Որոտան

Որոտան (նաև՝ Ծղուկի գետ, Ծղկո գետ, Որոտն, Որոտնա գետ, Բարկուշատ), գետ Հայաստանի Սյունիքի մարզում, Արաքսի ձախ վտակը^[2][3]։ Սկիզբ է առնում Սյունիքի բարձրավանդակի հյուսիսարևմտյան լանջերից՝ 3045 մ բարձրության վրա գտնվող Ծալք լճակից ու հարակից աղբյուրներից, իր մեջ է ընդունում ևս մի քանի մանր լճակներից հոսող առվակների, ինչպես նաև Գորայք գյուղի աղբյուրների ջուրը, ապա դեպի հարավ-արևելք ուղղությամբ հոսում Սիսիանի, Գորիսի տարածաշրջանների տարածքով, ներառում Հագարի Աղվանո վտակը և Միջնավան կայարանից միախառնվում Արաքսին։ Երկարությունը 178 կմ է, Հայաստանի սահմաններում՝ 119 կմ, ավազանը 5650 կմ², Հայաստանի սահմաններում 2300 կմ²։

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Որոտան (այլ կիրառումներ)

Որոտան
Որոտանը Սիսիան քաղաքում
Բնութագիր
Երկարություն	178 կմ
Ավազանի մակերես	5650 կմ²
Ջրի ծախս	21,5 մ³/վ
Ջրահոսք
Ակունքի տեղակայում	Զանգեզուրի լեռներ և Ծալք
Գետաբերանի տեղակայում	Արաքս[1] և Հագարի
Կոորդինատներ	39°51′46″ հս․. լ. 45°51′10″ ավ. ե.HGЯOL
Տեղակայում
Հոսող հոսքեր	Աղանձ, Ձորտուն, Աղմեշտի, Արագլիլիջուր, Արգելաձոր, Բռնակոթ, Գիժգետ, Դալիգետ, Դժոխաձոր, Զորզոր, Զևու գետ, Խնձորեսկ, Խոտ, Հարսնաջուր, Ճաշունի, Մադան, Միլիցաթոռ, Շամբ, Շառաչող, Շաքի, Շենաթաղ, Շվարիգետ, Ջուխտակն, Սառնակունք, Վարարակ, Աղանձուգետ, Քաշունի, Գյուղրվանց, Բուղուր, Սիմեոն կաթողիկոսի խաչքար, Սիսիան, Ուղտիաչք, Տափաձոր և Աղսու
Երկիր	Հայաստան, Արցախի Հանրապետություն[Ն 1]
Երկրամաս	Սյունիքի մարզ, Քաշաթաղի շրջան[Ն 2]

Որոտան գետի վրա կառուցված է հիդրոկայանների կասկադ՝ երեք հիդրոկայաններով՝ 404,2 մեգավատտ հզորությամբ, տարեկան 1,1 միլիարդ կՎտ·ժամ էլեկտրաէներգիայի արտադրությամբ, և չորս ջրամբարներով (Սպանդարյանի, Անգեղակոթի, Տոլորսի, Շամբի)։ Սպանդարյանի ջրամբարից կառուցվել է 22 կմ երկարությամբ Արփա-Սևան թունելը, որը տարեկան 200 միլիոն մ³ ջուր է տեղափոխում Սևանա լիճ։

Գետի սնումը խառն է, ջրի կեսից քիչ պակաս՝ մոտ 40 տոկոս ստացվում է լճակներից ու աղբյուրներից, որոնք բխում են առավելապես ձախափնյա լանջից, ստորերկրյա ջրերով հարուստ Սյունիքի բարձրավանդակից։

Որոտանը համեմատաբար ջրառատ գետ է. նրա տարեկան հոսքը կազմում է մինչև 600-700 միլիոն խմ։

Որոտանի հոսանքը սրընթաց է, ունի հունի մեծ անկում, որը կազմում է 0,012, այսինքն՝ մեկ կիլոմետրին 12 մետր։

Որոտան գետը վերին հոսանքում կոչվում է Բազարչայ, ստորին հոսանքում՝ Բարգուշատ^[4]։

Որոտանի ավազանի մեջ մտնող գետեր

• Աղբաշգետ - երկարությունը՝ 10 կմ
• Այրիգետ - երկարությունը՝ 23 կմ
• Արագլիջուր - երկարությունը՝ 16 կմ
• Բռնակոթ - երկարությունը՝ 15 կմ
• Գիժգետ - երկարությունը՝ 10 կմ
• Զայ - երկարությունը՝ 14 կմ
• Զորզոր - երկարությունը՝ 12 կմ
• Լորագետ - երկարությունը՝ 23 կմ
• Կըշկոշտի - երկարությունը՝ 10 կմ
• Ձկնարածի - երկարությունը՝ 16 կմ
• Ղուռիգետ - երկարությունը՝ 17 կմ
• Մադան - երկարությունը՝ 13 կմ
• Միլիցաթոռ - երկարությունը՝ 12 կմ
• Մուխուրթորյան - երկարությունը՝ 18 կմ
• Նորավան - երկարությունը՝ 20 կմ
• Շաղատ - երկարությունը՝ 10 կմ
• Շամբ - երկարությունը՝ 12 կմ
• Շաքի - երկարությունը՝ 17 կմ
• Սալվարդ - երկարությունը՝ 12 կմ
• Սառնակունք - երկարությունը՝ 14 կմ
• Սիսիան - երկարությունը՝ 33 կմ
• Սուլթանլու - երկարությունը՝ 14 կմ
• Վաղատնի - երկարությունը՝ 12 կմ
• Ուղտիաչք - երկարությունը՝ 10 կմ

Նշումներ

1. 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին սկսված հայ-ադրբեջանական պատերազի ընթացքում՝ նոյեմբերի 9-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի կողմից ստորագրված եռակողմ համաձայնագրի Քարվաճառը անցել է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո։
2. 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին սկսված հայ-ադրբեջանական պատերազի ընթացքում՝ նոյեմբերի 9-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի կողմից ստորագրված եռակողմ համաձայնագրի Քարվաճառը անցել է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո։