From Wikipedia, the free encyclopedia
Ճարպաթթուները ալիֆատիկ կարբոնաթթուներ են, պարունակում են C2-C28 և կարող են լինել՝ հագեցած և չհագեցած։
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Չհագեցած ճարպաթթուները կարող են լինել մեկ կրկնակի կապով(մոնոենային թթու)և երկուսից ավելի կրկնակի կապերով(պոլիենային թթուներ)
Հագեցած ճարպաթթուների բնութագրեր
Մոլեկուլային բանաձևը | Ընդհանուր անվանումը | Համակարգային անվանումը |
---|---|---|
C2H4O2 | քացախաթթու (ացետատ) | էթանաթթու |
C3H6O2 | պրոպիոնաթթու | n-պրոպանաթթու |
C4H8O2 | -կարագաթթու (բուտիրատ) | n-բութանաթթու |
C6H12O2 | կապրոնաթթու | n-հեքսանաթթու |
C8H16O2 | կապրիլաթթու | n-օկտանաթթու |
C9H18O2 | պելարգոնաթթու | n-նոնանաթթու |
C10H20O2 | կապրինաթթու | n-դեկանաթթու |
C12H24O2 | լաուրինաթթու | n-դոդեկանաթթու |
C14H28O2 | միրիստինաթթու | n-տետրադեկանաթթու |
C16H32O2 | պալմիտինաթթու | n-հեքսադեկանաթթու |
C18H36O2 | ստեարինաթթու | n-օկտադեկանաթթու |
C20H40O2 | արախինաթթու | n-էյկոզանաթթու |
C22H44O2 | բեհենաթթու | n-դոկոզանաթթու |
C24H48O2 | լիգնոցերինաթթու | n-տետրակոզանաթթու |
C26H52O2 | ցերոտինաթթու | n-հեքսակոզանաթթու |
C28H56O2 | մոնթանաթթու | n-օկտակոզանաթթու |
C24H48O3 | ցերեբրոնաթթու | 2-հիդրօքսի-n-տետրակոզանաթթու |
Աղյուսակում բերված են կարևոր բնական չհագեցած ճարպաթթուները
Մոլեկուլային բանաձևը | Ընդհանուր անվանումը |
---|---|
C16H30O2 | պալմիտաօլեաթթու |
C18H34O2 | օլեինաթթու |
C18H34O2 | վակցենաթթու |
C18H32O2 | լինոլաթթու |
C18H30O2 | á-լինոլենաթթու |
C20H32O2 | արախիդոնաթթու |
C24H46O2 | ներվոնաթթու |
C22H34O2 | կլուպանոդոնաթթու |
C22H32O2 | ցերվոնաթթու |
Չհագեցած կապեր ունեցող մի շարք ճարպաթթուներ հանդիպում են բուսական և կենդանական օրգանիզմներում։ Օրինակ՝ լինոլաթթվով և լինոլենաթթվով հարուստ են ընկույզը, ցորենի, եգիպտացորենի, սոյայի հատիկները, արախիդոնաթթուն պարունակվում է գետնանուշի, ուղեղի ֆոսֆոլիպիդների, կլուպանոդոնաթթուն և ցերվոնաթթուն՝ ձկան յուղի, ուղեղի ֆոսֆոլիպիդների մեջ։ Չհագեցած ճարպաթթուների կարևոր խումբ են կազմում նաև էյկոզանոիդները և նրանց ածանցյալները։ Դրանք բաժանվում են պրոստանոիդների և լեյկոտրիենների, որոնք առաջանում են արախիդոնաթթվից։ Պրոստանոիդներին են պատկանում պրոստագլանդինները, պրոստացիկլինները և թրոմբոքսանները։ Պրոստագլանդիններն առաջին անգամ հայտնաբերվել են շականակագեղձի և սերմնահեղուկի մեջ։ Այստեղից ել ծագում է նրանց անվանումը, չնայած հետագայում պարզվել է, որ նրանք առկա են երկու սեռերի բոլոր բջիջներում և իրենցից ներկայացնում են ֆիզիոլոգիական ու դեղաբանական ակտիվ նյութեր։ Թրոմբոքսանները մասնակցում են արյան մակարդման, ընկերքի կրճատման մոլեկուլային մեխանիզմին։
Ճարպաթթուների կալիումական և նատրիումական աղերը իրենցից ներկայացնում են օճառներ։ Կալիումական օճառը հեղուկ է, իսկ նատրիումականը՝ պինդ։ Սննդի արդյունաբերության մեջ կիրառվող ճարպաթթուները գրանցված են որպես սննդամթերքի հավելում E570։ Էսենցիալ ճարպաթթուներ Հաստատված է, որ ճարպազրկված սննդի ընդունման դեպքում կենդանիների մոտ առաջ է գալիս աճի ուշացում, մաշկի թերզարգացում, մազաթափում, որոնք զուգորդվում են ախտաբանական երևույթներով։ Այդ երևույթները վերացնում են սննդի մեջ ավելացնելով լինոլաթթու և լինոլենաթթու։ Նույն ազդեցությունն է ունենում նաև արախիդոնաթթուն։ Մոնոենաթթուները և հագեցած ճարպաթթուները չեն վերացնում հիվանդագին երևույթները։ Այս դիտարկումները հիմք են տվել հաստատելու, որ գոյություն ունեն ճարպաթթուներ՝ լինոլաթթու և լինոլենաթթու, որոնք օրգանիզմում չեն սինթեզվում և պետք ե մուտք գործեն սննդի միջոցով։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ճարպաթթուներ» հոդվածին։ |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.