Լեպտին (հունարեն՝λεπτός leptos - բարակ, թույլ), ճարպային հյուսվածքի բջիջների՝ ադիպոցիտների կողմից արտադրվող հորմոն։ Ընկճում է ախորժակն ու առաջացնում հագեցման զգացողություն։ Լեպտինի ազդեցությունը հակառակ է ուղղված գրելինին։ Լեպտինի նկատմամբ բջջային ընկալիչները տեղակայված են ենթատեսաթմբի (հիպոթալամուս) կամարաձև կորիզներում, այն նույն տեղերում, որտեղ և գրելինի ընկալիչներն են[1]։
Առաջին անգամ անջատվել է 1994 թ.-ին։ Լեպտինի սինթեզի համար պատասխանատու Ob(Lep) գենը (Ob՝ անգլ.՝ obese, Lep՝ leptin) տեղակայված է մարդու 7-րդ քրոմոսոմում։ Հորմոնը կազմված է 167 ամինաթթուներից։ Հիմնականում արտադրվում է սպիտակ ճարպային հյուսվածքի բջիջների կողմից, ինչպես նաև՝ գորշ ճարպային հյուսվածքի բջիջներում, ընկերքում, ձվարաններում, կմախքային մկաններում, ստամոքսում, էպիթելային բջիջներում, ոսկրածուծում[2][3]։
Լեպտինը արյան մեջ շրջանառվում է ազատ և կապված ձևերով[4]։ Արյան մեջ նրա քանակական տատանումները կտրուկ ձևով են կատարվում[5][6]։ Լեպտինի քանակն արյան մեջ շատ է կեսգիշերի և առավոտվա ժամերի միջև[7]։ Նրա քանակի օրական տատանումները կախված են սնման ռեժիմից[8]։
Մարդկանց մոտ նկարագրված են դեպքեր, երբ լեպտինի քանակը կախված չի եղել մարմնի ճարպի զանգվածի հետ։
Լեպտինի քանակը շատանում է ճարպակալման դեպքում (հակասական երևույթ)[24]։
Լեպտինը մասնակցում է օրգանիզմի էներգիական փոխանակության և մարմնի զանգվածի կարգավորմանը, հիմնական ֆունկցիան՝ ախորժակի ընկճումն է։ Այդ պատճառով շատ հաճախ անվանում են նաև հագեցմանհորմոն։
Այն ազդում է ենթատեսաթմբի վրա և արգելակում քաղցի զգացում առաջ բերող Y-նեյրոպեպտիդի, անանդամիդի (ներսածին կաննաբինոիդային համակարգ) արտադրությունը, ինչպես նաև խթանում է քաղցը ճնշող α-մելանոխթանիչ հորմոնի արտադրությունը։ Ի տարբերություն խոլեցիստոկինի, լեպտինն առավել երկար ժամանակով է ճնշում քաղցի զգացողությունը։ Լեպտինի բնածին անբավարարությունը մարմնի խիստ ճարպակալման պատճառ կարող է հանդիսանալ։
Սաղմի թոքերում արտադրվող լեպտինը խթանում է սուրֆակտանտի արտադրությունը[32]։
Ընկերքը նույնպես արտադրում է այս հորմոնից[33]։ Լեպտինի քանակն ավելանումէ հղիության և նվազում՝ ծննդաբերությունից հետո։ Լեպտինն արգելակում է արգանդի կծկումները[34]։
Իմունոռեակտիվ լեպտինը հայտնաբերվել է մայրական կաթում և դրանով սնվող նորածինների արյան մեջ[35]։
Brennan AM, Mantzoros CS (2006). «Drug Insight: the role of leptin in human physiology and pathophysiology--emerging clinical applications». Nat Clin Pract Endocrinol Metab. 2 (6): 318–27. doi:10.1038/ncpendmet0196. PMID16932309.
