ռուս քաղաքական գործիչ From Wikipedia, the free encyclopedia
Վիտալի Լեոնտևիչ Մուտկո (ռուս.՝ Вита́лий Лео́нтьевич Мутко́[3][4], դեկտեմբերի 8, 1958, Կուրինսկայա (ստանիցա, Ապշերոնսկի շրջան)), ռուս պետական և քաղաքական գործիչ։ «Дом.рф» ԲԸ-ի գլխավոր տնօրենն է 2020 թվականի հունվարի 28-ից։
Վիտալի Մուտկո | |
Կուսակցություն՝ | ԽՄԿԿ |
---|---|
Կրթություն՝ | Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետ և Saint Petersburg State University of Water Communications? |
Գիտական աստիճան՝ | տնտեսագիտական գիտությունների թեկնածու |
Մասնագիտություն՝ | քաղաքական գործիչ, տնտեսագետ, նախարար և պետական գործիչ |
Ծննդյան օր | դեկտեմբերի 8, 1958 (65 տարեկան) |
Ծննդավայր | Կուրինսկայա (ստանիցա, Ապշերոնսկի շրջան) |
Քաղաքացիություն | Ռուսաստան և ԽՍՀՄ |
Ինքնագիր | |
Պարգևներ | |
Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության շինարարության և տարածաշրջանային զարգացման հարցերով տեղակալ (2018 թվականի մայիսի 18-2020 թվականի հունվարի 15)[5]։ Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության սպորտի, զբոսաշրջության և երիտասարդական քաղաքականության հարցերով նախագահի տեղակալ 2016 թվականի հոկտեմբերի 19-ից մինչև 2018 թվականի մայիսի 7-ը (պաշտոնակատար՝ 2018 թվականի մայիսի 8-ից 18-ը)։ Ռուսաստանի ֆուտբոլային միության նախագահ (2005-2009, 2015-2018)։ Ռուսաստանի Դաշնության սպորտի նախարար (2012 թվականի մայիսի 21-2016 թվականի հոկտեմբերի 19)[6]։ Սպորտի, զբոսաշրջության և երիտասարդական քաղաքականության նախարար Ռուսաստանի Դաշնությունում 2008 թվականի մայիսի 12-ից մինչև 2012 թվականի մայիսի 7-ը։ Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային Ժողովի Դաշնության խորհրդի անդամ, Սանկտ Պետերբուրգի պետական իշխանության գործադիր մարմնից, 2003 թվականի հոկտեմբերի 29-ից մինչև 2008 թվականի մայիսի 12-ը։
Մուտկոյի մասնակցությամբ Ռուսաստանը պատմության մեջ առաջին անգամ իրավունք ստացավ անցկացնել ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունը, 10 տարվա ընթացքում երկրում հայտնվեց 16 նոր մարզադաշտ։ Այդ ցուցանիշով Ռուսաստանը մտավ Եվրոպայի առաջատարների եռյակ[7], բացի այդ Ռուսաստանի ֆուտբոլի հավաքականը 20 տարվա ընթացքում առաջին անգամ դուրս եկավ Եվրոպայի առաջնության կիսաեզրափակիչ և 48 տարվա ընթացքում առաջին անգամ՝ աշխարհի առաջնության 1/4-ում։ Սակայն Մուտկոյի գործունեության նկատմամբ վերաբերմունքը միանշանակ չէ 2015-2018 թվականների դոպինգային սկանդալների հետ կապված, որոնց արդյունքում նա ցմահ որակազրկվել է ՄՕԿ-ի կողմից, ինչպես նաև հեռացել է սպորտի նախարարի և ՌՖՄ-ի նախագահի պաշտոններից։ 2019 թվականի ամռանը Մուտկոն հաղթեց Միջազգային օլիմպիական կոմիտեին[8]։ Սպորտային արբիտրաժային դատարանը (CAS) չեղյալ է հայտարարել ցմահ որակազրկման մասին որոշումը[9]։
