Բաքոս և Արիադնե (նկար, Տիցիան)

«Բաքոս և Արիադնե» (իտալ.՝ Bacco e Arianna), վենետիկյան նկարիչ Տիցիանի նկարը, որն ստեղծվել է 1520-1523 թվականներին^[4]։ Կտավը ներառված է դիցաբանական թեմայով նկարների շարքում, որոնք ստեղծվել են Ֆերարայի դուքս Ալֆոնսո I դ՛Էստեի համար։ Գտնվում է Լոնդոնի ազգային պատկերասրահում։

Բաքոս և Արիադնե
տեսակ	գեղանկար
նկարիչ	Տիցիան[1]
տարի	1520[2]
բարձրություն	176,5 սանտիմետր
լայնություն	191 սանտիմետր
ստեղծման վայր	Վենետիկ[1]
ստեղծման երկիր	Վենետիկի հանրապետություն
ուղղություն	Վենետիկի գեղարվեստի դպրոց
ժանր	դիցաբանական գեղանկարչություն
նյութ	յուղաներկ[3] և կտավ[3]
գտնվում է	Լոնդոնի ազգային պատկերասրահ
հավաքածու	Լոնդոնի ազգային պատկերասրահ
պատվիրատու	Ալֆոնսո I դ՛Էստե, Ֆերարայի դուքս
ներշնչված է	Պուբլիուս Օվիդիուս Նասո և Հունական դիցաբանություն
հիմնական թեմա	Bacchus and Ariadne?
մակագրություն	TICIANVS F.
պատկերված են Արիադնե, Բախուս, գյուղական վայր, քայլք, երկար մազեր, մերկ մինչև գոտկատեղը, թոփլես, մերկություն, երաժիշտ, երաժշտություն, պար, սատիր, տղամարդ, կին, ծառ, քարափ, ափ, ծով, երկինք, ամպ, Maenad?, Նակսոս, A. jubatus, Մարտակառք, Հյուսիսային թագ և թզի տերև
https://www.wga.hu/html/t/tiziano/08a/1ferra2.html կայք
Ծանոթագրություններ
Bacchus and Ariadne by Titian Վիքիպահեստում

Պատմություն

Նկարը նախատեսված է եղել Ֆերարայի դուքս Ալֆոնսո I դ՛Էստեի դղյակի զարդարման համար, որը ձևավորված էր դասական դիցաբանական թեմատիկ պատկերներով։ Ռաֆայել Սանտիին պատվիրել են ստեղծել կտավ «Բաքոսի հրճվանքը» թեմայով։ Սակայն Ռաֆայելը մահացել է 1520 թվականին՝ կարողանալով կատարել միայն նախնական նկարը, և պատվերը փոխանցվել է Տիցիանին։ Նկարիչը սյուժեն վերցրել է հին հռոմեացի բանաստեղծներ Կատուլլուսի և Օվիդիուսի ստեղծագործություններից։ 1806 թվականին նկարը հայտնվել է Միացյալ Թագավորությունում և հիշատակվել է Ջոն Քիթսի «Ներբող սոխակին» (1819) բանաստեղծությունում։

Վերականգնում

Կտավը ստեղծումից հետո առաջին հարյուրամյակի ընթացքում երկու անգամ փաթաթվել է, ինչը հանգեցրել է նկարի համար աղետալի հետևանքների։ 1806 թվականին նկարը հասել է Մեծ Բրիտանիա, և սկսած 19-րդ դարի վերջից՝ մշտապես վերականգնվել է։ 1967-1968 թվականների ռեստավրացիաները, որոնք տեղի են ունեցել Լոնդոնի ազգային պատկերասրահում^[5], երբ հանվել է ժամանակից խունացած լաքը, հանգեցրել է նրան, որ ներկը ևս գունաթափվել է։ Արդյունքում անհրաժեշտ է եղել լրացուցիչ ներկապատում, ինչն զգալիորեն փոխել է երկնքի գույնի մակերեսը։ Լաքի հանելը քննադատվել է նաև այն բանի համար, որ փոխվել է Տիցիանի գունային նախնական մտահղացումը, սակայն պատկերասրահը հայտնել է, որ դա անհրաժեշտ է եղել լաքի ծածկույթի քայքայման պատճառով։

