From Wikipedia, the free encyclopedia
Ռոբերտ Հենրիսոնը բանաստեղծ էր, ով ծաղկում ապրեց 1460-1500 թվականներին Շոտլանդիայում։ Համալրելով շոտլանդացի գրողների շարքը` նա ապրում էր Դանֆերմլայնի արքայական ավանում և դա բնորոշվում էր և տարբերվող ոճով Հյուսիսային Վերածննդի դարաշրջանում, այն ժամանակ, երբ մշակությթը զարգանում էր միջնադարում և վերածննդի ժամանակաշրջանում։ Նրա կյանքի մասին քիչ բան է հայտնի, այնուամենայնիվ, վկայությունների համաձայն ,նա ուսուցիչ էր, ով ուսուցանում էր իրավագիտության և հումանիտար գիտությունների բնագավառում, որ կապ ուներ Դանֆերմլայն աբբայության հետ և, միգուցե, նա նույնպես ինչ-որ ժամանակ կապված էր եղել Գլազգոյի համալսարանի հետ։ Նրա պոեզիան գրվել է շոտլանդերենով այն ժամանակ, երբ այն պետական լեզու էր համարվում։ Նրա գրական երկերը հիմնականում բաղկացած են պատմվածքներից։ Նրա պահպանված աշխատանքների ծավալը մոտավորապես 5000 տող է։
Հենրիսոնից պահպանված եկեղեցական երգերը բաղկացած են երեք երկար բանաստեղծություններից և շուրջ տասներկու տարբեր կարճ գործերից՝ գրված տարբեր ժանրերով։ Ամենաերկար բանաստեղծությունը նրա Մորալ Ֆաբիլիսն է, տասներեք առակի ամուր՝ բարդ կառուցվածքային հավաքածուից բաղկացած պատմածքներ մի շրջանում, որը քիչ է 3000 տողից։Պահպանվել են ևս երկու երկար աշխատանքներ, յուրաքանչյուրը 600 տողից մի փոքր ավելի։ Մեկը Օրփեոսի հեքիաթն է, Եվրիդիկեի թագուհին՝ Օրֆեուսի պատմության նրա ակտիվ և հնարամիտ տարբերակը: Մյուսը` «Կրեսեյդի կտակը», բարոյական և հոգեբանական նրբության հեքիաթ է ողբերգական եղանակով, որը հիմնված է Կրիսեյդայի "Տրոիլ և Կրիսեյդա" սյուժետային կամարի "ավարտի" գրական եղանակով։ Հենրիի կարճ աշխատանքների շրջանակում ներառվում է Ռոբենը և Մաքինը՝ հովվերգություն սիրո թեմայով, ինչպես նաև զավեշտական ֆլեյտաներ աղաղակող հատված, որն ուղղված է իր ժամանակի բժշկական պրակտիկային, Մարիանի նվիրվածության խիստ ձևավորված և սեղմված բանաստեղծությունը, այլաբանական այլ աշխատանքներ, փիլիսոփայական որոշ խորհրդածություններ և վնասատուի դեմ ուղղված աղոթք: Ինչպես իր ավելի երկար գործերի, այնպես էլ նրա արտաքին թեմաները հաճախ կրում են կարևոր ենթատեքստեր: Հենրինսոնի գրությունների համար որոշակի ժամանակագրություն կառուցելը հնարավոր չէ, բայց նրա Օրֆեոսի պատմությունը գուցե գրվել է նրա կարիերայի սկզբում՝ Գլազգոյում գտնվելու ընթացքում, քանի որ դրա հիմնական աղբյուրներից մեկը գտնվում էր համալսարանի գրադարանում: Ներքին ապացույցներն օգտագործվել են այն ենթադրության համար, որ Մոռալ Ֆաբիլիսը կազմվել է 1480-ականների ընթացքում։
Ոչ մի գրառում չկա այն մասին, թե երբ կամ որտեղ է ծնվել կամ կրթվել Հենրիսոնը: Նրա մասին հաստատված ամենավաղ գրառումը կատարվել է 1462 թվականի սեպտեմբերի 10-ին , երբ իր անունից ՝ դասավանդման լիցենզիա ունեցող մի մարդ արձանագրում է, որ պաշտոն է զբաղեցրել վերջերս հիմնադրված Գլազգոյի համալսարանում ։ Եթե նա բանաստեղծ էր, ինչպես սովորաբար ենթադրվում էր, ապա վկայությունը ցույց է տալիս, որ նա ավարտել էր ուսումը թե արվեստի, թե եկեղեցական երգերի ոլորտում[1]: Հենրիսոնի մասին գրեթե բոլոր տեղեկությունները հաստատուն կերպով կապվում են Դյունֆերմլայնի հետ։ Հավանաբար նա ինչ-որ կապ ուներ Բենեդիկտյան միաբանության հետ՝ թագավորական շատ միապետերի գերեզմանոց և ուխտագնացության կարևոր կենտրոն լաստանավային խոշոր անցման մոտ, որը գտնվում է Սենտ Էնդրյուսի ճանապարհին[2]: Այս փաստի մասին չհաստատված ապացույցները եղել են 1478 թվականին, երբ նրա անունը հայտնվել է որպես վկա աբբայության կանոնադրություններում [3] ։ Եթե նա բանաստեղծ էր, ապա դա հաստատում էր, որ նրա գործառույթներից մեկը աբբայության