Վաալ

Վաալ
Բնութագիր
Երկարություն	1250
Ավազանի մակերես	196 438 կմ²
Ավազան	Օրանժ/Ատլանտյան օվկիանոս
Ջրի ծախս	124,59
Ջրահոսք
Բարձրություն	>1678 մ
Գետաբերան	Օրանժ
Գետաբերանի տեղակայում	Օրանժ
Կոորդինատներ
Տեղակայում
Հոսող հոսքեր	Vet River?, Mooi River?, Riet River?, Harts River?, Vals River?, Wilge River? և Klip River?
Ջրի մարմիններ	Bloemhof Reservoir? և Vaal Dam Reservoir?
Երկիր	Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն
Երկրամաս	Աֆրիկա
Ջրահավաք	Orange River basin?

Վաալ^[1] (աֆրիկաանս՝ Vaalrivier, Ֆալրիֆիր^[2], անգլ.՝ Vaal River), գետ ՀԱՀ-ում, Օրանժ գետի ամենամեծ վտակը^[3]։ Երկարությունը մոտ 1250 կմ^[4], ջրահավաք ավազանի մակերեսը 196 438 կմ², ջրի տարեկան միջին ծախսը 124,59 մ³/վ^[5]։ Գետի ակունքները տեղակայված են Դրակոնյան լեռներում^[4], Մպումալանգեում, Յոհանսբուրգի արևելյան մասում, Էրմելոյից 30 կմ դեպի հյուսիս և Հնդկական օվկիանոսից մոտավորապես 240 կմ հեռու^[6]։ Գետը հոսում է դեպի արևմուտք՝ թափվելով Օրանժ գետը։

Արագ փաստեր Վաալ, Բնութագիր ...

Փակել

Գետի հյուսիսային ափում ընկած են Մպուալանգա և Գաուտենգ քաղաքները և Հյուսիս-արևմտյան նահանգը, իսկ հարավայինում՝ Ֆրի Սթեյթ նահանգը։

Գետի ակունքից մինչև գետաբերան ընկած են Ստանդերոն, Ֆիլիրս, Պարեյս, Օրնկի Բլումհոֆ, Քրիստիանա, Ուորենտոն, Բարքլի Ուեսթ, Դելպորտսհուպ և Դուգլաս քաղաքները։

Գետի վերին հոսանքը ընթանում է Դրակոնյան լեռներով և Բարձր Վելդով, այդ մասում այն հոսում է հովիտով։ Ամենամեծ վտակներն են՝ Վիլգեն, Ֆետը, Ռիտը, Հարթսը, Կլիպը, Ֆալրիֆիրը, Սեյքերբոսրանդը, Թայբոսփրեյթը, Կրոմելբուսփրեյթը, Օուվերսփրեյթը, Մույրիֆիրը, Ռենոստերիֆիրը, Վալսը և Զանդը։ Գետի վարարում դիտվում է նոյեմբերից մինչև փետրվար ամիսներին^[4]։

Գետի վրա կան մի քանի ջրամբարներ, որոնցից ամենամեծերն են Բլումհոֆդամը, Ֆալդամը և Հրուտդրայդամը։

Վաալը կարևոր նշանակություն ունի գյուղատնտեսության համար։ Գետի ջրով կատարում են ոռոգումներ և հիմնականում Ֆրի Սթեյթ շրջանում։ Գաուտենգում և մոտակա շրջաններում գետի ջուրը օգտագործում է 12 միլիոն սպառող։

Պատմականորեն՝ գետի վերին հոսանքն օգտագործվել է Բասուտո ցեղի Մոշվեվշե I-ի (1820-1850) թագավորության ժամանակաշրջանում։ Ապա այն դարձել է Տրանսվաալի և Օրանժի Անկախ հանրապետության սահմանագիծը։ «Տրանսվաալ» նշանակում էր «Վաալից այն կողմ»։ Այդ անվանումը կապված է Կապի և Նատալի գաղութների հետ, որոնք այդ ժամանակաշրջանում համարվել են եվրոպական բնակչության հիմնական բնակավայրերը և տեղակայված էին Վաալից դեպի հարավ։

Անգլո-բուրական պատերազմի ժամանակ (1899-1902) գետի ափերին տեղի են ունեցել մի քանի ընդհարում կռվող կողմերի միջև^[7]։

Վաալի հոլանդական (հետագայում՝ աֆրիկաանս) անվանումը համարժեք է գոտենտոտական ցեղի Tky-Gariep անվանմանը^[8]։ Ինչպես Վաալը, այնպես էլ «Tky»-ը նշանակում է «թխաթույր» կամ «պղտոր», ջրի տեսքի պատճառով, քանի որ վարարման ժամանակաշրջանում տիղմ է լցվում։ Գետի վերին հոսանքը կոչվել է «Likwa» (հյուսային նդեբելերեն լեզվով), «Ikwa» զուլուերենով, «ilikwa» սվատերի լեզվով, «lekwa» սեսոտոներենով կամ «cuoa», այդ բոլոր անվանումները մատնանշում են գետի հավասար հոսանքը։

[1]
Արտասահմանյան երկրների աշխարհագրական անվանումների բառարան / խմբ․ Ա․ Մ․ Կոմիկով. — 3֊րդ հրատարակություն. — Մոսկվա: Նեդրա, 1986. — С. 66.
[2]
Инструкция по передаче на картах географических названий Южно-Африканской Республики (с языка африкаанс). - М., 1968. - С. 23.
[3]
«Вааль». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
[4]
Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
[5]
«State of freshwater systems and resources: # 2». Department of Environmental Affairs and Tourism (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
[6]
Times Comprehensive Atlas, 12th ed. Times Books, London, 2007
[7]
Կաղապար:ВТ-ВЭС
[8]
du Plessis, E.J. (1973). Suid-Afrikaanse berg- en riviername. Tafelberg-uitgewers,Cape Town. էջեր 326, 221. ISBN 0-624-00273X.

Годовой отчёт Արխիվացված 2012-03-14 Wayback Machine о состоянии окружающей среды в Южной Африке (անգլ.)
Parys.info
Parys on the Vaal
Vaal Meander
Vaal River Cruises
Vaal River Properties Արխիվացված 2017-07-08 Wayback Machine
Vaal de Grace Estate
University Campus on banks of Vaal river Արխիվացված 2013-03-25 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վաալ» հոդվածին։

[1] [1]
Արտասահմանյան երկրների աշխարհագրական անվանումների բառարան / խմբ․ Ա․ Մ․ Կոմիկով. — 3֊րդ հրատարակություն. — Մոսկվա: Նեդրա, 1986. — С. 66.

[2] [2]
Инструкция по передаче на картах географических названий Южно-Африканской Республики (с языка африкаанс). - М., 1968. - С. 23.

[Викитека_ЭСБЕ_Вааль-3] [3]
«Вааль». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[БСЭ-4] [4]
Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.

[grida-5] [5]
«State of freshwater systems and resources: # 2». Department of Environmental Affairs and Tourism (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.

[6] [6]
Times Comprehensive Atlas, 12th ed. Times Books, London, 2007

[Викитека_ВЭС-7] [7]
Կաղապար:ВТ-ВЭС

[OB-8] [8]
du Plessis, E.J. (1973). Suid-Afrikaanse berg- en riviername. Tafelberg-uitgewers,Cape Town. էջեր 326, 221. ISBN 0-624-00273X.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Վաալ

Wikiwand in your browser!

Wikiwand in your browser!

Ջրաբանություն

Նշանակություն

Պատմություն

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