Մարտին Վան Բյուրեն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Մարտին Վան Բյուրեն (Վան՝ ազգանվան կեսը, անգլ.՝ Martin Van Buren, դեկտեմբերի 5, 1782[2][3][4][…], Kinderhook, Կոլումբիա շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ - հուլիսի 24, 1862[2][3][4][…], Kinderhook, Կոլումբիա շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ), ԱՄՆ-ի ութերորդ նախագահը՝ 1837-1841 թվականներից։
.svg){kind=link}
Remove ads
Կարիերայի սկիզբը
Ծնվել է 1782 թվականին Նյու Յորք նահանգի Քինդերուկ գյուղում՝ գյուղացու ընտանիքում։ Նրա հայրը պանդոկատեր էր և ստրուկների սեփականատեր (Նյու Յորք նահանգում ստրկությունն արգելվում էր միայն 1799 թվականին)[5]։ Վան Բորինը ԱՄՆ-ի միակ նախագահն էր, ում մայրենի լեզուն անգլերենը չէր (հոլանդերեն)։ Բացի այդ, Վան Բորինն առաջին նախագահն էր, որը ծնվել է անկախ Միացյալ Նահանգներում (և ոչ Անգլիայի գաղութներում)[6][7]։
1821 թվականին Վան Բուրենը դարձել է Նյու Յորք նահանգի սենատորը, որը ներկայացնում էր Դեմոկրատական հանրապետական կուսակցությունը[8][9]։ Այստեղ Բուրենը դեմ էր բարձր պաշտոնի պարտականությունների համակարգին՝ աջակցելով պետական սեփականություն հանդիսացող հողերը վաճառելու կամ վերադարձնելու համապատասխան նահանգներին։ 1828 թվականին խոսել է գեներալ Ջեքսոնի աջակցությունից, որի համար պաշտոնը ստանձնելուց անմիջապես հետո նրան նշանակել է ԱՄՆ պետքարտուղար, իսկ երկու տարի անց կաբինետում ծագած թյուրըմբռնումներին վերջ տալու համար նրան որպես դեսպան ուղարկել է Լոնդոն։ Սենատը, այնուամենայնիվ պահանջել է նրա վերադարձը և 1832 թվականին Դեմոկրատական կուսակցությունը Ջեքսոնի օրոք նրան առաջադրել է փոխնախագահի պաշտոնում։ Ընտրություններում Ջեքսոնի հաղթանակից հետո Վան Բուրենը դարձել է ԱՄՆ փոխնախագահ (1833–1837)[10][11][12]:
Remove ads
Նախագահություն
1836 թվականին Վան Բուրենը ընտրվեց Ջեքսոնի իրավահաջորդը. նրա մրցակիցներն էին Ուեբստերը, Քլեյը և Հարիսոնը։ Նա ստանձնեց պաշտոնավարումը 1837 թվականի մարտին։ Առաջին բանը, որ Վան Բուրենը կատարեց՝ դադարեցրեց ֆինանսական դժվարությունները, որոնք հասել էին Ջեքսոնի կառավարման վերջին տարիներին։ Այդ նպատակով նա առաջարկել է վերջապես առանձնացնել պետության ֆինանսները բանկերից և ստեղծել նահանգի գանձարան Վաշինգտոնում և նրա գերատեսչությունները մարզային քաղաքներում։ Այս նախագիծը, սակայն, խստորեն մերժվեց, և Վան Բուրենի ժողովրդականությունը նվազեց։
Remove ads
Ընտրական պարտությունը և նախագահությունը վերադարձնելու անհաջող փորձերը
1840 թվականի նախագահական ընտրություններում հաղթել է Վիգերի ներկայացուցիչ գեներալ Հարիսոնը[13]։ 1844 թվականին Վան Բուրենի թեկնածությունը նույնպես անհաջող էր. նախագահ է ընտրվել դեմոկրատ Ջեյմս Նոքս Պոլկը[14]։ Դրա պատճառը ստրկատիրական համակարգի հանդեպ մասամբ անվստահությունն էր, քանի որ արդեն 1841 թվականին Վան Բուրենը կտրականապես դեմ էր Տեխասի բռնակցմանը՝ առանց Մեքսիկայի համաձայնության[15]։ 1846 թվականին ձևավորված «Freesoilers» կուսակցությունը՝ ստրկության հակառակորդները 1848 թվականին Վան Բուրենին ընտրել են նախագահի թեկնածու։ Այնուամենայնիվ, Մեքսիկայի պատերազմից հետո գեներալ Թեյլորի բարձր համբավը գրավել է քաղաքական բոլոր ուղղությունների զանգվածներին և Վան Բուրինը ստացել է ձայների քիչ մասը[16]։ Այդ ժամանակից ի վեր, Վան Բուրենը թոշակի է անցել և մահացել 1862 թվականին։ Նրա միակ գլխավոր գրական գործը «Inquiry into the origin and course of political parties in the United States»-ն էր («Ուսումնասիրություն քաղաքական կուսակցությունների ծագման վերաբերյալ» Միացյալ Նահանգներում) (հրատարակվել է հետմահու՝ 1867 թվականին)[17]։
Վերջին տարիներ
1861 թվականի աշնանը նախկին նախագահը ծանր հիվանդացել է։ Նա մահացել է բրոնխիալ ասթմայի և սրտի հետ կապված խնդիրներից՝ իր հայրենի Կինդրհուկ քաղաքում, 1862 թվականի հուլիսի 24-ին։ Նա, նրա կինը՝ Աննան, ծնողներն ու որդին թաղված են այնտեղ[17]։
Ծանոթագրություններ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads