Կարմիր կիրակի
From Wikipedia, the free encyclopedia
Հայ մտավորականների տեղահանություն, երբեմն անվանում են Կարմիր կիրակի, Հայոց Ցեղասպանության ժամանակ կազմակերպված գործողություն, որի ընթացքում Օսմանյան կայսրության մայրաքաղաքի հայ համայնքի առաջնորդները, իսկ հետագայում նաև կայսրության այլ համայնքների հայտնի ներկայացուցիչները ձերբակալվեցին և տեղափոխվեցին երկու համակենտրոնացման վայրեր Անկարայի մոտ, ղեկավարվելով Ներքին գործերի մինիստր Թալեաթ փաշայի արձակած հրամանով 1915 թվականի ապրիլի 24-ին։
Այդ գիշերը հայ մտավորականների առաջին հոսքը, թվով 235 մարդ, ձերբակալվեց Կոստանդնուպոլիսում։ Ձերբակալվածների ընդհանուր քանակը այս գործողության արդյունքում կազմեց 2345[1] մարդ։ Տեղահանության մասին օրենքի ընդունումից հետո, 1915 թվականի մայիսի 29-ին, ձերբակալվածները տեղաբաշխվեցին ամբողջ կայսրության տարածքում և նրանց մեծամասնությունը սպանվեցին։ Շատ քչերը, այդ թվում Վրթանես Փափազյանը և Կոմիտասը փրկվեցին առանձնահատուկ միջամտության արդյունքում։
Մեծ Եղեռնի զոհերի հիշատակի օրը նշվում է ամբողջ աշխարհում ամեն տարվա ապրիլի 24-ին ի հիշատակ Օսմանյան կայսրությունում Հայոց Ցեղասպանության բոլոր զոհերի։ 1915 թվականի ապրիլի 24-ը լայնորեն ընդունվում է որպես Հայոց Ցեղասպանության սկիզբ։ Մեծ Եղեռնի զոհերի հիշատակի օրը առաջին անգամ նշվել է 1919 թվականին, դեպքերի չորրորդ տարելիցին, Կոստանդնուպոլիսում։ Այս ժամանակից սկսած հայերը ամբողջ աշխարհում նշում են այդ օրը։