Baybay Nalabbasit
sumrekan ti danum ti baybay ti Taaw Indiano From Wikipedia, the free encyclopedia
Ti Baybay Nalabbasit (ammo pay a kas ti Baybay Eritrea) ket ti sumrekan ti danum ti baybay iti Taaw Indiano a mabirukan idiay Aprika ken Asia. Ti pakaikapetan iti taaw ket mabirukan iti abagatan babaen ti lingsat Bab el Mandeb ken ti Golpo ti Aden. Iti amianan, mabirukan ti Peninsula Sinai, ti Golpo ti Aqaba, ken ti Golpo ti Suez (pakaiturongan ti Kanal Suez). Ti Baybay Nalabbasit ket Global 200 nga ekorehion. Ti baybay ket mabirukan iti Rengngat ti Baybay Nalabbasit a paset met daytoy ti Ginget ti Nalatak a Rengngat.
| Baybay Nalabbasit | |
|---|---|
 | |
| Nagsasabtan | 22°N 38°E |
| Kadakkelan a kaatiddog | 2,250 km (1,400 mi) |
| Kadakkelan a kaakaba | 355 km (221 mi) |
| Kalawa ti rabaw | 438,000 km2 (169,000 sq mi) |
| Agpakatengnga a kaadalem | 490 m (1,610 ft) |
| Kaadaleman | 2,211 m (7,254 ft) |
| Tomo ti danum | 233,000 km3 (56,000 cu mi) |
Ti Baybay Nalabbasit ket addaan iti kalawa iti rabaw iti agarup a 438,000 km2 (169,100 mi2).[1][2] Daytoy ket agarup a 2250 km (1398 mi) iti kaatiddog ken iti kaakabaan a puntona ket 355 km (220.6 mi) iti kalawa. Daytoy ket agadalem iti 2211 m (7254 ft) iti sentral nga agpakatengnga a trinsera, ken addaan iti agpakatengnga a kaadalem iti 490 m (1,608 ft). Nupay kasta, adda met dagiti adu nga ababaw a samangt nga mmo kadagiti adu a biag ti baybay ken dagiti korales. Ti baybay ket habitat dagiti sumurok a 1,000 a sebbangan dagiti inbertebrato, ken dagiti 200 a nalukneng ken natangken a korales. Daytoy ti akin-amianan unay at tropikal a baybay iti lubong.
Ipalawag ti Gunglo ti Internasional a Hidrograpikodagiti patingga ti Baybay Nalabbasit a kas dagiti sumaganad:[3]
- Iti amianan. Dagiti akin-abagatan a patingga ti Golpo ti Suez [Ti linia nga agtaray manipud iti Ràs Muhammed (27°43'N) aginggana iti abagatan a punto ti Isla Shadwan (34°02'E) ken kalpasanna ket agpalaud a paralelo (27°27'N) iti aplaya ti Aprika] ken ti Aqaba [Ti linia nga agtaray manipud iti Ràs al Fasma ken agpaabagatan a laud iti Isla Requin (27°57′N 34°36′E) babaen ti Isla Tiran aginggana iti abagatan a laud a punto ti ken kalpasanna ket agpalaud a paralelo (27°54'N) iti aplaya ti Peninsula Sinai].
- Iti abagatan. Ti linia a mangisilpo ti Husn Murad (12°40′N 43°30′E) ken Ras Siyyan (12°29′N 43°20′E).
