Տվյալների բազաների կառավարման համակարգ

Տվյալների բազաների կառավարման համակարգ (ՏԲԿՀ), ընդհանուր ծրագրային և լեզվական միջոցների կամ հատուկ նշանակության ծրագրային միջոցների համադրություն՝ տվյալների բազայի ստեղծման և ապահովման համակարգ^[1]։

ՏԲԿՀ ընդհանուր գործառույթներ

• Արտաքին հիշողության տվյալների կառավարում (սկավառակների),
• Օպերատիվ հիշողության տվյալների կառավարում սկավառակի քեշի կիրառմամբ,
• Փոփոխությունների մուտքագրում, պահուստային պատճենում և վերականգնում՝ տվյալների բազաների ձախողումից հետո,
• Տվյալների բազայի լեզուների աջակցություն (Տվյալների սահմանման լեզու, տվյալների մանիպուլյացիայի լեզու)։

ՏԲԿՀ կառուցվածք

Ժամանակակից ՏԲԿՀ-ն պարունակում է հետևյալ բաղադրիչները՝

• միջուկ, որը պատասխանատու է արտաքին և օպերատիվ հիշողության տվյալների կառավարման և փոփոխությունների ենթարկված տվյալների մուտքագրման համար,
• տվյալների բազայի մշակման լեզու, որն ապահովում է տվյալների արտածման և փոփոխման խնդիրները, որպես կանոն, անկախ մեքենայական կոդի օպտիմալացում։
• ռեսուրսային աջակցության ենթահամակարգը, որը մեկնաբանում է տվյալների մանիպուլյացիաների ծրագրերը, որոնք ստեղծված են ՏԲԿՀ-ով,
• սպասարկման ծրագրեր (արտաքին ուտիլիտներ), տեղեկատվական համակարգի պահպանման համար ապահովում է մի շարք լրացուցիչ հնարավորություններ։

ՏԲԿՀ դասակարգումներ

Տվյալների մոդելներով

Օրինակներ՝

• Հիերարխիկ
• Ցանցային
• Հարաբերական
• Օբյեկտի վրա հիմնված
• Հայտարարագրված օբյեկտներ

Ըստ բաշխման աստիճանների

• Լոկալ ՏԲԿՀ (Լոկալ ՏԲԿՀ ամբողջ բաժինները՝ դասավորված մեկ համակարգչի մեջ)
• Տեղակայված ՏԲԿՀ (ՏԲԿՀ բաժինները կարող են տեղակայված լինել ոչ թե միայն մեկ, այլ նաև երկու և ավելի համակարգիչների մեջ)։

ՏԲ մուտքի ձևերով

• Ֆայլ-սերվերային

ՏԲԿՀ ֆայլ- սերվրներում տվյալների ֆայլերը տեղակայված են կենտրոնացված ֆայլ-սերվերնրում։ ՏԲԿՀ-ն տեղակայվում է բոլոր հաճախորդների համակարգիչներում (աշխատանքային տիրույթում)։ Նրանից տվյալներ ստանալու համար գոյություն ունի լոկալ ցանց։

Այս ճարտարապետության առավելությունն այն է, որ ֆայլային սերվերի պրոցեսորի վրա մեծ ծանրաբեռնվածություն չի առաջացնում։

Թերություններ։ լոկալ ցանցի խիստ ծանրաբեռնվածություն; կենտրոնական կառավարման դժվարություն կամ անհնարինություն, արագ հասանելիության խափանում կամ դժվարացում, անվտանգության ոչ լիարժեք ապահովում։

. Դրանք առավել հաճախ օգտագործվում են տեղական ծրագրերում, որոնք օգտագործում են տվյալների բազայի կառավարման գործառույթները։

. տվյալների բազայում տվյալների վերամշակման ցածր ինտենսիվության և պակաս արդյունավետության համակարգերով։

Տվյալ պահին ֆայլային սերվերի տեխնոլոգիան համարվում է հնացած, իսկ դրա օգտագործումը բարձր տեղեկատվական համակարգերում թերություն է^[2].