Նախնական մասնագիտական կրթություն է ստացել Լենինգրադի մարզի Պետրոկրեպոստի գետային նավատորմի թիվ 226 գետային նավատորմում՝ «մոտորիստ» մասնագիտությամբ, ապա ավարտել է Լենինգրադի գետային ուսումնարանը[10]։ Հեռակա կարգով, լինելով Կիրովի շրջխորհրդի նախագահի պաշտոնում, առանց աշխատանքից կտրվելու ավարտել է Կիրովի շրջանի տարածքում գտնվող Լենինգրադի ջրային տրանսպորտի ինստիտուտը՝ ինժեներ-մեխանիկ նավային մեքենաների վրա մասնագիտությամբ (1987)։ Հեռակա կարգով, լինելով Զենիթ ֆուտբոլային ակումբի նախագահ, ավարտել է Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը (1999)։
2006 թվականի հունիսի 16-ին, լինելով Ռուսաստանի ֆուտբոլային միության նախագահ, Սանկտ Պետերբուրգի տնտեսագիտության և ֆինանսների պետական համալսարանում պաշտպանել է շուկայական և պետական կարգավորիչների հարաբերակցությունը ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի զարգացման գործում թեմայով ատենախոսություն։ Պաշտպանության արդյունքներով նրան շնորհվել է տնտեսագիտության թեկնածուի գիտական աստիճան։
Ռուսաստանի ֆուտբոլային միության գործադիր կոմիտեի փոխնախագահ, Սանկտ Պետերբուրգի ֆուտբոլի ֆեդերացիայի փոխնախագահ, Սանկտ Պետերբուրգի Ոսկե հավալուսն բարեգործական շարժման հասարակական հիմնադրամի հիմնադիր և նախագահ, Սանկտ Պետերբուրգի հատուկ օլիմպիական կոմիտեի նախագահ, որն անցկացնում է հաշմանդամ մարզիկների մրցումները և կոչված է լուծելու բնածին մտավոր թերություններով անձանց վերականգնման խնդիրները, 1994 թվականի Բարի Կամքի խաղերի նախապատրաստման և անցկացման ղեկավարներից մեկը։ Հասարակական հարաբերությունների ոլորտում հաջող աշխատանքի համար արժանացել է միջազգային մարզական ֆեդերացիաների և Ռուսաստանի Դաշնության կառավարության բարձր գնահատականներին։
2010 թվականի դեկտեմբերին Մուտկոն մամուլում հայտնվել էր որպես 2018 թվականի ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության կազմակերպիչ երկրի ընտրություններում ռուսական պատվիրակության անդամներից մեկը։ ՖԻՖԱ-ի գործկոմի որոշմամբ ԱԱ-2018 թվականի անցկացումը վստահվել է Ռուսաստանին։ Մամուլում և ինտերնետում լայնորեն քննարկվել է Մուտկոյի խոսքը Ցյուրիխում Ռուսական հայտի շնորհանդեսի ժամանակ, որն արտասանվել է անգլերեն, բայց սարսափելի ռուսական շեշտադրմամբ։ Ընդ որում, որոշ ԶԼՄ-ներ նույնիսկ Ռուսաստանի սպորտի նախարարի ելույթը անվանել են ռազմավարության մաս, որը մշակել է Ռուսաստանը, որպեսզի իրավունք ստանա ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության անցկացման համար (նկատի է առնվել. մենք վատ ճանապարհներ ունենք, քիչ հյուրանոցներ, թույլ ենթակառուցվածքներ, բայց մենք կփորձենք)[23][24][25]։
2015 թվականի հուլիսին Ռուսաստանի օլիմպիական կոմիտեի ղեկավար Ալեքսանդր Ժուկովը և Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Սերգեյ Իվանովը պաշտպանել են Վիտալի Մուտկոյի թեկնածությունը Ռուսաստանի ֆուտբոլային միության նախագահի ընտրություններում[26][27]։ 2016 թվականին վերընտրվել է Ռուսաստանի ֆուտբոլային միության նախագահ։
