Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոսություն From Wikipedia, the free encyclopedia
Ջեզիրեի թեմ[1] կամ Ջեզիրեի առաջնորդական փոխանորդություն, Հայաստանյայց առաքելական սուրբ եկեղեցու՝ Մերձավոր Արևելքի տարածքում գտնվող, Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոսությանը պատկանող թեմերից մեկը, որը ներկայացնում է Սիրիայի քրդաբնակ հյուսիսարևելյան՝ ալ-Հասաքայի մարզի առաքելական հայության հոգևոր կյանքը։ Կենտրոնը ալ-Կամիշլի քաղաքի Սուրբ Հակոբ տաճարն է։
Ջեզիրեի առաջնորդական փոխանորդությունը հիմնվել է 1943 թվականին։ Առաջին առաջնորդական փոխանորդն է եղել Խորեն վարդապետ Բարոյանը (հետագայում՝ Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս)։ Փոխանորդությունն ի սկզբանե ենթարկվում էր Հալեպի թեմին, սակայն 21-րդ դարի սկզբին դառնում է առանձին թեմ։
Ի սկզբանե առաջնորդության ստեղծումը պայմանավորված էր Սիրիայի հյուսիսարևելյան հատվածներում (ալ-Ջազիրա) ստվարացող հայ բնակչությամբ, որոնք Թուրքիայի սահմանն էին անցել Սասունից, Տարոնից, Մոկքից ու այլ նախկին հայաբնակ գավառներից։ 1943 թվականին հայերի թիվն ալ-Ջազիրայում (Ալ-Հասաքայի մարզ) հասնում էր 9788-ի, և ասորիների (31764) և այլ քրիստոնյաների (944) հետ միասին նրանք կազմում էին բնակչության շուրջ մեկ երրորդը[2]։ Ընդ որում, նախորդող տասը տարիներին մարզի ընդհանուր բնակչությունը եռապատկվել էր՝ հիմնականում եկվոր քուրդ բնակչության հաշվին։ Հայերը ալ-Կամիշլիում հիմնել էին սուրբ Հակոբ եկեղեցին, որտեղ գործում էր նաև հայ կաթողիկե սուրբ Հովսեփ եկեղեցին։ Վերջինս հանդիսանում է Կամիշլիի թեմի առաջնորդանիստը։ Սուրբ Հակոբ եկեղեցուց զատ հիմնվել էր նաև «Եփրատ» վարժարանը։ Ի տարբերություն կաթողիկե հայերի՝ առաքելական հայերը հայախոս են[3]։
Հայկական փոքրաքանակ համայնքներ կան նաև ալ-Հասաքայում և որոշ գյուղերում։ Հայկական մյուս խոշոր՝ սուրբ Աստվածածին եկեղեցին կառուցվել է Ռաս ալ-Այն քաղաքում։
2002-2004 թվականներին առաջնորդական փոխանորդն էր Բաբկեն ծայրագույն վարադապետ Չարյանը, որը մինչ այդ պաշտոնավարել էր Արաբական Միացյալ Էմիրություններում, ԱՄՆ-ում, ապա՝ Իրանում։ Ջեզիրեյի հայոց թեմի ներկայիս առաջնորդն է Փառեն ծայրագույն վարդապետ Վարդանյանը[4]։
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.