Ամբրոսիոս Գալֆայան

Ամբրոսիոս Գալֆայան (նաև Գուիտոն Լուսինեան) (օգոստոսի 24, 1826(1826-08-24)^[1], Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն^[1] - օգոստոսի 12, 1906(1906-08-12), Նյոյի սյուր Սեն), հայ պատմաբան, բառարանագիր։

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Գալֆայան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Ամբրոսիոս Գալֆայան ֆր.՝ Ambroise Calfa
Ծնվել է	օգոստոսի 24, 1826(1826-08-24)[1]
Ծննդավայր	Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն[1]
Մահացել է	օգոստոսի 12, 1906(1906-08-12) (79 տարեկան)
Մահվան վայր	Նյոյի սյուր Սեն
Քաղաքացիություն	Օսմանյան կայսրություն և  Ֆրանսիա
Ազգություն	հայ
Կրթություն	Սուրբ Ղազար կղզի
Մասնագիտություն	բանասեր, բառարանագիր, ուսուցիչ, պատմաբան, խմբագիր և գրող
Աշխատատու	Մասյաց աղավնի և Մուրադ-Ռափայելյան վարժարան
Անդամություն	Ասիական ընկերություն[2]
Ambroise Calfa Վիքիպահեստում

Խորեն Գալֆայանի եղբայրն է։

Կենսագրություն

Ամբրոսիոս Գալֆայեանի «Բառգիրք հայ-գաղղիարէն», հրատարկվել է 1861 թվականին, Փարիզում

Ծնվել է Կ. Պոլսում։ Փոքր հասակից ուղարկվել է Վենետիկի Ս. Ղազար վանքը, որտեղ ստացել է կրթությունը և ընդունել հոգևորական կոչում։ 1855 թվականին նշանակվել է Մխիթարյան միաբանության Փարիզի վարժարանի ուսուցիչ։ Հաջորդ տարի Սարգիս Թեոդորյանի և Գաբրիել Այվազովսկու հետ հեռացել է կաթոլիկական եկեղեցուց, և երեքով Փարիզում բացել են Հայկազյան վարժարանը, որի տեսուչը եղել է ինքը։

1840-ականների վերջերից լույս են տեսել նրա պատմագրական աշխատությունները, ինչպես՝ «Պատմութիւն հին ազգաց» (1849), «Պատմութիւն միջին դարու» (1850), «Պատմութիւն ժամանակից» (1851), «Պատմութիւն սուրբ գրոց», «Նոր ընթերցարան» (Փարիզ, 1861), «Պատմութիւն ընդհանուր ազգաց» (հինգ հատոր) և այլն։ 1855-1858 թվականներին Գաբրիել Այվազովսկու հետ խմբագրել է «Մասյաց աղավնի» պարբերականը։ Միառժամանակ աշխատել է Թեոդոսիայի ազգային վարժարանում, ապա նորից վերադարձել Ֆրանսիա, թողել հոգևորական կոչումը, ամուսնացել է մի հարուստ ազնվական ֆրանսուհու հետ, ազգանունը փոխել Լուսինյան։ Հետագայում ձեռնարկել է ֆրանս-հայերեն մի մեծ բառարանի պատրաստմանը, հրատարակել «Նոր բառգիրք Ֆրանսահայ» վերնագրով (Ա հատ., Փարիզ, 1900, Բ հատ., 1903), որը հայտնի է Լուսինյան բառարան անունով^[3]։