Manila

Ti Siudad ti Manila (Tagalog: Maynila) ket ti ngulo nga ili ti Filipinas. Masarakan ti ili wenno siudad iti akindaya a playa ti Luek Manila iti akinlaud a paset ti Luzon, iti sungaban ti Karayan a Pasig. Kabeddeng ti Manila dagiti siudad ken il-ili iti Metro Manila, ti Navotas ken Siudad ti Caloocan iti amianan, Siudad ti Quezon iti amianan-a-daya, San Juan ken Siudad ti Mandaluyong iti daya, Siudad ti Makati iti abagatan-a-daya, ken Siudad ti Pasay iti abagatan.

Siudad ti Manila Lungsod ng Maynila
Kapitolio a siudad
Agpakanawan manipud iti ngato: buya ti Luek Manila, Monumentto ni Rizal, Katedral ti Manila
Wagayway Selio
Parbo a nagan:  Pearl of the Orient[1][2] Reina iti Daya Ti Siudad iti Pagay-ayatan Ti Siudad ti Igid ti Luek Maisalsalumina ken Agnanayon a Matalek a Siudad
Pasasao:  Linisin at Ikarangal ang Maynila
Mapa ti Metro Manila a mangipakita to lokasion iti Siudad ti Manila
Siudad ti Manila Mapa ti Filipinas a mangipakita ti lokasion ti Manila
Nagsasabtan: 14°35′45″N 120°58′38″E
Pagilian	Filipinas
Rehion	Nailian a Kapitolio a Rehion
Dagiti distrito	Umuna aginggana ti maikanem a distrito iti Manila
Dagiti sona ti siudad	100
Barbaranggay	897
Pannakabangon	Hunio 10, 1574
Gobierno
• Kita	Mayor–konsilo
• Mayor	Alfredo S. Lim (Liberal)
• Bise Mayor	Francisco M. Domagoso (Nacionalista)
• Pannakabagi	ti siudad • Benjamin D.R. Asilo Umuna a distrito • Carlo V. Lopez Maika-2 a distrito • Ma. Zenaida B. Angping Maika-3 a distrito • Ma. Theresa Bonoan-David Maika-4 a distrito • Amado S. Bagatsing Maika-5 a distrito • Rosenda Ann M. Ocampo Maika-6 a distrito
• Konsilo	ti siudad Umuna a Distrito Ernesto M. Dionisio, Jr. Erick Ian O. Nieva Moises T. Lim Dennis B. Alcoreza Niño M. Dela Cruz Irma C. Alfonso-Juson Maika-2 a Distrito Marlon M. Lacson Edward M. Tan Ruben F. Buenaventura Numero G. Lim Ramon M. Robles Rodolfo N. Lacsamana Maika-3 a Distrito Ma. Asuncion G. Fugoso John Marvin C. Nieto (Yul Servo) Ernesto C. Isip, Jr. Bernardito C. Ang Joel R. Chua Ramon D. Morales Maika-4 a Distrito Don Juan "DJ" Bagatsing Ma. Sheilah H. Lacuna-Pangan Edward V. Maceda Jocelyn J. Quintos Luisito N. Chua Eduardo V. QUintos XVI Maika-5 a Distrito Josefina M. Siscar Raymundo R. Yupangco Cristina A. Isip Richard C. Ibay Roberto R. Ortega, Jr. Rafael P.Borromeo Maika-6 a Distrito Luciano M. Veloso Danilo Victor H. Lacuna, Jr. Elizabeth Z. Rivera Casimiro C. Sison Luis C. Uy Jocelyn B. Dawis-Asuncion Presidente ti Liga ng mga Baranggay Salvador H. Lacuna Presidente ti SK a Pederasion John Russel Benedict M. Ibay
Kalawa
• Kapitolio a siudad	38.55 km2 (14.88 sq mi)
• Metro	638.55 km2 (246.55 sq mi)
Kangato	16.0 m (52.5 ft)
Populasion  (2020)[3]
• Kapitolio a siudad	1,846,513
• Densidad	48,000/km2 (120,000/sq mi)
• Urbano	20,795,000
• Densidad  (urbano)	14,100/km2 (37,000/sq mi)
• Metro	1,846,513
• Densidad  (metro)	2,900/km2 (7,500/sq mi)
Nagan dagiti umili	Manilans/Manileños, Taga-Manila
Sona ti oras	UTC+08 (PST)
Kodigo ti koreo	0900 aginggana ti 1096
Kodigo ti lugar	2
Website	www.manila.gov.ph

Daytoy nga artikulo ket maipanggep iti Siudad ti Manila. Para iti dadduma nga usar, kitaen ti Manila (panangilawlawag).

Nagtaud iti "may nilad", Tagalog ti "addaan nilad" ti nagan ti Manila, a mangdakdakamat iti maysa a kita ti natayag a ruot nga agtubtubo idi iti ig-igid ti baybay. Idi maika-16 a siglo, nabukel ti "Maynilad" manipud iti komunidad dagiti Muslim iti ig-igid ti Karayan Pasig a kas sentro ti kolonial a gobierno ti Espania idi inturayanna ti Filipinas iti nasurok a tallo a siglo.

