Honduras

Ti Honduras,^[a] opisial a ti Republika ti Honduras,^[b] ket ti maysa a pagilian iti Tengnga nga Amerika. Ti republika ti Honduras ket beddengan iti laud babaen ti Guatemala, iti abagatan a laud babaen ti El Salvador, iti abagatan a daya babaen ti Nicaragua, iti abagatan babaen ti Taaw Pasipiko iti Golpo ti Fonseca, ken iti amianan babaen ti Golpo ti Honduras, ti maysa a dakkel a sumrekan ti danum iti Baybay Karibe. Ti kapitoliona ken kadakkelan a siudad ket ti Tegucigalpa.

Republika ti Honduras República de Honduras (Espaniol)
Wagayway Eskudo
Napili a pagsasao:  "Libre, Soberana e Independiente" (Espaniol) "Nawaya, Naturay ken Independente"
Nailian a kanta: "Himno Nacional de Honduras" "Nailian a Kanta ti Honduras"
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Tegucigalpa 14°6′N 87°13′W
Opisial a sasao	Espaniol
Grupgrupo ti etniko (2016)[1]	90% Mestiso (aglalaok nga indihenio ken puraw) 7% Indihenio 2% Nangisit 1% Puraw
Relihion (2014)[2]	7001870000000000000♠87% Kristianidad —7001460000000000000♠46% Katoliko —7001410000000000000♠41% Protestante 7001100000000000000♠10% Awan relihion 7000200000000000000♠2% Dadduma
Nagan dagiti umili	Hondureneo Catracho(a)
Gobierno	Unitario a presidensial a republika
• Presidente	Xiomara Castro
• Bise Presidente	Salvador Nasralla
• Presidente ti Nailian a Kongreso	Luis Redondo
Lehislatura	Nailian a Kongreso
Wayawaya
• Nairangarang manipud itib manipud iti Espania	15 Septiembre 1821
• Nairangarang manipud iti Umuna a Mehikano nga Imperio	1 Hulio 1823
• Nairangarang, a kas Honduras, manipud iti Pederal a Republika ti Tengnga nga Amerika	5 Nobiembre 1838
Kalawa
• Dagup	112,492 km2 (43,433 sq mi) (Maika-101s)
Populasion
• Karkulo idi 2018	9,587,522[3][4] (Maika-95)
• Senso idi 2022	9,540,539
• Densidad	84.72/km2 (219.4/sq mi) (maika-128)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2018
• Dagup	$49.010 billion[5] (Maika-104)
• Tunggal maysa a tao	$5,817[5] (Maika-133)
GDP (nominal)	Karkulo idi 2018
• Dagup	$23.835 bilion[5] (Maika-108)
• Tunggal maysa a tao	$2,829[5] (Maika-128)
Gini (2018)	52.1[6] nangato
HDI (2019)	0.632[7] kalalainganna · Maika-133
Kuarta	Lempira (HNL)
Sona ti oras	UTC−6 (CST)
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+504
Kodigo ti ISO 3166	HN
TLD ti internet	.hn
Panaglalaok ti Europeano ken Amerikano nga Indiano. Kas parte ti Pederal a Republika ti Tengnga nga Amerika.
Dagiti karkulo ti populasion ket nalawag a mangibaga kadagiti apekto ti nakaro nga ipupusay gapu ti AIDS; mabalin a pagresultaan daytoy iti ab-ababa a panagbiagy, nangatngato nga ipupusay ti maladaga ken dagiti gatad ti ipupusay, dagiti ab-ababa a gatad ti iyaadu ti populasion, ken dagiti panagbaliw ti pannakaiwarwaras ti populasion babaen ti tawen ken sekso ngem ti mabalin a manamnama, manipud idi Hulio 2007.

Ti Honduras ket ayan idi dagiti nadumaduma a nangruna a kultura ti Mesoamerica, ti kangrunaan ket ti Maya, sakbay ti kolonisasion ti Espaniol iti maikasangapulo ket innem a siglo. Impakaammo ti Espaniol ti Romano Katolisismo ken ti predominante itan a pagsasao nga Espaniol, ken maikuyog dagiti nadumaduma nga ugali a nailaok kadagiti indihenio a kultura. Nagbalin a nawaya ti Honduras idi 1821 ken republika daytoyen manipud iti dayta a panawen, ngem nagsagsagaba met kadagiti riro ti sosial ken instabilidad ti politika, ken agtultuloy a kas maysa kadagiti kapanglawan a pagilian iti Akinlaud a Hemisperio. Idi 1960, ti akin-amianan parte a dati idi a ti Aplaya ti Mosquito ket naiyakar idi manipud iti Nicaragua iti Honduras babaen ti Internasional a Korte ti Hustisia.^[8]

Ti ekonomia ti pagilian ket kangrunaan a maipapan iti agrikultura, a makaaramid daytoy a nalaka a maallukoy kadagiti masna a didigra a kas ti Bagio Mitch idi 1998.^[9] Ti ab-ababa a klase ket kangrunaan a naibatay iti agrikultura bayat a ti baknang ket naikonsentrado kadagiti urbano a sentro ti pagilian.^[10] Ti Honduras ket addaan iti Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan iti 0.625, a mangidasig daytoy a kas maysa a pagilian iti kalalainganna a panagdur-as.^[11] No mabaliwan iti inekualidad iti matgedan, ti Mabaliwan iti Inekualidad a Pagsurotan ti Panagrang-ay ti Nagtagitaoan ket 0.443.^[11]

Ti Hondureneo a kagimongan ket kaaduan a Mestiso; nupay kaasta, dagiti Amerikano nga Indiano, nangisit ken puraw ket agttaengda pay idiay Honduras (2017).^[12] Ti pagilian ket addaan iti relatibo a nangato a politikal a talinaay aginggana iti kudetana iti 2009 ken idi manen panagbubutos iti presidente idi 2017.^[13]

Sakupen ti Honduras iti agarup a 112,492 km² (43,433 sq mi) ken ti populasion a sumurok iti 9 a riwriw.^[3][4] Dagiti akin-amianan a pasetna ket parte iti sona ti akinlaud a Karibe, kas maipaltiing iti demograpia ken kultura ti luga. Ti Honduras ket ammo para kadagiti nabaknang a masna a rekursona, a mairaman dagiti mineral, kape, tropikal a bunga, ken unas, ken ti pay dumadakkel nga industria ti abel, nga agserbi iti sangalubongan a pagtagilakuan.

Dagiti nota

1. Pannakabalikas nga Espaniol: [onˈduɾas] (dengngen)
2. Espaniol: República de Honduras