Պետական կառավարման ձև
From Wikipedia, the free encyclopedia
Պետական կառավարման ձևը, պետության ձևի տարր է, որը որոշում է բարձրագույն պետական մարմինների կազմակերպումը, դրանց ձևավորման կարգը, տևողությունը և իրավասությունը, ինչպես նաև այդ մարմինների փոխհարաբերությունների կարգը միմյանց և բնակչության հետ, ինչպես նաև դրանց ձևավորման հարցում հասարակության մասնակցության աստիճանը[1]։
- նեղ իմաստով, սա պետական իշխանության բարձրագույն մարմինների կազմակերպումն է (պետության մեջ գերագույն իշխանությունը կազմակերպելու միջոց),
- լայն իմաստով, սա պետության բոլոր մարմինների կազմակերպման և փոխգործակցության միջոց է։
Կառավարման ձևը չպետք է շփոթել պետական կառուցվածքի ձևի և պետության քաղաքական ռեժիմի հետ։ Բոլորը միասին, այդ երեք բնութագրերը լրացնում են միմյանց և նկարագրում պետության ձևը, Կառավարման ձևը ցույց է տալիս։
- ինչպես են ստեղծվել պետության բարձրագույն իշխանությունները
- դրանց կառուցվածքը
- ո՞ր սկզբունքներն են ենթադրում կառավարման մարմինների միջև փոխգործակցությունը,
- ինչպես են կառուցվում հարաբերությունները գերագույն իշխանության և հասարակ քաղաքացիների միջև,
- այն չափը, որով պետական մարմինների կազմակերպումն ապահովում է քաղաքացիների իրավունքներն ու ազատությունները։
Կառավարման ձևը պետության կառուցվածքը բնութագրող ամենահին տարրն է, որը սկսել է ուսումնասիրվել Հին Հունաստանում։ Պատմության տարբեր ժամանակահատվածներում կառավարման ձևը այլ նշանակություն ուներ։ Այսպիսով, ագրարային հասարակության մեջ կառավարման ձևի նշանակությունը կրճատվել է միայն այն բանի որոշմամբ, թե ինչպես է փոխարինվում պետության ղեկավարի պաշտոնը`ժառանգականությամբ կամ ընտրություններով։ Ֆեոդալիզմի ընդարձակմամբ և արդյունաբերական հասարակությանը անցում կատարելով, որը ուղեկցվում էր միապետների իշխանության թուլացմամբ, սկսվել է զարգանալ ժողովրդական ներկայացուցչության ի հայտ գալը և ամրապնդումը, կառավարման ձևերը։ Ամենակարևորը ոչ թե ինչպես էր տեղի ունենում իշխանափոխությունը` երկրում ժառանգական կամ ընտրության միջոցով, այլ այն, թե ինչպես են կազմակերպվում հարաբերությունները պետության ղեկավարի, խորհրդարանի, կառավարության միջև, ինչպես են նրանց լիազորությունները փոխադարձ հավասարակշռված[2] կամ ինչպես է կազմակերպվում իշխանությունների տարանջատումը։