Idi katengngaan ti maika-16 a siglo, ti lugar ti agdama a Manila ket iturturayan ti tallo a rajah wenno daulo ti Muslim a komunidad. Isuda da Rajah Sulayman ken Rajah Matanda a mangiturturay kadagiti komunidad iti abagatan ti Karayan Pasig, ken ni Rajah Lakandula a mangidadaulo kadagiti komunidad iti amianan ti karayan. Ti Manila idi ti kaamiananan a sultanado iti kapuruan. Kaduana dagiti sultanado ti Brunei, Sulu, ken Ternate iti Cavite.

Idi 1570, maysa nga ekspedision dagiti Espaniol nga imbaon ni Miguel López de Legazpi ti nangballaag a parukmaenna ti Manila. Ti talkenna a buyot a ni Martín de Goiti ti dimteng iti Manila manipud iti Cebu a yan idi ti kuartel dagiti Espaniol. Pinadanon dagiti Muslim a Tagalog dagiti ganggannaet; ngem adda sabali a panggep ni Goiti, kaduana ti 300 a soldadosna, rinautda ti Manila ket darasda a pinarmek dagiti katutubo a purok. Dimteng ni Legazpi ket dagiti pasurotna iti sumaruno a tawen ket nakikappiada kadagiti tallo a rajah ket nangbukelda iti maysa a konseho ti siudad nga addaan iti dua a mayor, 12 a konsehal, ken maysa a sekretario. Kangrunaanna, nangaramidda iti napaderan a siudad iti akin-abagatan nga igid ti Karayan Pasig tapno masaluadan ti pagtaengan ken kuartel dagiti Espaniol. Naawagan daytoy a napaderan a siudad iti Intramuros.

Idi Hunio 10, 1574, inikkan ni Ari Felipe II ti Espania ti Manila iti titulo nga Insigne y Siempre Leal Ciudad ("Mabigbigbig ken Naynay a Napudno a Siudad"). Idi 1595, naideklara ti Manila a kas kapitolio ti Filipinas ket nagbalin kas tengnga ti trans-Pasipiko a komersio ti pirak.

Idi 1898, sinakup ti Estados Unidos ti kapuruan, agingga iti 1935. Kabayatan ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat, nadadael ti kaaduan a paset ti siudad. Idi 1975, nabukel ti rehion a Metro Manila ket nairaman ti siudad ti Manila.

Dagiti distrito

Nabennebenneg ti Manila iti 16 a heograpikal a distrito. Maysa laeng a distrito ti saan a sigud nga ili, ti Puerto aLugar.

Dagiti 8 a distrito iti amianan ti Pasig ket ti Binondo, Quiapo, Sampaloc, San Miguel, San Nicolas, Santa Cruz, Santa Mesa, ken Tondo.

Ti sabali pay a walo a distrito ket ti Ermita, Intramuros, Malate, Paco, Pandacan, Puerto a Lugar, San Andres Bukid, ken Santa Ana. Ti San Andres ket damo a paset ti Santa Ana, ken ti Santa Mesa ket sigud a paset ti Sampaloc.

Amin dagitoy a distrito, malaksid iti Puerto a Lugar, ket addaanda kadagiti kabukbukodanda a simsimbaan. Ti distrito ti Binondo ket isu ti Kainsikan a lugar ti siudad. Ti Tondo ti yan dagiti marigrigat nga umili, idinto a dagiti met distrito ti Ermita ken Malate ti ad-adda a nalatak kadagiti turista ta addadtoy ti adu a panganan, paginuman, pagraragsakan, lima a bituen nga otel, ken dagiri paggatangan.

Addaan ti siudad iti 897 a baranggay kadagiti 16 a distritona.

Dagiti nagibasaran

1. Cronin, Ray (Disiembre 7, 1944). "America Has Come a Long Way Since December 7, 1941" [Ti Amerika ket Nakapanen ti Adu a Panagrangrang-ay Manipud idi Disiembre 7, 1941]. Sarasota Herald-Tribune (iti Ingles). p. 8.
2. "'Pearl of Orient' Stripped of Food; Manila, Before Pearl Harbor, Had Been Prosperous—Its Harbor One, of Best Focus for Two Attacks Osmeña Succeeded Quezon" ['Perlas iti Daya' Naikkatan kadagiti Makmakan; ti Manila, Sakbay ti Pearl Harbor, Ket Narang-ay idi—Dagiti Pagsangladanna ket maysa Kadagiti Kasayaatan Pakipatengngaan ti Isip para kadagiti Dua a Panagraut ni Osmeña Sinarununa ni Quezon]. New York Times (iti Ingles). Pebrero 5, 1945. Naala idi 2016-08-17. Manila, modernized and elevated to the status of a metropolis by American engineering skill, was before Pearl Harbor a city of 623,000 population, contained in an area of fourteen square miles. [Ti Manila, napa-moderno ken naipangato ti kasasaadna iti metropolis babaen ti kalaing ti panaka-inhenniero ti Amerikano, sakbay ti Pearl Harbor ket maysa a siudad kadagiti 623,000 a nagtaeng, iti uneg ti sangapulo ket uppat a kuadrado milia.]
3. NCR Dagup ti Populasion babaen ti Probinsia, Siudad, Munisipalidad ken Baranggay. Naala idi Hulio 8, 2021 (iti Ingles)

Dagiti akinruar a silpo

• Satelite nga ala ti Manila iti Mapmapa ti Google