նոտարական հանձնարարությունն էր, մի հաստատություն, որը պատկանում էր և ղեկավարում էր ամբողջ Շոտլանդիայի ընդարձակ տարածքները: Հենրիսոնի մասին գրեթե համընդհանուր հիշատակումները՝ որպես դպրոցական ուսուցիչ, սովորաբար ենթադրում են, որ նա դասավանդել է դպրոցում և որոշակի պարտականություններ է ունեցել Աբբայի բուրգ՝ Դանֆերմլինի գիմնազիայի կառավարման համար: Մասնակի պատկերացում այն մասին, թե սա ինչ էր նշանակում գործնականում, կարող է ստացվել 1468-ի հաստատումից որը հնարավորություն է տվել Դանֆերմլինում «քահանայի» և «գիտնականների» բնակության համար «հարմար» տուն կառուցել, ներառյալ <<անվճար սովորող աղքատ գիտնականներին>>[4]: Դանֆերմլայնը, որպես մայրաքաղաքային կարգավիճակ ունեցող արքայական բուրգ, դատարանը պարբերաբար այցելում էր բնակավայրեր, որոնք ուղղակիորեն կապված էին աբբայության համալիրի հետ: Հենրիսոնի՝ որպես պալատական բանաստեղծի, մասին գրառումներ չկան, բայց սերտ հարևանը հավանական է դարձնում ծանոթությունը թագավորական տան հետ: Նա ակտիվ էր Ջեյմս III-ի և Ջեյմս IV-ի օրոք, երկուսն էլ ուժեղ հետաքրքրություն ունեին գրականության հանդեպ: Ըստ բանաստեղծ Ուիլյամ Դանբարի ՝ Հենրիսոնը մահացել է Դանֆերմլայնում[5]։ Անգլիացի բանաստեղծ Ֆրենսիս Կինաստոնի ապոկրաֆիկ պատմությունը 17-րդ դարի սկզբին նշում է հոսքը որպես մահվան պատճառ, բայց դա չի հաստատվել։ Մահվան տարին նույնպես անհայտ է, թեև նախապես ենթադրվում էր, որ դա եղել է բուրգում (1498-9) ժանտախտի ժամանակ[6]:
Գրեթե ոչինչ էլ հայտնի չէ Հենրիսոնի մասին՝ բացի նրա պահպանված գրառումներից։ Հայտնի չէ, թե արդյոք նա Դանֆերմլինից է եղել, և այն ենթադրությունը, որ նա կարող էր կապված լինել Հենդերսոնների կլանի Ֆայֆական ճյուղի հետ, հնարավոր չէ ստուգել, թեև նրա անունը միանշանակ պատկանում է այս ցեղին[7]:
Հենրիսոնը, ընդհանուր առմամբ, գրում էր առաջին դեմքով ՝ օգտագործելով մեղմիկ երանգ, որն արագորեն ընթերցողի մոտ վստահություն էր առաջացնում իր նկատմամբ և իրակաան անհատականության և համոզմունքների վերաբերյալ հռչակավոր մարդու տպավորություն էր թողնում։ Գրությունները արմատավորված են առօրյա կյանքում և շարունակում են իրենց հիմնավորված զգալ նույնիսկ այն ժամանակ, երբ թեմաները մետաֆիզիկական են, կամ տարրերը ֆանտաստիկ են: Նա գրում էր ճկուն, հարթ և լակոնիկ շոտլանդերենով , ինչն ակնհայտորեն ցույց է տալիս նրա լատիներենի իմացությունը, միևնույն ժամանակ տեսարանները առաջացնում են շոտլանդական միջավայրի հիշեցում, որը կարող էր առաջանալ միայն սերտ կապի և ուսումնասիրության շնորհիվ [8]։ Այս մանրամասն, ինտիմ և իրատեսական մոտեցումը, երբեմն, վճռականորեն հուշում է անձնական փորձի և վերաբերմունքի մասին արդի իրադարձությունների նկատմամբ, սակայն առանձնահատկությունները մնում են անհասանելի՝ ընթերցողներին և քննադատներին հուզող եղանակներով:
Այս տեսակի ինտրիգի զգացումը մասնակիորեն կարող է պատահական լինել, սակայն վերջինս ուժ է հաղորդում նաև գեղարվեստական գրականության մեջ, փիլիսոփայությունը վարպետորեն օգտագործելով՝ հաճախ որպես ստեղծագործության ինքնակոչ բնորոշ գիծը[9]։ Նրա կյանքի որևէ կոնկրետ մանրամասներ հնարավոր չէ ուղղակիորեն եզրակացնել նրա ստեղծագործություններից, բայց կան ինքնարտացոլման որոշ հատվածներ, որոնք, կարծես, ինքնակենսագրականի տարրեր են բովանդակում, մասնավորապես՝ «Կրեսեյդի կտակ» -ի առաջին տողերում:
Հենրիսոնը գրել է 15-րդ դարի շոտլանդերենով: Սա այն ժամանակաշրջանում էր երբ Եվրոպայում մայրենի լեզվի օգտագործումը գրականության մեջ ավելի մեծ տեղ էր զբաղեցնում այն մայրցամաքում որտեղ լատիներեն լեուն վաղուց հաստատված էր Լինգվա ֆրանկա ։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.