Սակայն 2017 թվականի դեկտեմբերի վերջին Ռուսաստանի կառավարության սպորտի, զբոսաշրջության և երիտասարդական քաղաքականության հարցերով փոխվարչապետ Մուտկոն սկզբում՝ դեկտեմբերի 25-ին, հայտարարել էր, որ կես տարով դադար է վերցնում Ռուսաստանի ֆուտբոլային միության (ՌՖՄ) նախագահի պաշտոնում, իսկ այնուհետև դեկտեմբերի 27-ին հեռացել է 2018 թվականի ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության կազմկոմիտեի նախագահի պաշտոնից։ Նրա խոսքով՝ ինքը պատրաստվում է այդ ժամանակ բողոքարկել ՄՕԿ-ի որոշումը՝ օլիմպիական խաղերին մասնակցելուց իրեն ցմահ հեռացնելու մասին[28]։ 2019 թվականի հուլիսի 3-ին, մարզական արբիտրաժային դատարանում (Լոզան, Շվեյցարիա) ավելի քան մեկուկես տարի տևած դատավարության արդյունքում ՄՕԿ-ի որոշումը չեղյալ է հայտարարվել[29][30]։
Վիտալի Մուտկոն բազմիցս քննադատության է ենթարկվել սպորտի նկատմամբ ոչ պրոֆեսիոնալիզմի և անպատասխանատու վերաբերմունքի համար։ Հաճախ նրան մեղադրում էին օլիմպիական խաղերում ոչ կոմպետենտ մրցավարության մի շարք դեպքերի պատճառով ռուս մարզիկների իրավունքները չպաշտպանելու մեջ։ Այսպես, ՌԻԱ Նովոստի- ին տված հարցազրույցում, ի պատասխան այն հարցին, թե արդյոք Ռուսաստանը բողոք կներկայացնի Վանկուվերի օլիմպիադայում Եվգենի Պլյուշչենկոյի մրցավարության կապակցությամբ, պատասխանել է. «Գիտեք, սա հավերժական թեմա է։ Այս մրցավարական համակարգն այդպիսին է, և պետք է նրանց հարմարվել, այլ ոչ թե քննադատել նրանց։ Կարելի է անընդհատ ասել, որ դրանք վատն են, իսկ դրանք հազար փաստարկներ կբերեն նրանց օգտին»[31]։ Մուտկոն նշել է Վանկուվերում Ռուսաստանի հավաքականի ելույթի ծախսերի վերաբերյալ հետաքննությունը[32], որն անցկացրել Է ՌԴ Հաշվիչ պալատը և մի շարք խախտումներ է բացահայտել. «Ինչ վերաբերում է միջոցների ծախսման անարդյունավետությանը ... երբ դու պարտվում ես, երբ դու ցույց ես տալիս այն արդյունքները, որոնք քեզ սպասում են, իհարկե, փորձ կա գլուխ հանելու։ Գլխավորն այստեղ այն է, որ պատճառների վերլուծությունը չհանգեցնի նրան, որ մենք անվերջ հասկանանք։ Եվ չէին գտնի գլխավոր պատճառը նրանում, որ անարդյունավետ են օգտագործվել միջոցները կադրային հարցում»[33]։ Վանկուվերում Ռուսաստանի օլիմպիական հավաքականի տապալումից հետո երկրի նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևը թափանցիկ ակնարկել է. «Պատասխանատուները պետք է համարձակ որոշում կայացնեն և դիմումներ գրեն, ինչին ի պատասխան նախարարը հայտարարել է. Սպորտի նախարարությունը ձևավորվել է մեկուկես տարի առաջ, իրապես աշխատում է միայն մեկ տարի։ Մեկ տարվա ընթացքում փլուզել սպորտը անհնար է»[34]։
Ֆաբիո Կապելոյի գլխավորությամբ ֆուտբոլի Ռուսաստանի հավաքականը ձախողվել է 2014 թվականի աշխարհի առաջնությունում, իսկ Ֆաբիո Կապելոն ստացել է 930 միլիոն ռուբլի փոխհատուցում։ 2017 թվականի վերջին Ռուսաստանի ֆուտբոլի հավաքականը ՖԻՖԱ-ի դասակարգման աղյուսակում զբաղեցրել է 65-րդ տեղը։ 2015 թվականին Շվեյցարիայի դատախազությունը քրեական գործ է հարուցել Ռուսաստանում 2018 թվականի ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության հայտ ներկայացնելու կապակցությամբ[35]։
Մուտկոյի անունը բազմիցս հիշատակվել է Համաշխարհային հակադոպինգային գործակալության (WADA) հանձնաժողովի զեկույցում, որը հրապարակվել է 2016 թվականին։
