Լոգոպեդիա
From Wikipedia, the free encyclopedia
Լոգոպեդիան գիտություն է խոսքի խանգարման, նրա կանխարգելման մեթոդների, ախտորոշման շտկման մասին։ Այն ուսումնասիրում է խոսքի խանգարման պատճառները, զարգացման մեխանիզմները, սիմպտոմները, կառուցվածքը, մշակում կոորեկցիոն ազդեցության համակարգը։ Լոգոպեդիան (հուն. logos – բառ, խոսք և peideia – դաստիարակություն, ուսուցում) հատուկ մանկավարժության բնագավառ է, որն ուսումնասիրում է խոսքային խանգարումների բնույթը, մեխանիզմներն ու դրսևորումները, մշակում դրանց կանխման, հաղթահարման գիտական հիմքերը։
Այս հոդվածը կարող է վիքիֆիկացման կարիք ունենալ Վիքիպեդիայի որակի չափանիշներին համապատասխանելու համար։ Դուք կարող եք օգնել հոդվածի բարելավմանը՝ ավելացնելով համապատասխան ներքին հղումներ և շտկելով բաժինների դասավորությունը, ինչպես նաև վիքիչափանիշներին համապատասխան այլ գործողություններ կատարելով։ |
Ուշադրություն։ Այս հոդվածը պարունակում է աղբյուրների կամ արտաքին հղումների ցանկ, բայց իր աղբյուրները մնում են անհասկանալի, քանի որ բացակայում են ծանոթագրությունները։ Խնդրում ենք բարելավել այս հոդվածը նրան ավելացնելով ավելի ճշգրիտ վկայություններ։ |
Որպես գիտության ինքնուրույն բնագավառ՝ լոգոպեդիան ձևավորվել է XIX դարի 2-րդ կեսին։ Մինչև XX դարի 30-ական թվականները խոսքային խանգարումները դիտվում էին որպես խոսքաշարժողական մկանների արատի հետևանք, խոսքի թերությունները դիտվում էին արտաբերման շարժողական դժվարությունները ախտանիշային եղանակով հաղթահարելու տեսակետից։ Այս հարցերը շնչառական համակարգի շտկման հիմնահարցի հետ միասին կազմում էին լոգոպեդիայի հիմնական բովանդակությունը, գործնական շտկողական միջոցառումներն ունեին առավելապես բժշկական ուղղվածություն։ Խոսքային գործունեության բնույթի մասին գիտական պատկերացումների ընդլայնումն ու խորացումը արմատապես փոխեցին լոգոպեդիայի ուղղությունը։ Ժամանակակից լոգոպեդիան, հենվելով արատաբանության ընդհանուր սկզբունքների վրա, փոխներգործելով այլ գիտությունների հետ (հոգեբանություն, ֆիզիոլոգիա, լեզվաբանություն), խոսքը դիտում է որպես համակարգային հոգեկան զարգացման վրա ազդող բազմագործառութային գոյացություն։
Խոսքի թերություններն իրենց բնույթով ու դրսևորման աստիճանով, զարգացման և հոգեվիճակի վրա ունեցած ազդեցությամբ բազմազան են։ Դրանց մի մասը (օրինակ՝ թոթովախոսություն) վերաբերում է արտաբերական կողմին, մյուս մասը դրսևորվում է միայն արտասանական շեղումների և ընթերցանության ու գրավոր խոսքի խանգարումների (դիսլեքսիա, դիզգրաֆիա) ձևով, մեկ այլ խմբի թերություններ ներառում են խոսքի բառաքերականական կողմը (ալալիա, աֆազիա)։ Լեզվական միջոցների խանգարումների հետ մեկտեղ գոյություն ունեն խոսքային վարքի ձևավորման շեղումներ, որոնք առաջացնում են կակազություն։ Խոսքի խանգարումները հաղթահարվում են մանկավարժական մեթոդներով. հատուկ ուսուցումը և շտկող-դաստիարակչական միջոցառումները անհրաժեշտության դեպքում համաձայնեցվում են բժշկի հանձնարարականին։ Խոսքային շեղումների հետազոտությունը նպաստում է ընդհանուր հոգեբանական և մանկավարժական պատկերացումների ընդլայնմանը։ Խոսքային շեղումներով երեխաներին լոգոպեդական օգնություն է ցուցաբերվում հատուկ (շտկողական) կրթական հաստատություններում, հանրակրթական դպրոցներում, մանկական պոլիկլինիկաներում և հիվանդանոցներում։