Մեծ Մասրիկ

Մեծ Մասրիկ, գյուղ Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզի Վարդենիս համայնքում^[1]։

Գյուղ
Մեծ Մասրիկ
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Գեղարքունիքի մարզԳեղարքունիքի մարզ
Համայնք	Վարդենիս (համայնք) | Վարդենիս համայնք[1]
Այլ անվանումներ	Մեծ Մազրա
Մակերես	36 կմ²
ԲԾՄ	1940 մետր
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	2699[2] մարդ (2019)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Մեծ Մասրիկ (Հայաստան) Մեծ Մասրիկ (Գեղարքունիքի մարզ)
Մեծ Մասրիկ Վիքիպահեստում

Աշխարհագրություն

Գյուղը տեղակայված է Վարդենիսից դեպի հյուսիսարևելք, Երևանից 170 կմ արևելք, մարզկենտրոն Գավառ քաղաքից 75 կմ հարավ-արևելք, Սևանա լճից 10 կմ և Սոթքից 7 կմ հեռավորության վրա։

Բնակչություն

Ըստ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքների՝ Մեծ Մասրիկի մշտական բնակչությունը կազմել է 3132, առկա բնակչությունը՝ 3066 մարդ^[3]։ Մինչև 1918 թ. գյուղը բնակեցված է եղել ադրբեջանցիներով, մինչև 1989 թ.` ունեցել խառը հայ-ադրբեջանական բնակչություն։ Մեծ Մասրիկի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում՝ ստորև.

Բնակչության 1831-2011 թվականների վիճակագրություն
Տարի Բնակչություն 1831 293 մարդ [4] 1873 956 մարդ [5] 1897 1652 մարդ [4] 1926 1232 մարդ [4] 1939 2110 մարդ [4] 1959 2600 մարդ [4] 1970 3446 մարդ [4] 1979 3515 մարդ [4] 1989 3048 մարդ [4] 2001 2806 մարդ [4] 2004 3420 մարդ [6] 2011 3132 մարդ [7]

Պատմություն

Մեծ Մասրիկը՝ հայկական իշխանանիստ-մելիքանիստ ավան էր։ XIV-դարի վերջում, այստեղ հիմնվեց առաջին հայ մելիքությունը (իշխանությունը)՝ Սոթքի Մելիք-Շահնազարյանների իշխանական տոհմը։ Գյուղում մինչ օրս պահպանվել է մելիքական հանգստարանը, մի շարք յուրօրինակ տոհմական խաչքարերով։ Գյուղի հիմնական բնակիչները հայերն են։ Գյուղից դեպի հարավ տեղակայված է Վարդենիսի շրջանի օդակայանը։ 1991 թվականին Հայաստանի անկախության հռչակումից հետո, օդակայանը դադարեց գործել։

ԱԲԱՍ ԲԵԿԻ ԽԱՉՔԱՐԸ ԵՎ ԼԵՌԸ

Աբաս Բեկի խաչքարը գտնվում է ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Մեծ Մասրիկ գյուղի կենտրոնում՝ Մելիք-Շահնազարյանների տոհմական տապանատանը։ Կանգնեցված է անմշակ պատվանդանին։ Խաչքարի քիվի կենտրոնում քանդակված է Հիսուս Քրիստոսը։ Քրիստոսի ոտքերի կողմերում քանդակված են 4 ավետարանիչները.

1. Մատթեոսը նույնացվում է մարդու հետ, որովհետև նրա Ավետարանը սկսվում է Քրիստոսի մարդեղության պատմությունով։

2. Մարկոսը ներկայացվում է առյուծի խորհրդանիշով, որովհետև իր Ավետարանի սկզբում առյուծի պես քաջաբար հայտարարում է, թե Հիսուս Աստծո Որդին է։

3. Ղուկասը նույնացվում է եզի հետ, որ զոհի խորհրդանիշն է, այն պատճառով, որ նրա Ավետարանը սկսվում է Զաքարիայի` տաճարում զոհի պատրաստության պաշտամունքի նկարագրությամբ։ Այս պատմությունն իր հերթին դիտվել է իբրև պատրաստություն Քրիստոսի զոհաբերության։

4. Հովհաննեսը ներկայացվում է արծվի խորհրդանիշով, որովհետև նա իր Ավետարանի սկզբում սավառնում է վեր` հայտարարելով Քրիստոսի աստվածությունը։

Խաչքարը ունի 5 տող վիմական արձանագրություն, որի համաձայն խաչքարը կանգնեցրել է Զոհրաբը, ի հիշատակ Աբաս Բեկի, ով Եսայի բեկի որդին էր ու Մելիք Շահնազարի թոռը։ Խաչքարը կանգնեցվել է 1641 թվականին։

Աբաս Բեկի անունով լեռը գտնվում է Վարդենիսի լեռնաշղթայում՝ Ալ լճերի և Մասրիկ գետի արևմտյան ակունքի (Սոնայի աղբյուրի) միջև։

Տես նաև

• Գեղարքունիքի մարզ

Արտաքին հղումներ

• Մեծ Մասրիկ բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։
• World Gazeteer: Armenia(չաշխատող հղում) – World-Gazetteer.com
• 2001 թվականի Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները, Հայաստանի վիճակագրական կոմիտե
• Brady Kiesling, Rediscovering Armenia, p. 48, available online at the website of the Internet Archive: