Նիդերլանդների Թագավորություն

Նիդերլանդների Թագավորություն (հոլ.՝ Koninkrijk der Nederlanden), բաղկացուցիչ ինքնիշխան պետություն Արևմտյան Եվրոպայում և Կարիբյան ավազանում, բաղկացած է 4 մասից (տարածք)՝ հենց Նիդերլանդներից (հիմնադիր երկիր), Արուբայից, Կյուրասաոյից և Սինտ Մաարտենից։ Հիմնադիր երկիր Նիդերլանդների մեծ մասը գտնվում է Արևմտյան Եվրոպայում, բացառությամբ Բոնեյրեի, Սինթ Էստատիուսի և Սաբայի, որոնք ունեն հատուկ համայնքների կարգավիճակ և գտնվում են Կարիբյան ավազանում^[6]։

Նիդերլանդների Թագավորություն
Նիդեռլանդների դրոշ Զինանշան
Կարգավիճակ	ինքնիշխան պետություն, թագավորություն, colonial power?, երկիր և realm?
Ներառում է	Արուբա[1], Կյուրասաո[1], Նիդերլանդներ[1] և Սինտ Մաարտեն[1]
Պետական լեզու	հոլանդերեն
Մայրաքաղաք	Ամստերդամ[2]
Պետական կարգ	սահմանափակ միապետություն
Երկրի ղեկավար	Վիլեմ Ալեքսանդր
Կառավարության ղեկավար	Մարկ Ռիուտե
Ազգաբնակչություն	17 100 715 մարդ (2013)
Հիմն	Նիդերլանդների հիմն
Կարգախոս	Je maintiendrai և The original cool
Հիմնադրված է	մարտի 16, 1815 և դեկտեմբերի 15, 1954 թ.
Արժույթ	եվրո
Ժամային գոտի	ADT?, Կենտրոնական եվրոպական ժամանակ և Europe/Amsterdam?[3]
Հեռախոսային կոդ	+31[4]
Մարդկային ներուժի զարգացման ինդեքս	0,941[5]

Թագավորության ընդհանուր մակերեսը 42 525 քառակուսի կիլոմետր է, բնակչությունը՝ մոտ 17 միլիոն։ Նիդեռլանդների թագավորությունը ՆԱՏՕ-ի և ԵՄ-ի անդամ է։

Պատմություն

Մինչև 2010 թվականի հոկտեմբերի 10-ը Կյուրասաոն, Բոնայրեն, Սինտ Մաարտենը, Սինթ Էստատիուսը և Սաբան կազմում էին Նիդերլանդական Անտիլյան կղզիների ինքնավարությունը, որը Թագավորության 3 անդամներից մեկն էր, բացի բուն Նիդերլանդներից և Արուբայից։ Նախկինում Նիդեռլանդների Թագավորության կազմում էին նաև Սուրինամը (մինչև 1975 թվականը) և Նիդեռլանդական Նոր Գվինեան (մինչև 1963 թվականը)։

1949-1956 թվականներին գոյություն է ունեցել Նիդերլանդա-Ինդոնեզական միությունը, որտեղ Նիդեռլանդների Թագավորությունը երկու իրավահավասար անդամներից մեկն էր։ Մինչև 1986 թվականի հունվարի 1-ը Արուբան, Բոնեյրեն, Կյուրասաոն, Սաբան, Սինտ Մաարտենը և Սինթ Էվստատիուսը կազմում էին Նիդեռլանդական Անտիլյան կղզիների ինքնավարությունը։ 1986 թվականին Արուբան դուրս է եկել ինքնավարության կազմից՝ դառնալով Թագավորության 3 անդամներից մեկը։ 2010 թվականի հոկտեմբերի 10-ին Նիդեռլանդական Անտիլյան կղզիները դադարել են գոյություն ունենալ, Կյուրասաոյի և Սինտ Մաարտենը դարձել են Թագավորության կազմում ինքնակառավարվող պետություններ։

Կառավարում

Թագավորության անդամների միջև հարաբերությունները կարգավորվում են Նիդերլանդների Թագավորության Խարտիայով, որն ընդունվել է 1954 թվականին։ Գործադիր մարմինը Նախարարների Պետական խորհուրդն է (Rijksministerraad), որը բաղկացած է Նիդերլանդների Նախարարների Խորհրդի բոլոր անդամներից և տարածքների լիազորված նախարարներից։

Տարածքներն ունեն իրենց ներկայացուցչական մարմինները՝ կղզու խորհուրդներ (eilandsraad) և գործադիր - կղզու պատգամավորներ (eilandgedeputeerde)։

Դրոշ	Զինանշան	Տարածք	Մարզ	Մակերես, կմ²	Բնակչություն, մարդ (2012)	Մայրաքաղաք	Կարգավիճակ	Տարադրամ
		Նիդերլանդներ, այդ թվում		41 854	16 748 205	Ամստերդամ	Ինքնիշխան պետություն
		Նիդերլանդների եվրոպական մաս	Արևմտյան Եվրոպա	41 526	16 725 902		12 գավառ	Եվրո
		Բոնեյրե	Կարիբյան ծով	294	16 541	Կրալենդիյկ	Հատուկ համայնք	ԱՄՆ դոլար
		Սինթ Էվստատիուս	Կարիբյան ծով	21	3791	Օրանյեստադ	Հատուկ համայնք	ԱՄՆ դոլար
		Սաբա	Կարիբյան ծով	13	1971	Բոթոմ	Հատուկ համայնք	ԱՄՆ դոլար
		Արուբա	Կարիբյան ծով	193	103 504	Օրանյեստադ	Ինքնակառավարվող պետություն	Արուբանյան ֆլորին
		Կյուրասաո	Կարիբյան ծով	444	145 406	Վիլլեմստադ	Ինքնակառավարվող պետություն	Նիդերլանդական անտիլյան գուլդեն
		Սինտ Մաարտեն	Կարիբյան ծով	34	37 429	Ֆիլիպսբուրգ	Ինքնակառավարվող պետություն	Նիդերլանդական անտիլյան գուլդեն
		Ընդհանուր		42 525	17 034 544

Տես նաև

• Նիդերլանդական Անտիլներ
• Հոլանդական կայսրություն

Ծանոթագրություններ

1. (unspecified title) — Iss. 2010.
2. (unspecified title) — Iss. 2008.
3. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
4. http://www.countrycallingcodes.com/country.php?country=Netherlands
5. Human Development Report — UNDP, 2022.
6. «Wet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (WolBES)». www.st-ab.nl. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.

Արտաքին հղումներ

• Որոշվել է Նիդեռլանդական Անտիլաների ապագան