Օրինակներ։ Microsoft Access, Paradox, dBase, FoxPro, Visual FoxPro:

• Հաճախորդ- սերվերային

Հաճախորդ-սերվերային ՏԲԿՀ-ն տեղակայված է սերվերի վրա Տվյալների բազայի հետ միասին։ անմիջականորեն իրականացնում է հղումը տվյալների բազային, բացառիկ ռեժիմով։ Հաճախորդների տվյալների մշակման բոլոր հրամանները կենտրոնացված կերպով մշակվում են ՏԲԿՀ հաճախորդ-սերվերի կողմից։

ՏԲԿՀ Հաճախորդ-սերվերների աշխատանքային թերությունները կարող են առաջանալ չափից շատ հրամանների պատճառով։

Առավելություններ։ լոկալ ցանցի անհամեմատ քիչ ծանրաբեռնվածություն, կենտրոնացված համակարգի աշխատանքի հարմարավետություն, բարձր արդյունավետություն, անվտանգություն և արագ հասանելիություն։

Օրինակներ. Oracle Database, Firebird, Interbase, IBM DB2, Informix, MS SQL Server, Sybase Adaptive Server Enterprise, PostgreSQL, MySQL, Caché, ЛИНТЕР:

• Ներկառուցված

ՏԲԿՀ ուղղակի գրառումներով

Ներկառուցված ՏԲԿՀ-ն տվյալների բազա է, որը կարող է տրամադրվել որպես ծրագրային ապահովման բաղադրիչ, առանց հատուկ ինքնակառավարման տեղադրման կարգի։ Ներկառուցված ՏԲԿՀ- ն նախատեսված է իր տեղական տվյալների պահպանման համար եւ նախատեսված չէ ցանցում հավաքական օգտագործման համար։

ՏԲԿՀ առանձնացված գրառումներով

Ֆիզիկապես կառուցված ՏԲԿՀ-ն ավելի հաճախ իրականացվում է որպես կից գրադարան։ Դիմող կողմին տվյալների հասանելիությունը կարող է իրականացվել SQL-ի կամ հատուկ ծրագրավորման ինտերֆեյսի միջոցով։ Օրինակներ։ OpenEdge, SQLite, BerkeleyDB, Firebird Embedded, Microsoft SQL Server Compact, ЛИНТЕР:

Արտաքին հիշողության հետ աշխատելու կանոնակարգ

СУБД ուղղակի ձայնագրությամբ

Այս ռազմավարությունը կիրառվում է միայն արտաքին հիշողության բարձր արդյունավետությամբ. Նման ՏԲԿՀ-ներում փոփոխությունները կուտակվում են արտաքին հիշողությունների բուֆերներում, առաջ անցնելով հետեւյալ իրադարձություններից որեւէ մեկով.

ՏԲԿՀ-ն առանձնացված գրառումներով

• Վերահսկման կետ՝
• Սահմանափակ հիշողության ծավալ. ՏԲԿՀ-ն ստեղծում է վերահսկման կետ և սկսում է գրել սկզբից, նախորդ տեղեկատվությունը ջնջելով։
• Դադար. ՏԲԿՀ-ն սպասում է, մինչև բուֆերի ողջ ինֆորմացիան կտեղափոխվի արտաքին հիշողություն, որից հետո կատարում է նշումներայն մասին, որ տվյալների բազայում ամեն ինչ ճշգրտորեն կատարվեց։
• Արտաքին հիշողության բուֆերների համար օպերագտիվ հիշողության սահմանափակություն։

Այս ռազմավարությունը թույլ է տալիս խուսափել արտաքին հիշողության հաճախակի փոխանակումներից և զգալիորեն բարձրացնել ՏԲԿՀ-ների արդյունավետությունը։