Margetic S, Gazzola C, Pegg GG, Hill RA (2002). «Leptin: a review of its peripheral actions and interactions». Int. J. Obes. Relat. Metab. Disord. 26 (11): 1407–1433. doi:10.1038/sj.ijo.0802142. PMID12439643.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Bado A, Levasseur S, Attoub S, Kermorgant S, Laigneau JP, Bortoluzzi MN, Moizo L, Lehy T, Guerre-Millo M, Le Marchand-Brustel Y, Lewin MJ (1998 թ․ օգոստոս). «The stomach is a source of leptin». Nature. 394 (6695): 790–793. doi:10.1038/29547. PMID9723619.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Lönnqvist F, Arner P, Nordfors L, Schalling M (1995). «Overexpression of the obese (ob) gene in adipose tissue of human obese subjects». Nat. Med. 1 (9): 950–3. doi:10.1038/nm0995-950. PMID7585223.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Kolaczynski JW, Ohannesian JP, Considine RV, Marco CC, Caro JF (1996 թ․ նոյեմբեր). «Response of leptin to short-term and prolonged overfeeding in humans». J. Clin. Endocrinol. Metab. 81 (11): 4162–5. doi:10.1210/jc.81.11.4162. PMID8923877.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
de Salles BF, Simão R, Fleck SJ, Dias I, Kraemer-Aguiar LG, Bouskela E (2010 թ․ հուլիս). «Effects of resistance training on cytokines». Int J Sports Med. 31 (7): 441–450. doi:10.1055/s-0030-1251994. PMID20432196.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Hickey MS, Considine RV, Israel RG, Mahar TL, McCammon MR, Tyndall GL, Houmard JA, Caro JF (1996 թ․ նոյեմբեր). «Leptin is related to body fat content in male distance runners». Am. J. Physiol. 271 (5 Pt 1): E938–40. PMID8944684.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Pratley R, Nicolson M, Bogardus C, Ravussin E (1997). «Plasma leptin responses to fasting in Pima Indians». Am. J. Physiol. 273 (3 Pt 1): E644–9. PMID9316457.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Wadden TA, Considine RV, Foster GD, Anderson DA, Sarwer DB, Caro JS (1998 թ․ հունվար). «Short- and long-term changes in serum leptin dieting obese women: effects of caloric restriction and weight loss». J. Clin. Endocrinol. Metab. 83 (1): 214–8. doi:10.1210/jc.83.1.214. PMID9435444.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Zhang W, Telemaque S, Augustyniak R, Anderson P, Thomas G, An J, Wang Z, Newgard C, Victor R. (2010). «Adenovirus-mediated leptin expression normalises hypertension associated with diet-induced obesity». J Neuroendocrinol. 22 (3): 175–180. doi:10.1111/j.1365-2826.2010.01953.x. PMID20059648.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Zhao J, Townsend KL, Schulz LC, Kunz TH, Li C, Widmaier EP (2004). «Leptin receptor expression increases in placenta, but not hypothalamus, during gestation in Mus musculus and Myotis lucifugus». Placenta. 25 (8–9): 712–722. doi:10.1016/j.placenta.2004.01.017. PMID15450389.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Casabiell X, Piñeiro V, Tomé MA, Peinó R, Diéguez C, Casanueva FF (1997). «Presence of leptin in colostrum and/or breast milk from lactating mothers: a potential role in the regulation of neonatal food intake». J. Clin. Endocrinol. Metab. 82 (12): 4270–3. doi:10.1210/jcem.82.12.4590. PMID9398752.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Sanchez-Garrido MA, Tena-Sempere M (2013). «Metabolic control of puberty: roles of leptin and kisspeptins». Horm Behav. 64 (2): 187–94. doi:10.1016/j.yhbeh.2013.01.014. PMID23998663.
Matkovic V, Ilich JZ, Skugor M, Badenhop NE, Goel P, Clairmont A, Klisovic D, Nahhas RW, Landoll JD (1997 թ․ հոկտեմբեր). «Leptin is inversely related to age at menarche in human females». J. Clin. Endocrinol. Metab. 82 (10): 3239–45. doi:10.1210/jc.82.10.3239. PMID9329346.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Ducy P, Amling M, Takeda S, Priemel M, Schilling AF, Beil FT, Shen J, Vinson C, Rueger JM, Karsenty G (2000 թ․ հունվար). «Leptin inhibits bone formation through a hypothalamic relay: a central control of bone mass». Cell. 100 (2): 197–207. doi:10.1016/S0092-8674(00)81558-5. PMID10660043.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
Fantuzzi G, Faggioni R (2000 թ․ հոկտեմբեր). «Leptin in the regulation of immunity, inflammation, and hematopoiesis». J. Leukoc. Biol. 68 (4): 437–46. PMID11037963.