From Wikipedia, the free encyclopedia
French (français [fʁɑ̃sɛ] ma ọ bụ langue française [lɑ̃ɡ fʁɑ̃sɛːz]) bụ asụsụ Romance nke ezinụlọ Indo-European. O sitere na Latin Vulgar nke Alaeze Ukwu Rom, dị ka asụsụ Romance niile si abịa. French sitere na Gallo-Romance, Latin a na-asụ na Gaul, yana karịa na Northern Gaul. Ndị ikwu ya kacha nso bụ asụsụ ndị ọzọ d'oïl—asụsụ ndị a na-asụ n'akụkọ ihe mere eme n'ebe ugwu France na n'ebe ndịda Belgium, bụ́ ndị French (Francien) nọchiri nke ukwuu. Asụsụ Celtic nke Northern Roman Gaul dị ka Gallia Belgica na asụsụ French (Germanic) nke ndị mwakpo ndị Frank na-achị Rom metụtakwara French. Taa, n'ihi mgbasawanye nke France gara aga na mba ofesi, enwere ọtụtụ asụsụ Creole dabere na French, ọkachasị Haitian Creole. Enwere ike ịkpọ onye ma ọ bụ mba na-asụ French ka Francophone na bekee na French.
French bụ asụsụ gọọmentị na mba 29 gafee ọtụtụ kọntinent, ọtụtụ n'ime ha bụ ndị otu International de la Francophonie (OIF), obodo nke mba 84 na-ekerịta ojiji ma ọ bụ nkuzi French. French bụkwa otu n'ime asụsụ isii ejiri mee ihe na United Nations. A na-asụ ya dị ka asụsụ mbụ (n'usoro nke ọnụ ọgụgụ ndị na-asụ asụsụ) na France; Canada (karịsịa na mpaghara Quebec, Ontario, na New Brunswick, yana mpaghara ndị ọzọ Francophone); Belgium (Wallonia na Brussels-Capital Region); ọdịda anyanwụ Switzerland (kpọmkwem canton na-eme mpaghara Romandy); akụkụ nke Luxembourg; akụkụ nke United States (steeti nke Louisiana, Maine, New Hampshire na Vermont); Monaco; mpaghara Aosta Valley nke Italy; na obodo dị iche iche n'ebe ndị ọzọ.
Na 2015, ihe dịka 40% nke ọnụ ọgụgụ ndị francophone (gụnyere L2 na ndị na-ekwu okwu ihu ọha) bi na Europe, 36% na Sub-Saharan Africa na Indian Ocean, 15% na North Africa na Middle East, 8% na America, na 1% na Asia na Oceania. French bụ asụsụ obodo nke abụọ na-asụkarị na European Union. N'ime ndị Europe na-asụ asụsụ ndị ọzọ na ala ala, ihe dịka otu ụzọ n'ụzọ ise nwere ike ịsụ French dịka asụsụ nke abụọ. French bụ asụsụ mba ofesi nke abụọ kacha akụzi na EU. Ụlọ ọrụ niile nke EU na-eji French dị ka asụsụ ọrụ yana Bekee na German; n'ụfọdụ ụlọ ọrụ, French bụ naanị asụsụ na-arụ ọrụ (dịka n'Ụlọikpe Ikpe nke European Union). French bụkwa asụsụ nke iri na asatọ a kacha asụ n'ụwa, asụsụ nke ise a kacha asụ site na ọnụ ọgụgụ ndị na-asụ ya na asụsụ nke abụọ ma ọ bụ nke atọ kacha amụ n'ụwa niile (nke nwere ihe dị ka nde 120 ndị mmụta dị ka nke 2017). N'ihi ọchịchị ndị France na ndị Belgium malite na narị afọ nke 16 gaa n'ihu, e webatara French na mpaghara ọhụrụ na America, Africa na Asia. Ọtụtụ ndị na-asụ asụsụ nke abụọ bi na Francophone Africa, ọkachasị Gabon, Algeria, Morocco, Tunisia, Mauritius, Senegal na Ivory Coast.
A na-eche na French nwere ihe dị ka nde 76 ndị na-asụ obodo; ihe dị ka nde 235 kwa ụbọchị, ndị na-ekwu okwu nke ọma; na ndị ọzọ 77–110 nde ndị ọkà okwu sekọndịrị ndị na-asụ ya dị ka asụsụ nke abụọ n'ogo dị iche iche nke nka, ọkachasị n'Africa. Dị ka OIF si kwuo, ihe dị ka nde mmadụ 321 n'ụwa nile "nwere ike ịsụ asụsụ ahụ", na-akọwapụtaghị usoro maka atụmatụ a ma ọ bụ onye ọ gụnyere. Dabere na ntule igwe mmadụ nke Université Laval na Réseau Démographie de l'Agence universitaire de la Francophonie na-eduzi, ọnụ ọgụgụ ndị na-asụ French ga-eru ihe dị ka nde 500 na 2025 na nde 650 site na 2050. OIF na-eme atụmatụ 700 nde site na 2050, 80 % n'ime ha ga-anọ n'Africa.
French nwere ogologo akụkọ ihe mere eme dị ka asụsụ mba ụwa nke akwụkwọ na ụkpụrụ sayensị ma bụrụ asụsụ mbụ ma ọ bụ nke abụọ nke ọtụtụ òtù mba ụwa gụnyere United Nations, European Union, North Atlantic Treaty Organization, World Trade Organization, International Olympic Committee, na International Committee of the Red Cross. N'afọ 2011, Bloomberg Businessweek họọrọ French dị ka asụsụ nke atọ kachasị baa uru maka azụmahịa, na-esote Bekee na Standard Mandarin Chinese.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.