Էմին Տեր-Գրիգորյան

Էմին Տեր-Գրիգորյան (հունվարի 1, 1855(1855-01-01), Երևան, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն - սեպտեմբերի 18, 1939(1939-09-18), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ դրամատուրգ, մշակութային գործիչ, ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934 թվականից։

Էմին Տեր-Գրիգորյան
Ծնվել է	հունվարի 1, 1855(1855-01-01)
Ծննդավայր	Երևան, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	սեպտեմբերի 18, 1939(1939-09-18) (84 տարեկան)
Վախճանի վայր	Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	դերասան, թարգմանիչ, խմբագիր և նկարիչ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և  ԽՍՀՄ
Կրթություն	Լազարյան ճեմարան
Անդամակցություն	ԽՍՀՄ Գրողների միություն

Կենսագրություն

Ծնվել է Երևանում։ Ավարտել է Մոսկվայի Լազարյան ճեմարանը։ Եղել է Երևանի թատրոնի հիմնադիրներից, հանդես է եկել որպես ռեժիսոր, դերասան, նկարիչ։ 1869 թվականին գրել է առաջին պիեսը` «Խեչոյի թուզը»։ Հրատարակել է «Երևանի հայտարարություններ» թերթը^[1]։ Գրել է ֆարսեր, վոդևիլներ, դրամաներ, որոնք ժամանակին ներկայացվել են Անդրկովկասի հայկական թատրոններում՝ Երևանում, Թիֆլիսում և այլուր։ Պիեսներում նկարագրել է նահանգական քաղաքի կյանքն ու կենցաղը, ծաղրվել են ձևամոլությունը, տգիտությունը, կեղծ հայրենասիրությունը։ Առավել հայտնի են «Զրկանքի զոհ» (1886) և «Բարեգործության դիմակի տակ» (1895) դրամաները, որոնցում հեղինակը քննադատում է սոցիալական անհավասարությունը, բուրժուական կեղծ բարերարությունը և այլն։ 1906 թվականի սեպտեմբերի 24-ին Մերվ քաղաքում (Թուրքմենիա) տեղի հայ սիրողների ուժերով բեմադրվել է նրա «Վայրենի» վոդևիլը։ Երևանում ունեցել է սեփական տպարան, որտեղ տպագրվել են ոչ միայն իր, այլ բազմաթիվ այլ հայերեն գրքեր։ Տեր-Գրիգորյանի պիեսները հայ կենցաղային թատերագրության բնորոշ նմուշներ են^[2][3]։

1935 թվականին Ստեփան Աղաջանյանը ստեղծել է Էմին Տեր-Գրիգորյանի դիմանկարը (կտավ, յուղաներկ, 68,5x51 սմ), որը գտնվում է Հայաստանի ազգային պատկերասրահի ֆոնդապահոցում^[4]։

Մահացել է Երևանում^[5][6]։

Երկերի մատենագրություն

• Թռչնիկ (զանազան բանաստեղծություններ), Երևան, տպարան Զ. Հակոբյանի, 1876, 124 էջ։
• Կրիտիկան և նրա ունեցած մեզնից շատերի հասկացությունը, Երևան, Տպարան Զաքարիա Հակոբյանի, 1876, 38 էջ։
• Էլ չարես ինչ կամ երկու սիրահար (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1879, 49 էջ։
• Մոդա (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1880, 54 էջ։
• Կռվապատճառը ես էի (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1881, 80 էջ։
• Զրկանքի զոհ (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1886, 158 էջ։
• Չարք, Երևան, տպարան հեղինակի, 1891, 41 էջ։
• Սարսափելի իրողություն, Երևան, տպարան հեղինակի, 1891, 17 էջ։
• Խեչոյի թուզը (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1894, 30 էջ։
• Կռվապատճառը ես էի (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1894, 68 էջ։
• Մոդա (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1894, 88 էջ։
• Սեր կամ մահ (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1894, 28 էջ։
• Վայրենի (վոդևիլ), Երևան, տպարան հեղինակի, 1894, 32 էջ։
• Բարեգործության դիմակի տակ (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1895, 186 էջ։
• Էլ չարես ինչ կամ երկու սիրահար (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1895, 35 էջ։
• Դամոկլյան սուր (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1896, 62 էջ։
• Դամոկլյան սուր (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1900, 104 էջ։
• Վայրենի (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1905, 30 էջ։
• Սուր և հուր (դրամա), Երևան, տպարան հեղինակի, 1906, 196 էջ։
• Ինտերվյու, Երևան, տպարան հեղինակի, 1908, 37 էջ։
• Անհրաժեշտ ձեռնարկություն Երևան քաղաքի համար, Երևան, 1909, 34 էջ։
• Անհրաժեշտ ձեռնարկություն Երևան քաղաքի համար, Երևան, 1910, 34 էջ։

Թարգմանությունները (ռուսերենից)

• Հերկուլես (դրամա), Երևան, 1891, 44 էջ։
• Պ. Ջիակոմետտի, Ոճրագործի ընտանիքը (դրամա), Երևան, 1891, 137 էջ։