքը։ Ըստ ավանդության՝ այստեղ Մեսրոպ Մաշտոցի կողմից հայերեն է թարգմանվել Աստվածաշունչը։
- 1989 թվականին գյուղի բնակիչ Իսահակ Բաղյանը, մեծ դժվարությամբ Տավուշի մարզի Բագրատաշեն գյուղ է տեղափոխել Թարգմանչաց վանքին պատկանող խաչքարերից երկուսը (XVII դար, 1608 թ.), որը գյուղի բնակիչների համար դարձել է յուրօրինակ սրբատեղի։
- 1888 թվականին մի խումբ խաչակապցիներ հիմնել են Շակաշենի (նախկին` Խանլար, այժմ՝ Գյոյգյոլ) Կուշչի-Արմավիր գյուղը, որն սկզբնական շրջանում ՝ մինչև 1936 թվականը նույնպես Խաչակապ էր կոչվում։ Այն գտնվում է Արցախի Հանրապետության Շահումյանի շրջանում և ներկայումս Ադրբեջանի վերահսկողության տակ է։
Խաչակապում են ծնվել.
- Գրիգոր Բաղյան - ԽՍՀՄ հերոս, գեներալ-մայոր
- Սերգեյ Ադյան - ակադեմիկոս
Տեսանյութեր
- Խաչակապ գյուղի մասին սիրողական ֆիլմ։
- Խաչակապ գյուղի մասին սիրողական ֆիլմ․ 1998թ. (մաս 1), (մաս 2), (մաս 3), (մաս 4)։
- 4 դարյա խաչքարը փրկվել է ոչնչացումից․ ֆիլմ նվիրված Խաչակապ գյուղի հուշարձաններին։
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
