Ֆուձիյամա

Ֆուձիյամա, Ֆուձի, Ֆուձիսան (富士山 (ճապ.՝ Ֆուջիյամա)), գործող^[1] հրաբուխ (ստրատոհրաբուխ) Հոնսյու կղզում, Ճապոնիայի ամենաբարձր լեռնագագաթը (3776 մ^[2])։

Ֆուձիյամա
Տեսակ	Գործող հրաբուխ, ամենաբարձր կետ, isolated peak?, ստրատոհրաբուխ, տեսարժան վայր, shintaisan? և լեռ
Երկիր	Ճապոնիա
Վարչատարածքային միավոր	Սիձուոկա (պրեֆեկտուրա) և Յամանասի (պրեֆեկտուրա)
Աշխարհագրական տեղադրություն	Հոնսյու և Fossa Magna?
Մասն է	Fujisan, sacred place and source of artistic inspiration?, Three Holy Mountains?, 100 հայտնի ճապոնական լեռներ, Top 100 Geological Sites in Japan?, New 100 Famous Japanese Mountains?, 100 Famous Yamanashi mountains? և 100 Landscapes of Heisei?
Բարձրությունը ծովի մակարդակից	3777,24 ± 0,99 մետր
Մակերես	19 311,9 հեկտար
Բարձրագույն գագաթ	Kengamine Peak?
Պահպանման տարածք	Fuji-Hakone-Izu National Park?
Նյութ	բազալտ
Անվանված է	Fuji district?
Սմիթսոնիան կոդ	283030
Ֆուձիյամա (Ճապոնիա)

Ֆուձիյաման գտնվում է Տոկիոյից 90 կմ արևմուտք-հարավ-արևմուտք։

Ֆուձիյամայի գագաթում կանոնավոր կոն է՝ 700 մ տրամագիծ և մինչև 100 մ խորություն ունեցող խառնարանով։ Լանջերին կան կողային խառնարաններ և խարամային կոներ։ 781 թվականից հետո տեղի է ունեցել 12 ժայթքում, վերջինը՝ 1707-1708 թվականներին։ Լանջերը ծածկված են մշտադալար անտառներով։ Գագաթը ձյունածածկ է (10 ամիս)։

Ֆուձիյաման համարվում է սուրբ լեռ։ Այն կրոնական ուխտագնացության և տուրիզմի վայր է։ Ֆուձիյամայի պատկերը ճապոնական արվեստի սիրված առարկան է (նկարներ, ճենապակի, ասեղնագործություն)։ Ներկայում լեռան գագաթին տեղակայված են սինտոիստական տաճար, փոստի բաժանմունք և օդերևութաբանական կայան։ Լեռան շրջակայքն ընդգրկված է Ֆուձի-Հակոնե-Իձու ազգային պարկի տարածքում^[3][4][5]։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ է։

Ստուգաբանություն

Ներկայում Ֆուձիյամա լեռան համար օգտագործվում են 富 (հարստություն, առատություն) և 士 (ազնիվ մարդ) կանձիները։ Սակայն հնարավոր է, որ այդ սիմվոլներն ատեձիներ են, այսինքն՝ դրանք ընտրվել են միայն արտասանության հիման վրա և որևէ իմաստ չեն պարունակում։

Ֆուձիյամա անվան առաջացումը պարզված չէ։ X դարով թվագրվող «Տակետորի Մոնոգատարի» պատմվածքում ասվում է, որ անվանումն առաջացել է անմահություն (不死, ֆուսի, ֆուձի}}) բառից, ինչպես նաև բազմություն (富, ֆու) և զինվոր (士, սի, ձի) բառերից^[6] (որոնք բարձրանում են լեռան լանջով)^[7]։ Ըստ ժողովրդական ստուգաբանության՝ Ֆուձի անունն առաջացել է 不二 (ոչ+երկու) բառից, որ նշանակում է «իրեն հավասարը չունեցող», «անզուգական»։ Ըստ այլ պնդման՝ անվան հիմքը 不尽 (ոչ+սպառել) բառն է, որ նշանակում է «անսպառ»։ Էդո շրջանի ճապոնացի գիտնական Հիրատա Ացուտանեն ենթադրում է, որ լեռան անունն առաջացել է «լեռ, որ կանգնած է ուղիղ, ինչպես բրնձի հասկիկը (穂, հո)» բառից։

Բրիտանացի միսիոներ Ջոն Բաթչելորը (1854-1944) կարծում է, որ Ֆուձիյամա լեռան անունը ծագում է այներեն բառից, որ նշանակում է «կրակի աստծո (Կամույ Ֆուտի) կրակ (ֆուտի)», սակայն ճապոնացի լեզվաբան Կյոսուկե Կինդաիտին հերքել է այդ վարկածը ձևաբանական զարգացման տեսակետից։ Նա նաև նշել է, որ հուտի նշանակում է «ծեր կին», ապե՝ «կրակ», իսկ Ապե հուտի կամույ՝ կրակի աստվածություն։ Տեղանունների տարածվածության վերաբերյալ ուսումնասիրությունների հիման վրա կարելի է ենթադրել, որ «ֆուձի» անունը ծագում է ավելի շուտ Յամատո լեզվից, քան այներենից։ Ճապոնացի տեղանվանագետ Կանձի Կագամին պնդում է, որ բառն ունի նույն արմատը, ինչ «գլիցինիա» (ֆուձի), «ծիածան» (նիձի, կա նաև ֆուձի տարբերակ) բառերը և ծագում է «գեղեցիկ երկար լանջ» արմատից^[8][9]։

Ծանոթագրություններ

1. «Mount Fuji». Britannica Online. Վերցված է 29 сентября 2014-ին.
2. GLOBAL VOLCANISM PROGRAM
3. ФУДЗИ // Япония от А до Я. Популярная иллюстрированная энциклопедия. (CD-ROM). — М.: Directmedia Publishing, «Япония сегодня», 2008. — ISBN 978-5-94865-190-3.
4. ФУДЗИ-ХАКОНЭ-ИДЗУ // Япония от А до Я. Популярная иллюстрированная энциклопедия. (CD-ROM). — М.: Directmedia Publishing, «Япония сегодня», 2008. — ISBN 978-5-94865-190-3.
5. Фудзияма // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
6. 士 բառը կարող է նշանակել զինվոր (兵士, հեյսի, հեյձի) կամ սամուրայ (武士, բուսի), սակայն նրա հիմնական իմաստն է՝ ազնիվ մարդ։
7. Japanese Text Initiative theTaketori monogatari
8. 富士山 — 知泉Wiki
9. 富士山アイヌ語語源説について

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆուձիյամա» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։