Ti Baybay Nalabbasit ket dagus a patarus ti Griego ti Erythra Thalassa (Ερυθρὰ Θάλασσα) ken Latin ti Mare Rubrum (alternatibo a Sinus Arabicus, literal a "Golpo Arabiano"), Arabiko Al-Baḥr Al-Aḥmar (البحر الأحمر) wenno Baḥr Al-Qulzum (بحر القلزم), Somali Badda Cas ken Tigrinya Qeyyiḥ bāḥrī (ቀይሕ ባሕሪ). Ti nagan ti baybay ket mabalin a mangibaga ti natiempuan a panagsabong ti namarisan ti nalabbasit a Trichodesmium erythraeum iti asideg ti rabaw ti danum.[4] Ti teoria a kinaynayat dagiti moderno nga eskolar ket ti nagan a nalabbasit ket mangibaga ti direksion iti abagatan, kas met ti nagan ti Baybay Nangisit ket mabalin a mangibaga iti amianan. Ti batayan daytoy a teoria ket adda dagiti pagsasao iti Asia a mangusar kadagiti balikas iti maris a mangibaga kadagiti kardinal a direksion.[5] Iti maysa nga okasion, agpadpada nga inusar ni Herodotus ti Baybay Nalabbasit ken ti Akin-abagatan a Baybay.[6]
Iti pakasaritaan, daytoy ket ammo pay kadagiti akinlaud a heograpo a kas Mare Mecca (Baybay ti Meka), ken Sinus Arabicus (Golpo ti Arabia).[7] Adda met dagiti taga-ugma a heograpo a mangtawtawag ti Baybay Nalabbasit iti Golpo Arabiano[8] wenno Golpo ti Arabia.[9][10]
Ti pannakainaig ti Baybay Nalabbasit iti pammalagip iti biblia babaen dagiti Israelita a nangballasiw ti Baybay Nalabbasit ket antigo, ken naipalawag iti Septuaginta a patarus ti Libro ti Ipapanaw manipud iti Hebreo iti Griego a Koine idi agarup a maikatlo a siglo S.K. Iti dayta a bersion, ti Hebreo ti Yam Suph (ים סוף) ket naipatarus a kas Erythra Thalassa (Baybay Nalabbasit). Ti Baybay Nalabbasit ket maysa kadagiti uppat a baybay a nanaganan kadagiti kadawayan a termino iti maris — dagiti sabali ket ti Baybay Nangisit, ti Baybay Puraw ken ti Baybay Duyaw. Ti dagus a panangibaga iti Griego ti Erythra thalassa iti Latin a kas Mare Erythraeum ket mangibaga ti akin-amianan a laud a parte ti Taaw Indiano, ken ti pay rehion idiay Marte.
- Kaatiddog: ~2,250 km (1,398.1 mi) - 79% iti akindaya a Baybay Nalabbasit nga agraman kadagiti nadumaduma sumrekan iti aplaya
- Kadakkelan a kaakaba: ~ 306–355 km (190–220 mi)– Massawa (Eritrea)
- Kabassitan a kaakaba: ~ 26–29 km (16–18 mi)- Lingsat Bab el Mandeb (Yemen)
- Pagtengngaan a kaakaba: ~ 280 km (174.0 mi)
- Pagtengngaan a kaadalem: ~ 490 m (1,607.6 ft)
- Kaadaleman: ~2,211 m (7,253.9 ft)
- Kalawa ti rabaw: 438-450 x 102 km2 (16,900–17,400 sq mi)
- Tomo: 215–251 x 103 km3 (51,600–60,200 cu mi)
Ti Baybay Nalabbasit ket mabalin a heograpikal a mabingay kadagiti tallo a seksion: ti maitutop a Baybay Nalabbasit, ken iti amianan, ti Golpo ti Aqaba ken ti Golpo ti Suez. Dagiti innem a pagilian a mangbeddeng ti maitutop a Baybay Nalabbasit:
Ti Golpo ti Suez ket intero a bineddengan babaen ti Ehipto. Ti Golpo ti Aqaba ket beddenganna ti Ehipto, Israel, Hordania ken Saudi Arabia.
Iti pay maipatinayon iti pagalagadan a heograpikal a depinison dagiti innem a pagilian a mangbeddeng ti Baybay Nalabbasit a naibaga dita ngato, dagiti lugar a kas ti Somalia ken Etiopia ket sagpaminsanda pay a maibagbaga a kas dagiti teritorio ti Baybay Nalabbasit. Daytoy ket nangruna a gapu ti kaasidegda iti ken heolohikal a pannakaipada kadagiti pagilian a mangsango iti Baybay Nalabbasit ken/wenno politikal a pannakaikapet kadagiti naibagbaga a lugar.[11][12]
Dagiti ili ken dagiti siudad iti aplaya ti Baybay Nalabbasit (mairaman dagiti aplaya ti Golpo ti Aqaba ken Suez):
|
|
|
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
