Մարմարե կամար

Մարմարե կամար՝ 19-րդ դարի սպիտակ Մարմարե Հաղթակամար, որը գտնվում է Լոնդոնում, Անգլիա։ Այս կառույցը ստեղծվել է ճարտարապետ Ջոն Նեշի կողմից 1827 թվականին, որպես Բուքինգհեմյան պալատի պաշտոնական մուտք։ Այն գտնվում էր այժմյան եռասյուն կառույցի մոտ, որն էլ պալատի կենտրոնական ելուստն էր՝ հանրաճանաչ պատշգամբով^[1]։ 1851 թվականին այն տեղափոխվեց և Փարք Լեյն փողոցի ընդլայնման պատճառով 1960-ականների սկզբներին տեղադրվեց իր այժմյան տարածքում՝ անտրամաբանորեն մեկուսացված, Օքսֆորդ (փողոց)ի, Փարք Լեյն փողոցի և Էջվեյր Րոուդի խաչմերուկում։

Պատմականորեն միայն Բրիտանական թագավորական ընտանիքի անդամներն ու արքայական զորքերն են թույլատրվում անցնել կամարի միջով, որն էլ տեղի է ունենում միայն ծիսական արարողությունների երթերի ժամանակ^[2]։

Remove ads

Դիզայն և շինարարություն

Նեշը իր երեք կամարները ստեղծել է Հռոմի Կոստանդիանոսի հաղթակամարի և Փարիզի Կարուզելյան հաղթակամարի ոճով^[3]^[4]։ Այս հաղթակամարը պատված է Կարարաից բերված մարմարով, ինչպես նաև Սերավեցայի մոտակայքի քարհանքներից բերված զարդարանքների հատվածներով։

Ջոն Ֆլեքսմանն ընտրվեց որպես հուշահամալիրի կառուցող, որի մահից հետո 1826 թվականին լիազորությունները բաժանվեցին Ռիչարդ Վեսթմակոտի, Էդվարդ Հոդջ Բեյլի և Ջ. Չ. Ֆ. Ռոսսիի միջև։ 1829 թվականին Գեորգ IV ձիավորի բրոնզե արձանը հանձնվել է պարոն Ֆրանցիս Չանթրեյի կողմից՝ կամարի գագաթին տեղադրելու նպատակով^[5]։

Կառուցումը սկսվել է 1827 թվականին, սակայն դադարեցվել է 1830 թվականին՝ Գեորգ IV-ի մահվանից հետո, երբ նորընծա արքա Վիլյամ IV-ի համար անընդունելի էին աճող ծախսերը։ Վերջինս էլ փորձում էր վերափոխել անավարտ պալատը պառլամենտի՝ փոխարինելու այդ ժամանակ դեռ նոր ավերված Վեստմինստերյան պալատին^[6]։

Աշխատանքները կրկին վերսկսվել են 1832 թվականին՝ Էդվարդ Բլորի ղեկավարության ներքո, ով զգալիորեն նվազեցրել է Նեշի ձեղնահարկի բեմահարթակը և բաց է թողել նրա քանդակը՝ ներառելով Գեորգ IV-ի արձանը։ Կամարի կառուցումն ավարտվել է 1833 թվականին^[1]։

Որոշ չօգտագործված արձաններ, այդ թվում նաև Վեսթմաքոտի Վատերլուի եզրազարդը և Նելսոնի վահանակը, օգտագործվել են Բուքինգհեմյան պալատում։ 1843 թվականին Գեորգ IV ձիավարի արձանը տեղադրվել է Թրաֆալգարյան հրապարակի պատվանդաններից մեկի վրա^[1]։

Լոնդոնի աղտոտված մթնոլորտի պատճառով սպիտակ մարմարը շուտով կորցրեց իր բաց գունավորումը։ 1847 թվականին Լոնդոնի «Sharpe's» ամսագիրը նկարագրում էր այն որպես «գունազրկված ծխից և խոնավությունից, որի տեսքը հիշեցնում է հսկայական շաքարի հավաքածու՝ հրուշակագործի պատուհանին դրված»^[7]։

Remove ads

Տեղափոխում

Երբ շինարարական աշխատանքները սկսվեցին 1847 թվականին, կամարն ապամոնտաժվեց և վերակառուցվեց Թոմաս Քուբիթի կողմից որպես Հայդ պարկի հյուսիս արևելյան մասի արարողական շքամուտք^[8]։ Վերակառուցումն ավարտվել է 1851 թվականի մարտին^[1]։ Ըստ հայտնի մի պատմության, կամարը տեղափոխվել է, քանի որ այն չափազանց նեղ էր թագուհու արքայական կառքի համար, բայց իրականում ոսկեզօծ կառքն անցել է նրա միջով Եղիսաբեթ II-ի թագադրման ժամանակ 1953 թվականին^[9]։

Վերակառուցված կամարի երեք սենյակներն օգտագործվում էին որպես ոստիկանական բաժանմունք մինչև 1851 թվականը^[10]։

2005 թվականին որոշվեց, որ կամարը պետք է տեղափոխվի Հայդ պարկի փողոց կամ ավելի հարմար տարածք, քան իր ներկայիս վայրը՝ մի մեծ տրանսպորտային կղզու վրա^[11]։

Remove ads

Փարք Լեյն փողոցի ընդլայնում

Փարք Լեյն փողոցը ընդլայնվել է որպես Փարք Լեյնի բարելավման նախագծի մի մաս և մարմարե կամարը տեղադրվել է տրանսպորտային կղզու վրա։ 1958 թվականին խորհրդարանը պահանջեց այդ նախագիծը և Փարք Լեյնի բարելավման օրինագծի ընդունման ընթացքում շրջանցիկ ճանապարհի փոխարեն ստորգետնյա անցուղու կառուցման հնարավորությունը մերժվեց։ Դրա պատճառն այն էր, որ այն չափազանց մեծ ծախսեր էր պահանջում և անհրաժեշտություն կար քանդել որոշ շենքեր Էջվեյր Րոուդում^[12]։ Որպես նախագծի մի մաս այգիների տարածքները ընդլայնվեցին Կամարի շուրջ՝ տրանսպորտային կղզում^[13]։ Այս աշխատանքները տեղի են ունեցել 1960 թվականից 1964 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում^[14]։