ՄՕԿ-ի գործկոմի 2016 թվականի հուլիսի 19-ի որոշմամբ ՄՕԿ-ը Ռուսաստանի սպորտի նախարարության մի շարք այլ աշխատակիցների հետ միասին զրկվել Է 2016 թվականի Ռիո դե Ժանեյրոյում կայանալիք Ամառային օլիմպիական խաղերի հավատարմագրումից[36][37]։
ՄՕԿ-ի որոշմամբ, 2017 թվականի դեկտեմբերի 5-ին Լոզանում կայացած նիստի արդյունքներով, ՄՕԿ-ի նախկին փոխնախարար Յուրի Նագորնիխի հետ ցմահ արգելք է սահմանվել Օլիմպիական խաղերին ցանկացած կարգավիճակով մասնակցելու համար[18][19]։
2017 թվականի դեկտեմբերի 26-ին Վ. Մուտկոն վերաքննիչ բողոք է ներկայացրել Սպորտային արբիտրաժային դատարան[38]։ Դրանում նա վիճարկում է 2017 թվականի դեկտեմբերի 5-ին Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի գործկոմին այցելություններից և Օլիմպիական խաղերին ցանկացած մասնակցությունից ցմահ հեռացնելու որոշումը[39]։
2019 թվականի հուլիսի 3-ին CAS Սպորտային արբիտրաժային դատարանը չեղարկել է Վ. Մուտկոյի ցմահ հեռացումը օլիմպիադաներից։ Դատարանը բավարարել է Մուտկոյի բողոքարկումը և որոշել է չեղարկել նրա դեմ սահմանված պատժամիջոցները[21]։
ՄՕԿ-ը հայտարարել Է, որ ի գիտություն է ընդունել CAS-ի որոշումը[38]։
2010 թվականի դեկտեմբերին ՖԻՖԱ-ի գործկոմի նիստում, որը նվիրված էր 2018 թվականի աշխարհի առաջնության կազմակերպիչ երկրի ընտրություններին, նա անգլերեն լեզվով ողջույնի խոսք ասաց ուժեղ շեշտադրմամբ։ Այս ելույթը պատմության մեջ է մտել «լեց մի սպիկ Ֆրոմ Մայ հարթ ին ինգլիշ անունով» և մեծ ժողովրդականություն է ձեռք բերել համացանցում։ Ելույթից հետո Վիտալի Մուտկոն պատմել է, որ ելույթն ուսուցանել է երկու շաբաթ, այն էլ փորձելով ընտանիքի առաջ։ Մուտկոյի խոսքով՝ կինն ու դուստրերը սարսափելի ծիծաղում էին[40]։
2011 թվականի հունվարին ՌԴ Հանրային պալատի նիստում հեռուստահաղորդավարուհի Թինա Կանդելակին, խոսելով կինոարտադրության զարգացման և ֆինանսավորման հարցերի մասին, իր դիրքորոշումը բացատրել է այսպես. Եթե դա հետաքրքիր է, շատերը կտեսնեն ձայնագրությունը և առանց փողի, և այն մարդը, որը նկարահանել է տեսանյութը և ստացել է կես միլիոն դիտում, - և նրան գումար կտան։ ՌԴ նախագահ Մեդվեդևն առաջարկել է փող տալ Մուտկոյին, քանի որ «սպիկ ֆրոմ մայ հարթ» հոլովակը՝ ՖԻՖԱ-ի գործկոմի նիստում անգլերեն լեզվով, համացանցում միլիոնավոր դիտումներ է հավաքել[41]։
2015 թվականի մայիսին, երբ ՖԻՖԱ-ն կասկածել էր զանգվածային կոռուպցիայի մեջ, Վիտալի Մուտկոն մեկնաբանել էր այդ արտահայտությունը՝ «նոու կրիմինալիտի»[40]։ Հետագայում նա հայտարարել էր, որ իրեն տխրեցնում է իր ղեկավարած նախարարության հասցեին կոնգրեսալեյշնզի բացակայությունը[40]։ Վիտալի Մուտկոյի անգլերենի հետ բարդ հարաբերությունները հասել են նաև երկրի ղեկավարությանը։ 2015 թվականի դեկտեմբերին վարչապետ Դմիտրի Մեդվեդևը ծննդյան օրվա կապակցությամբ շնորհավորել էր Մուտկոյին՝ կոտրած անգլերենով։ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը նրան անգլերենի ինքնուսույց է հանձնել[40]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.