Էֆեդրա, սարի չամիչ, լեռնաչամիչ, (լատին․՝ Ephedraceae), գնետայինների (Gnetopsida) դասի բույս, հանդիսանում է էֆեդրայիննների (Ephedrales) կարգի և էֆեդրազգիների/սարիչամիչազգիների/լեռնաչամիչազգիների (Ephedraceae) ընտանիքի միակ ցեղը։ Էֆեդրան երկտուն, հազվադեպ՝ միատուն, մշտադալար ծառ կամ թուփ է։ Հայտնի է մոտ 70 տեսակ։
| Էֆեդրազգիներ | |
 | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթաթագավորություն | Viridiplantae |
| Ինֆրաթագավորություն | Streptophyta |
| Վերնաբաժին | Բարձրակարգ բույսեր (Embryophytes) |
| Տիպ/Բաժին | Գնետայիններ (Gnetophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Ընտանիք | Էֆեդրազգիներ (Ephedraceae) |
| Ցեղ | Էֆեդրազգիներ (Ephedra) L., 1753 |
| Տարածվածություն | |
 Տաքսոնի տարածվածությունը | |
Ծաղիկները միասեռ են, առէջքայինները կամ սերմնաբողբոջները այդ դեպքում երկտուն են կամ հազվագյուտ դեպքում՝ միատուն։ Փոշանոթը երկբուն է կամ 3-4 բնանի։ Առէջները 3-8 հատ են[1]։
Հայաստանում
Հայաստանում հանդիպում են 2 տեսակներ՝
- սովորական (հանդիպում է միայն Սյունիքի մարզի ստորին լեռնային գոտում)
- բարձր (Արագածոտնի, Տավուշի, Գեղարքունիքի և այլ մարզերի ստորին ու միջին լեռնային գոտիներում)։
Աճում է չոր, քարքարոտ և ժայռոտ լանջերին։
Կենսաբանական նկարագիր
_2011_2.jpg)
Խիտ ճյուղավորվող թուփ է (բարձրությունը՝ 20-100 սմ)։ Ճյուղերը դեղնականաչավուն են, անփայլ, հատվածավոր, երիտասարդ ընձյուղները՝ կանաչ (իրականացնում են լուսասինթեզը)։ Տերևները մանր են, հակադիր, թեփուկանման։ Ծաղկում է ապրիլ–հունիսին։ Պտուղները թունավոր են անասունների համար։
Տարածում
Ռուսաստանի հարավային մասում և արևմտյան Սիբիրում հանդիպում է Ephedra distachya L.[2] տեսակը։ Տարածված է Կովկասում, Բալկաններում, Փոքր Ասիայում, Իրանում, Հիմալայներում։
Հարավային Կովկասի լեռներում հանդիպում է Ephedra major Host (հոմանիշ Ephedra procera Fisch. & C.A.Mey.)[3] տեսակը։
Նշանակություն
Դեղաբույս է. պարունակում է էֆեդրին (ալկալոիդ), C վիտամին, աղաղանյութեր։ Էֆեդրինը իր ներգործությամբ նման է բժշկության մեջ լայնորեն տարածված ադրենալինին։ Այն օգտագործում են որպես արյունահոսությունը դադարեցնող միջոց, նաև շնչարգելության, թոքաբորբի, գրիպի, տիֆի, էկզեմայի, հայմորիտի և էտմոհիդի ժամանակ։ Հակաթույն է հանդիսանում մորֆիով և սկոպոլամինով թունավորվելու դեպքում[4]։
Ցրտադիմացկուն է, պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ։
Ծանոթագրություններ
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