Սյուժե

Բաքոս աստվածը (հին հունական դիցաբանությունում՝ Դիոնիսոս) հայտնվում է նկարի աջ կողմում։ Առաջին հայացքից սիրահարվելով Արիադնեին՝ նա հայտնվում է երկու հեպարդներով երկանիվով (Կատուլլուսի բնօրինակ տեքստում՝ ընձառյուծներ)։ Արիադնեին Նաքսոս կղզում նոր-նոր էր լքել հույն հերոս Թեսևսը, նրա նավը դեռ երևում է հեռվում։ Կտավին պատկերված է աստծու անսպասելի հայտնվելուց Արիադնեի վախի պահը։ Ըստ առասպելի՝ Բաքոսը հետո տանում է նրան երկինք և դարձնում Հյուսիսային թագ համաստեղությունը, որը խորհրդանշորեն պատկերված է նկարում (երկնքում Արիադնեի գլխավերևում)։

Նկարի հորինվածքը անկյունագծով բաժանված է երկու եռանկյունու. մեկը՝ անշարժ կապույտ երկինքն է, որի համար Տիցիանն օգտագործել է թանկարժեք լապիս լազուրիտ, երկու սիրահարները և երկրորդը՝ ամբողջովին շարժական բնապատկերը՝ Բաքոսին ուղեկցող կերպարների կանաչ և շագանակագույն տոներով։ Հետաքրքիր է, որ մարտակառքն ուղեկցող մարմինների մեջ առանձնանում է մեկը, որն ակնհայտորեն ոգեշնչված է Լաոկոոնի և նրա որդիների արձանից, որը 1506 թվականին նկարի ստեղծումից որոշ ժամանակ առաջ էր հայտնաբերվել։

Նկարը ներառվել է Ջովաննի Բելլինիի («Աստվածների երկրպագությունը», 1514), Տիցիանի և Դոսսո Դոսսիի դիցաբանական թեմաներով դքսի պատվերով կտավների շարքում հավանաբար պալատական գիտնականներից մեկի հանձնարարականով։ Ալֆոնսո I դ՛Էստեն 1510 թվականին ցանկացել է պալատական հավաքածուում ներառել նաև Միքելանջելոյի և Ռաֆայելի նկարները։ Այդ նկարը Ռաֆայելն սկսել է մահից կարճ ժամանակ առաջ, և ավարտին է հասցրել Տիցիանը։ Ընդհանուր առմամբ դքսի պալատի համար 1518-1525 թվականներին Տիցիանը նկարել է երեք կտավ։

Զանգվածային արվեստում

• Նկարի մեծ հատված (առանց Արիադնեի) օգտագործվել է կանադական երաժշտական Crash Test Dummies խմբի 1993 թվականի «God Shuffled His Feet» ալբոմի ձևավորման համար։
• Նկարը հայտնվել է 2006 թվականի «V նշանակում է Վենդետա» ֆիլմում։

Ծանոթագրություններ

1. Կազմեք ցանկեր, ոչ թե պատերազմ — 2013.
2. http://www.nationalgallery.org.uk/paintings/titian-bacchus-and-ariadne
3. http://artuk.org/discover/artworks/bacchus-and-ariadne-114356
4. «Key facts». Bacchus and Ariadne. National Gallery. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
5. Lucas, A., Plesters, J. "Titian's 'Bacchus and Ariadne. National Gallery Technical Bulletin Vol. 2, pp. 25–47

Գրականություն

• Fehl P. The Worship of Bacchus and Venus in Bellini’s and Titian’s Bacchanals for Alfonso d’Este. in Studies in the History of Art, 6, 1974
• Murutes H., Personifications of Laughter and Drunken Sleep in Titians Andrians in The Burlington magazine, 115
• Lowinsky E. E., Music in Titian’s Bacchanal of the Andrians: Origin and History of the Canon per Tonos in Titian, His World and His Legacy, New York, 1982
• Bomford, David (1997). Conservation of Paintings. London: National Gallery Company.
• Jaffé, David; և այլք: (2003). Titian. London: National Gallery Company.
• Gould, C.H.M. (1969). The studio of Alfonso d’Este and Titian’s Bacchus and Ariadne: a re-examination of the chronology of the Bacchanals and of the evolution of one of them. London: National Gallery Company.

Արտաքին հղումներ

• National Gallery page
• High definition image on Google art
• Patrick Hunt, Titian's BACCHUS AND ARIADNE (1520–23) from Classical Art and Literature
• Titian, Bacchus and Ariadne, ColourLex.com
• Mapping Titian, Bacchus and Ariadne, Provenance of the painting on a map Արխիվացված 2020-03-20 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բաքոս և Արիադնե (նկար, Տիցիան)» հոդվածին։